خطیب عمری، یاسین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۵۵

خطیب عمری، یاسین

نام	خطیب عمری، یاسین
نام‎های دیگر	ع‍م‍ری‌، ی‍اس‍ی‍ن‌ ب‍ن‌ خ‍ی‍ر ال‍ل‍ه‌ ی‍اس‍ی‍ن‌ ال‍خ‍طی‍ب‌ ی‍اس‍ی‍ن ‌ب‍ن‌ خ‍ی‍رال‍ل‍ه‌ علامه یاسین
نام پدر	خیرالله
متولد	1157 یا 1158ق (1744م)
محل تولد	موصل
رحلت	1232 ق یا 1817 م
اساتید	عبدالقادر بن كدر عبدالرحمن اربلی
برخی آثار	الروضة الفيحاء في تواريخ النساء
کد مؤلف	AUTHORCODE00442AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، خطیب (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ياسين بن خيرالله بن محمود خطیب مراری عمرى (1157-1232ق) مورخ، ادیب، شاعر و از فضلای موصل در سده دوازدهم و سیزدهم است. برادر وى (محمد امين)

ولادت

یاسین در سال 1157 یا 1158ق در خانواده‌ای صاحب نام و اهل علم به دنیا آمد. پدرش، خیراللّه، عالم به طب و ادب و تصوف و فقه، و برادرش محمدامین نیز از فضلا و مورخان مشهور عصر خود بود و حدود پنج سال بزرگتر از او بود.

اطلاعات ما از زندگی اجتماعی و خانوادگی خطیب عمری ناچیز است. دوره زندگی وی عصر ظهور و درخشش تصوف و بزرگان صوفیه در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی در سراسر قلمرو اسلامی بود. خطیب عمری نیز همچون برخی از نویسندگان آن عصر به تصوف توجه داشت و توانایی‌اش در عرضه اطلاعات درباره این موضوع کسب عنوان زاهد را برای وی به دنبال داشت. همچنین او اجازه نقل معارف صوفیه را، به ویژه در دو طریقت قادریه و نقشبندیه، از شیخ عثمان بن یوسف بن عزالدین قادری خطیب (عثمان الخطیب)، مشهور به اسود موصلی، دریافت کرد.

خطیب عمری در سرودن شعر نیز توانمند بود. چلبی در مجموعه خود قصایدی از وی نقل کرده و او را از شعرا و مصنفان دانسته است. همچنین، منظومه‌ای با عنوان مقاصدالتعبیر در موضوع تعبیر خواب از خطیب عمری به دست آمده که شاهد دیگری بر توانایی شعر سرودن اوست. برادرش محمدامین هم به شناخت او از شعر و نظم اشاره کرده است.

اساتید

اعتبار و شهرت خطیب عمری عمدتآ به سبب تحقیقات و تألیفات وی است. اینکه او شاگرد چه کسانی بوده است چندان معلوم نیست و فقط برخی اشارات خود وی در قسمت‌های مختلف تألیفاتش، اطلاعات اندکی به ما می‌دهد. براین اساس، گذشته از پدر و برادرش، استادان او در معارف صوفیه اسود موصلی و در علوم فقهی ملاعبدالقادربن محیی‌الدین أربلی موصلی بودند. محمدبن قاسم عبدلی نیز استاد وی بود.

وفات

خطیب عمری پس از ۱۲۳۲ در موصل وفات یافت.

آثار

خطیب عمری بیش از بیست اثر از خود به جا گذاشته است، که تمامآ جمع‌آوری از کتابهای معروف پیشینیان است و به جز آن‌هایی که درباره تاریخ عصر مؤلف یا کمی پیش از وی است بقیه آثار او از اهمیت چندانی برخوردار نیستند.

از آثار وی اینهاست:

الآثارالجلیة
الخریدة العمریة یا الخردة العربیة من الطب
خلاصةالتواریخ
الدر المکنون فی مآثرالماضی (المآثر الماضیة) من القرون
الدر المنتثر فی تراجم فضلاء القرن الثانی عشر
الجوهرة فی اللغات المشتهرة
الروض الزاهر فی تاریخ الملوک الاوائل و الاواخر
روضةالمشتاق
زبدة الآثار الجلیة
السیف المهنّد فی مَن اسمُه أحمد
السیوف الساطعة
العذْب الصافی فی تسهیل القوافی
عمدةالبیان فی تصاریف الزمان
عنوان الاعیان فی ذکر ملوک الزمان
غایةالبیان فی مناقب سلیمان
غایةالمرام فی محاسن بغداد دارالسلام
غرائب الاثر فی حوادث ربع القرن الثالث عشر
قرّةالعین فی تراجم الحسن و الحسین
مقاصدالتعبیر
منهج الثقات فی تراجم القضاة
مُنیةالادباء فی تاریخ الموصل الحدباء
قصاید
الروضةالفَیحاء فی تواریخ النساء

مورخان تألیفات دیگری نیز از خطیب عمری ذکر کرده‌اند. یاسین بن خیراللّه به سبب تنوع موضوعاتی که در تألیفاتش به کار برده مشهور است. او در نگارش آثار تاریخی خود کوشیده از شیوه برادر خود، محمدامین، که شیوه سالشمارانه بود، پیروی کند و این شیوه در الآثار الجلیة، الدرالمکنون و عمدةالبیان او نمایان است.

فرزند خطیب عمری، علی بن یاسین، نیز درباره تاریخ موصل و ادیبان این شهر تألیفاتی دارد.

منابع مقاله

ر. ک. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدیع‌الزمان همدانی»، احمدی، لیلاخان، ج15

وابسته‌ها

الروضة الفيحاء في تواريخ النساء

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00442.jpg|بندانگشتی|خطیب عمری، یاسین]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|خطیب عمری، یاسین
+! نام!! data-type="authorName" |خطیب عمری، یاسین
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| ع‍م‍ری‌، ی‍اس‍ی‍ن‌ ب‍ن‌ خ‍ی‍ر ال‍ل‍ه‌
+| data-type="authorOtherNames" | ع‍م‍ری‌، ی‍اس‍ی‍ن‌ ب‍ن‌ خ‍ی‍ر ال‍ل‍ه‌
 ی‍اس‍ی‍ن‌ ال‍خ‍طی‍ب‌
-ی‍اس‍ی‍ن ‌ب‍ن‌ خ‍ی‍ر ال‍ل‍ه‌
+ی‍اس‍ی‍ن ‌ب‍ن‌ خ‍ی‍رال‍ل‍ه‌
 علامه یاسین
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |خیرالله
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|1744 م
+| data-type="authorbirthDate" |1157 یا 1158ق (1744م)
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |موصل
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|1232 هـ.ق یا 1817 م
+| data-type="authorDeathDate" |1232 ق یا 1817 م
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |عبدالقادر بن كدر عبدالرحمن اربلی
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[الروضة الفيحاء في تواريخ النساء]]
+| data-type="authorWritings" |[[الروضة الفيحاء في تواريخ النساء]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE442AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00442AUTHORCODE
 |}
 </div>
+{{کاربردهای دیگر|خطیب (ابهام‌زدایی)}}
+'''ياسين بن خيرالله بن محمود خطیب مراری عمرى''' (1157-1232ق) مورخ، ادیب، شاعر و از فضلای موصل در سده دوازدهم و سیزدهم است. برادر وى (محمد امين)
+== ولادت ==
+یاسین در سال 1157 یا 1158ق در خانواده‌ای صاحب نام و اهل علم به دنیا آمد. پدرش، خیراللّه، عالم به طب و ادب و تصوف و فقه، و برادرش محمدامین نیز از فضلا و مورخان مشهور عصر خود بود و حدود پنج سال بزرگتر از او بود.
-'''ياسين بن خيرا خطيب عمرى''' (1157-1232ق) مورخى است از علماء، ادباء و شعراى موصل. برادر وى (محمد امين) در منهل الاولياء برخى از كتب او را بدين سان ياد كرده است:
+اطلاعات ما از زندگی اجتماعی و خانوادگی خطیب عمری ناچیز است. دوره زندگی وی عصر ظهور و درخشش تصوف و بزرگان صوفیه در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی در سراسر قلمرو اسلامی بود. خطیب عمری نیز همچون برخی از نویسندگان آن عصر به تصوف توجه داشت و توانایی‌اش در عرضه اطلاعات درباره این موضوع کسب عنوان زاهد را برای وی به دنبال داشت. همچنین او اجازه نقل معارف صوفیه را، به ویژه در دو طریقت قادریه و نقشبندیه، از شیخ عثمان بن یوسف بن عزالدین قادری خطیب (عثمان الخطیب)، مشهور به اسود موصلی، دریافت کرد.
-(منهج الثقات فى تراجم القضاة)، (الدرالمكنون قى مآثرالماضى من القرون)، (عنوان الاعيان فى ذكر ملوك الزمان)، (الروض الزاهر فى تاريخ ملوك الزمان)، (الروض الزاهر فى تاريخ الملوك الاوائل و الاواخر)، (الروضة الفيحاء فى تواريخ النساء)، (روضة المشتاق)، (الخريدة العمرية) در طب، (الدر المنتشر فى تراجم فضلاء القرن الثانى عشر)، (الاثار الجلية)، (السيف المهند فيمن اسمه احمد)، (قرة العينين فيمن اسمه الحسن و الحسين).
+خطیب عمری در سرودن شعر نیز توانمند بود. چلبی در مجموعه خود قصایدی از وی نقل کرده و او را از شعرا و مصنفان دانسته است. همچنین، منظومه‌ای با عنوان مقاصدالتعبیر در موضوع تعبیر خواب از خطیب عمری به دست آمده که شاهد دیگری بر توانایی شعر سرودن اوست. برادرش محمدامین هم به شناخت او از شعر و نظم اشاره کرده است.
-== منابع ==
+== اساتید ==
+اعتبار و شهرت خطیب عمری عمدتآ به سبب تحقیقات و تألیفات وی است. اینکه او شاگرد چه کسانی بوده است چندان معلوم نیست و فقط برخی اشارات خود وی در قسمت‌های مختلف تألیفاتش، اطلاعات اندکی به ما می‌دهد. براین اساس، گذشته از پدر و برادرش، استادان او در معارف صوفیه اسود موصلی و در علوم فقهی ملاعبدالقادربن محیی‌الدین أربلی موصلی بودند. محمدبن قاسم عبدلی نیز استاد وی بود.
+== وفات ==
+خطیب عمری پس از ۱۲۳۲ در موصل وفات یافت.
-لغت‌نامه دهخدا.
+== آثار ==
+خطیب عمری بیش از بیست اثر از خود به جا گذاشته است، که تمامآ جمع‌آوری از کتابهای معروف پیشینیان است و به جز آن‌هایی که درباره تاریخ عصر مؤلف یا کمی پیش از وی است بقیه آثار او از اهمیت چندانی برخوردار نیستند.
+از آثار وی اینهاست:
+{{ستون-شروع|2}}
+# الآثارالجلیة
+# الخریدة العمریة یا الخردة العربیة من الطب
+# خلاصةالتواریخ
+# الدر المکنون فی مآثرالماضی (المآثر الماضیة) من القرون
+# الدر المنتثر فی تراجم فضلاء القرن الثانی عشر
+#  الجوهرة فی اللغات المشتهرة
+#  الروض الزاهر فی تاریخ الملوک الاوائل و الاواخر
+# روضةالمشتاق
+# زبدة الآثار الجلیة
+# السیف المهنّد فی مَن اسمُه أحمد
+# السیوف الساطعة
+#  العذْب الصافی فی تسهیل القوافی
+# عمدةالبیان فی تصاریف الزمان
+# عنوان الاعیان فی ذکر ملوک الزمان
+#  غایةالبیان فی مناقب سلیمان
+# غایةالمرام فی محاسن بغداد دارالسلام
+# غرائب الاثر فی حوادث ربع القرن الثالث عشر
+#  قرّةالعین فی تراجم الحسن و الحسین
+# مقاصدالتعبیر
+#  منهج الثقات فی تراجم القضاة
+#  مُنیةالادباء فی تاریخ الموصل الحدباء
+#  قصاید
+# الروضةالفَیحاء فی تواریخ النساء
+{{پایان}}
-== وابسته‌ها ==
+مورخان تألیفات دیگری نیز از خطیب عمری ذکر کرده‌اند.
-[[الروضة الفيحاء في تواريخ النساء]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+یاسین بن خیراللّه به سبب تنوع موضوعاتی که در تألیفاتش به کار برده مشهور است. او در نگارش آثار تاریخی خود کوشیده از شیوه برادر خود، محمدامین، که شیوه سالشمارانه بود، پیروی کند و این شیوه در الآثار الجلیة، الدرالمکنون و عمدةالبیان او نمایان است.
+فرزند خطیب عمری، علی بن یاسین، نیز درباره تاریخ موصل و ادیبان این شهر تألیفاتی دارد.
+== منابع مقاله ==
+[https://rch.ac.ir/article/Details?id=8664 ر. ک. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدیع‌الزمان همدانی»، احمدی، لیلاخان، ج15]
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[الروضة الفيحاء في تواريخ النساء]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:ادیبان]]
+[[رده:شاعران]]
+[[رده:مورّخان]]