آثار منتشرنشده عارف قزوینی شاعر ملی ایران

آثار منتشرنشده عارف قزوینی شاعر ملی ایران
پدیدآوران	حائری، سید هادی (نویسنده)
ناشر	بدرقه جاویدان
مکان نشر	تهران
سال نشر	1399
شابک	‎9ـ053ـ332ـ964ـ978
موضوع	عا‌رف‌ قزوینی‌، ابوالقا‌سم‌، ۱۲۶۱؟ - ۱۳۱۲- نقد و تفسیر,شعر فا‌رسی‌- قرن‌ ۱۴
کد کنگره	‏PIR ۷۷۶۰/آ۱۲ع۲

آثار منتشرنشده عارف قزوینی شاعر ملی ایران این کتاب توسط سید هادی حائری (کورش) گردآوری شده است. در این کتاب، زندگی‌نامه و نقد و بررسی سایه‌روشن‌های آثار عارف قزوینی به مثابۀ یکی از بنیان‌گذاران ترانه‌سرایی مضامین اجتماعی ـ انقلابی عرضه شده است و فرصت ارزنده‌ای برای بازخوانی و داوری بهتر آثار این شاعر شهیر و میهن‌دوست فراهم آورده است.

ساختار

کتاب در شش بخش تدوین شده است.

گزارش کتاب

عارف قزوینی در زندگی کوتاهش که تا سپیده‌دم پنجمین دهه از عمر پررنج این شاعر، ترانه‌سرا و موسیقی‌شناس شوریده، بیشتر نپایید، آثار ارزشمند و پرمحتوایی در قالب‌های گوناگون شعر به‌ویژه قصیده، غزل و ترانه‌ها و آهنگ‌های حماسی پدید آورد که بعضاً با طنز و نقدهای پرشور در گرماگرم انقلاب مشروطیت درآمیخته‌اند. این آثار که در زمان خود با استقبال وسیع مردم روبرو شده بودند، شهرت عارف قزوینی را از مرزهای ایران فراتر بردند.

در این کتاب، زندگی‌نامه و نقد و بررسی سایه‌روشن‌های آثار عارف قزوینی به مثابۀ یکی از بنیان‌گذاران ترانه‌سرایی مضامین اجتماعی ـ انقلابی عرضه شده است و فرصت ارزنده‌ای برای بازخوانی و داوری بهتر آثار این شاعر شهیر و میهن‌دوست فراهم آورده است.

در بخش اول کتاب، شماری از نوشتارهای استادان دانشگاه‌ها دربارۀ عارف قزوینی و آثار او فراهم آمده است. در این بخش نوشتارهایی از ادوارد براون، باستانی پاریزی، ناتل خانلری، رضازادۀ شفق، زهرا خانلری، عبدالحسین زرین‌کوب، محمدجعفر محجوب، محمد معین، ناظرزادۀ کرمانی، غلامرضا رشیدیاسمی، سعید نفیسی و .... آورده شده است. در بخشی از نوشتار محمد اسحاق آمده است: «عارف دارای احساسات شدیدۀ وطن‌پرستی است که مافوق آن متصور نیست و اشعار و تصانیف او مملو است از احساسات لطیفه‌ای که هر شنونده را متأثر می‌سازد و به هیجان می‌آورد و هر رقیق‌القلبی را می‌گریاند و اگرچه شاید خالی از اغلاط ادبی نباشد، ولی روح شعر به قدری زیاد است که این قسمت را محو می‌کند، مانند موجی که خس و خاشاک دریا را از بین می‌برد. از نقطۀ نظر تصنیف‌سازی و سرودهای وطنی، هم به ادبیات و هم به ایجاد روح وطن‌پرستی، خدمت مهمی به ایران کرده است». (ص 78)

بخش دوم کتاب اختصاص به شماری از آثار منتشرنشدۀ عارف قزوینی و همچنین نوشته‌های دیگران دربارۀ او دارد. در ابتدای این بخش تاریخ زندگی عارف به قلم خود او آمده است. در ادامۀ این بخش نوشتاری از باستانی پاریزی آمده که به ارتباط عارف و کلنل و موسیقی پرداخته است.

عارف قزوینی که هم شاعر بود و هم موسیقی‌دان، تصنیف‌هایی که می‌ساخت با ضرب و آهنگ اداء می‌شد. وی بنا به خلوص عقیدتی که به زنده‌یاد کلنل محمدتقی‌خان داشته، ضمن سفری که در سال 1300 خورشیدی به مشهد کرده بود، سرودی در مایۀ ماهور ساخت و تقدیم پیکر آن شادروان نمود که در راهپیمایی نظام به کار می‌رفت و ژاندارم‌های تشکیلی کلنل آن را می‌خواندند. در بخش سوم این کتاب افزون بر مثنویات، سه قصیده، مقطعات و مفردات، تصنیف و سرودهایی از عارف آورده شده است.

بخش چهارم کتاب اختصاص به غزلیات عارف قزوینی دارد که در این بخش بیست غزل از غزلیات او آورده شده است.

نامه‌های عارف قزوینی در بخش پنجم کتاب آمده است. در این نامه‌ها، نامه‌هایی از عارف به عادل خلعتبری، زنددخت مدیر مجلۀ «دختران ایران» و غفاری فرخان (هشت نامه) آمده است.

بخش پایانی کتاب دربرگیرندۀ 21 نوشتار از دانشوران و نویسندگان دربارۀ این شاعر ملی ایران به مناسبت یکصدمین سال زادروز عارف است. در این نوشتارها دربارۀ شعر و زندگی عارف قزوینی نکاتی طرح شده است. از جمله نوشتارهای این بخش بدین شرح است: تصنیف‌هایی از روزگاران گذشته و تصنیف‌هایی از عارف/ یحیی آرین‌پور، یکی از معروف‌ترین شعرا/ الساندرو باوسانی، چرا از عارف صحبت می‌کنیم؟/ بیدار، دربارۀ عارف قزوینی/ سید محمدعلی جمال‌زاده، تصنیف‌های وطنی/ روح‌الله خالقی، آشتی‌کنان وحید و عارف/ دکتر بدیع، گفتگو با احمدشاه قاجار راجع به عارف/ رحیم‌زاده صفوی، دیوان عارف تألیف حائری/ علی‌اکبر سلیمی و ... .

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات