طباطبایی حکیم، سید محمدتقی

حکیم، محمدتقی

نام	حکیم، محمدتقی
نام‎های دیگر	محمدتقی الحکیم
نام پدر	سید محمدسعید
متولد	1341ق
محل تولد	نجف
رحلت	پنج شنبه ۱۲اردیبهشت ۱۳۸۱ (۱۸ صفر ۱۴۲۳ق)
اساتید	سيد محمدحسین حكيم محمدرضا مظفر سيد محسن حكيم شيخ حسين حلى سيد ابوالقاسم خويى ميرزا حسن بجنوردى
برخی آثار	الأصول العامة في الفقه المقارن القواعد العامة في الفقه المقارن (قواعد الضرر و الحرج و النیه نموذجا) ديوان السيد الحميري
کد مؤلف	AUTHORCODE00025AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، طباطبایی (ابهام‌ زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، حکیم (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، سید محمدتقی حکیم (ابهام‌زدایی) را ببینید.

سيد محمدتقى طباطبايى حكيم (1301-1381ش)، استاد حوزه علمیه نجف، از پیشتازان تقریب مذاهب اسلامی، نویسنده کتاب الأصول العامة في الفقه المقارن

ولادت

در سال 1341ق برابر با ۱۳۰۱ش در نجف اشرف چشم به جهان گشود.  پدرش سید محمدسعید (متوفای۱۳۹۵ق)، عالم دین و مدرّس فقه و اصول بود.

تحصیلات

از همان اوان نوجوانى در نجف اشرف، محضر علماى بزرگ را درك نمود. ابتدا ادبيات عرب و منطق را از برادر بزرگوارش سيد محمدحسین حكيم (قدس‌سره) و شيخ نورى جزايرى آموخت. علم معانى و بيان را از محضر سيد صادق بن سيد ياسين و شيخ على ثامر و فقه را از آیت‌الله سيد حسن حكيم و آيت‌الله سيد يوسف حكيم (متوفاى 1411 ه‍.ق.) استفاده نموده و اصول فقه را از آیت‌الله سيد محمدعلى حكيم و فلسفه و تاريخ را از شيخ محمدرضا مظفر رحمةالله‌عليهم آموخت.

پس از اتمام مرحلۀ ادبيات و دروس سطح، در حلقۀ درس خارج فقه و اصول آيات عظام سيد محسن حكيم (متوفاى 1389 ه‍.ق.) و شيخ حسين حلى و سيد ابوالقاسم خويى (متوفاى 1413 ه‍.ق.) و ميرزا حسن بجنوردى قرار گرفت و از اين بزرگان استفاده‌هاى وافرى برد.

تدريس

وى پس از شروع به تدريس دروس سطح مورد استقبال زياد طلاب جوان قرار گرفته و پس از گذشت چند سال، درس خارج فقه از متن مكاسب شيخ اعظم انصارى (متوفاى 1281 ه‍.ق.) و درس خارج اصول از متن كفاية الأصول آخوند خراسانى (متوفاى 1329 ه‍.ق.) را شروع مى‌كند و به علت طرح آراء مذاهب مختلف اسلامى، از ساير دروس خارج، ممتاز و مورد علاقۀ طلاب جوان قرار مى‌گيرد.

از ديگر ویژگی‌هاى تدريس او تلفيق بين روشهاى سنتى و روشهاى جديد در تدريس فقه و اصول بوده است. او تدريس در دانشكدۀ «منتدى النشر» در نجف اشرف را در سال 1365 ه‍.ق. آغاز نموده و علم نحو و صرف و معانى بيان و اخلاق و تاريخ و فقه و اصول را آموزش مى‌داد و در همان وقت مشغول به تدريس علوم اصول فقه مقارن و قواعد فقهى مقارن و جامعه شناسى در دانشكدۀ فقه نيز بوده است.

همچنين از سال 1386 ه‍.ق.، اصول فقه مقارن را در «معهد الدراسات الإسلامية العليا» در دانشگاه بغداد چندين سال تدريس نموده است.

فعاليتهاى علمى- فرهنگى

فعاليتهاى مؤلف صرفا به فعاليتهاى علمى منحصر نشده بلكه در فعاليتهاى اجتماعى نيز شركت مى‌كرده است او با تعدادى ديگر از بزرگان، «جمعيت منتدى النشر» را در نجف اشرف تأسيس نموده و بيش از ربع قرن در مديريت آن مركز علمى نقش داشته است و در دانشكده‌هاى آن تدريس مى‌نموده است.

همينطور با تعدادى از متفكران و دانشمندان، مجمع الثقافي لمنتدى النشر را در سال 1346 تأسيس نموده و در فعاليتهاى فرهنگى مختلف آن شركت داشته است.

به همراه تعدادى از دانشمندان اسلامى دانشكدۀ فقه را در سال 1379 ه‍.ق. تأسيس نموده و در آنجا در كنار تدريس دروس اسلامى، به عنوان مسئول دانشكدۀ فقه در سال 1386 ه‍.ق. انتخاب شده و تا سال 1391 ه‍.ق. اين مسئوليت را به عهده داشته است.

مراكز دانشگاهى و مجامع علمى كه او را براى مسئوليتها و تحقيقات علمى مهم برگزيده‌اند عبارتند از:

در دانشكدۀ بغداد در سال 1386 ه‍.ق. به او درجۀ استادى اعطا نموده‌اند زيرا بسيارى از پايان نامه‌هاى دكترا و سطوح علمى عالى را بررسى نموده و اشكالات آنها را مطرح نموده است.

مجمع علمى عراق در سال 1385 ه‍.ق. و مجمع لغت عربى در قاهره در سال 1388 ه‍.ق. و مجمع لغت عربى در دمشق در سال 1394 ه‍.ق. و مجمع تمدن اسلامى در اردن در سال 1401 ه‍.ق. او را به عنوان عضو برگزيده‌اند.

كنفرانسها و مراكز علمى كه او را دعوت نموده‌اند عبارتند از:

كنفرانس مجمع بحوث الإسلامية در قاهره در سال 1385 ه‍.ق.

كنفرانس مشترك بين مجمع لغت عربى در قاهره و لغت عربى در عراق در بغداد در سال 1386 ه‍.ق.

كنفرانس مشترك بين مجمع لغت عربى در قاهره و لغت عربى در عراق در مصر در سال 1388 ه‍.ق.

كنفرانس آموزشى چاپ حروف عربى در قاهره در سال 1392 ه‍.ق.

شوراى اصطلاحات قانونى كه به دعوت مجامع عربى در دمشق در سال 1393 تشكيل شده است.

كنفرانس تأسيسى جمعيت دانشگاه‌هاى اسلامى در شهر فاس مغرب در سال 1395 ه‍.ق.

شوراى چاره جويى براى آسان كردن علم نحو در الجزائر در سال 1396 ه‍.ق.

وفات

سرانجام آن عالم بزرگوار در روز پنج شنبه ۱۲اردیبهشت ۱۳۸۱ (۱۸ صفر ۱۴۲۳ق) در ۸۲ سالگى چشم از جهان فرو بست و به اجداد طاهرینش پیوست. پیکر پاکش پس از تشییع و زیارت حرمین مطهر امام حسین(ع) و امیرالمؤمنین على(ع) در مقبره علماى خاندان حکیم  در نجف اشرف به خاک سپرده شد

آثار

1. مالك اشتر - نجف اشرف - سال 1368 ه‍.ق.
2. شاعر العقيدة - بغداد - سال 1390 ه‍.ق.
3. الأصول العامة للفقه المقارن - دار الاندلس - بيروت - سال 1385 ه‍.ق.
4. الزواج المؤقت و دوره في حل مشكلات الجنس
5. الوضع، تحديده، تقسيماته، مصادر العلم به
6. الاشتراك و الترادف
7. المعنى الحرفي في اللغة بين النحو و الفلسفة، و الأصول
8. سنة أهل‌البيت
9. مناهج البحث في التاريخ
10. قصة التقريب بين المذاهب الإسلامية
11. سنة أهل‌البيت و موضوعات أخرى

تأليفات خطى

1. حبر الأمة عبداللّه بن عباس
2. القواعد العامة في الفقه المقارن
3. تاريخ التشريع الإسلامي
4. زرارة بن أعين
5. القيمة و فائضها و موقف الفقه الإسلامي منها
6. الإمام علي(ع) بين حقوق الإنسان و واجباته
7. مشكلة الأدب النجفي
8. الاشتقاق من أسماء الأعيان
9. من تجارب الأصوليين في المجالات اللغوية
10. التشيع في ندوات القاهرة

وابسته‌ها

الأصول العامة للفقه المقارن (حکیم)

الأصول العامة للفقه المقارن

القواعد العامة في الفقه المقارن (قواعد الضرر و الحرج و النیه نموذجا)

من تجارب الأصولیین في المجالات اللغویة

ديوان السيد الحميري

دقائق التوحید في نهج البلاغة

الشیعة و تمسکه لسنة اهل البیت(ع) من کتاب مدخل فقه المقارن الأصول العامة

زرارة بن أعين المحدث

سنة أهل‌البيت علیهم‌السلام

التشیع فی ندوات القاهرة

مع الإمام علي علیه‌السلام في منهجيته و نهجه

شاعر العقيدة السيد الحميري

ثمرات النجف في الفقه و الأصول و الأدب و التاريخ

قصة التقریب بین المذاهب و بحوث أخری

السنة في الشریعة الإسلامیة