فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی پیکره‌ای

فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی پیکره‌ای
پدیدآوران	میرزایی، آزاده (نویسنده)
ناشر	علمی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1400
چاپ	اول
شابک	‎7ـ484ـ404ـ964ـ978
کد کنگره	‏

فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی پیکره‌ای تألیف آزاده میرزایی، زبان‌شناسی پیکره‌ای حوزۀ بینارشته‌ای است که از یک‌سو با زبان‌شناسی و حوزه‌های وابسته به آن در ارتباط است و از سوی دیگر با علوم رایانه، هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی و علم آمار مرتبط می‌شود.

گزارش کتاب

زبان‌شناسی پیکره‌ای حوزۀ بینارشته‌ای است که از یک‌سو با زبان‌شناسی و حوزه‌های وابسته به آن در ارتباط است و از سوی دیگر با علوم رایانه، هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی و علم آمار مرتبط می‌شود. در این حوزۀ بینارشته‌ای، گردآوری، آماده‌سازی و بهره‌برداری از داده‌های طبیعی زبان با استفاده از امکانات رایانه و محاسبات آماری مختلف، با ایجاد امکانات پژوهشی یا پاسخ به پرسش‌های زبان‌شناسی نظری، زبان‌شناسی کاربردی، آموزش زبان، ترجمه، فرهنگ‌نویسی، سبک‌شناسی، تحلیل گفتمان و محتوای علوم انسانی، زبان‌شناسی اجتماعی، روان‌شناسی زبان و همچنین هوشمندسازی ماشین در جهت پردازش و تولید زبان طبیعی انسان با اهداف مختلفی چون متن‌کاوی، داده‌کاوی، خلاصه‌سازی، تحلیل محتوا، سامانه‌های پرسش و پاسخ و مانند آن صورت می‌گیرد.

بدیهی است که در یک حوزۀ بینارشته‌ای‌ ایجاد زبان مشترک میان پژوهشگران حوزه‌های وابسته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر این اساس تهیۀ فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی پیکره‌ای از یک جهت برای ایجاد زبان مشترک میان پژوهشگران مختلف بسیاری ضروری است و از سوی دیگر کاری دشوار می‌نماید.

در این فرهنگ تلاش شده است مفاهیم مرتبط زبان‌شناسی نظری، کلیدواژه‌های اختصاصی زبان‌شناسی پیکره‌ای و برخی اصطلاحات مهم زبان‌شناسی رایانشی که در ارتباط با این حوزه قرار می‌گیرد، پوشش داده شود. از سوی دیگر در موضوع زبان‌شناسی پیکره‌ای تلاش شده است تا منابع و داده‌های زبانی، ابزارهای مختلف پیکره‌ای چه در زمینۀ تولید و آماده‌سازی پیکره‌ها و چه در بحث تحلیل پیکره‌ها جهت آشنایی پژوهشگران، هم به منظور بهره‌برداری از امکانات موجود در این حوزه و هم به منظور الگوبرداری در پژوهش‌های مشابه معرفی شوند. همچنین تلاش شده است که افزون بر معرفی مهم‌ترین منابع غیرفارسی، پوشش خوبی از پیکره‌ها و داده‌های زبان فارسی هم به دست داده شود.

مدخل‌های این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی مرتب شده‌اند؛ برای دسترسی به فهرست مدخل‌ها و معادل‌های آن در زبان انگلیسی، واژه‌نامه‌ای از فارسی به انگلیسی و بالعکس در پایان ارائه شده است. همچنین از آنجا که بسیاری از ابزارها، منابع و پیکره‌های زبانی با واژه‌های سرنام و اختصار معرفی و شناخته می‌شوند، در ابتدا اختصارات و معادل‌های فارسی به انگلیسی آن در جدولی معرفی شده‌اند.

در این فرهنگ هر جا مدخلی از زبان انگلیسی بیش از یک معادل در زبان فارسی داشته است، رایج‌ترین معادل فارسی معرفی شده و در ترتیب الفبایی، معادل‌های دیگر بدون آنکه دوباره تعریف شوند، در جای خود آمده و به مدخل تعریف‌شده ارجاع شده‌اند. در مواردی که تعریف یک مدخل وابسته به تعریف مدخل دیگر است یا با تعریف آن، تعریفش کامل‌تر می‌شود، ذیل مدخل حاضر به مدخل مرتبط با علامت پیکان ارجاع داده شده است.

برای گردآوری مدخل‌های این فرهنگ از منابع مرجع زبان‌شناسی پیکره‌ای و در بسیاری از موارد از فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی پیکره‌ای و راهنمای مرجع زبان‌شناسی پیکره‌ای استفاده شده است. همچنین معرفی کلیدواژه‌های زبان‌شناسی رایانشی بر اساس برخی منابع مرتبط صورت گرفته است. در معرفی پیکره‌ها و منابع زبان فارسی، از وبگاه‌های آن منابع و همچنین سه دوره مجموعه مقالات همایش‌های زبان‌شناسی پیکره‌ای استفاده شده است. در معرفی ابزارها و منابع زبان‌های دیگر هم با مراجعه به وبگاه‌های مرجع اطلاع‌رسانی، ابتدا مدخل‌های مرتبط آماده و سپس با رجوع به وبگاه هر منبع یا ابزار، معرفی آن صورت گرفته است. فهرست کتاب های منبع در پایان فرهنگ و آدرس وبگاه‌ها ذیل هر مدخل آمده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات