شعائر العرفان في ألواح الکتمان

شعائر العرفان في ألواح الکتمان
پدیدآوران	وفا، محمد بن محمد (نويسنده) بکری، محمد توفیق (نویسنده) مزیدی، احمد فرید ( محقق)
عنوان‌های دیگر	بیت السادة الوفائیة بالدیار المصریة
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1427ق - 2006م
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	عرفان
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏و‎‏7‎‏ و65 293/9 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شعائر العرفان في ألواح الكتمان، تألیف محمد بن محمد وفا (متوفی 765ق)، مشهور به سید محمد وفا شاذلی از بزرگان فرقه صوفیه شاذلیه است. نویسنده شعائر و اسرار وفائیه را در ضمن یک‌صد و شش شعیره به رشته تحریر درآورده است. کتاب با تحقیق احمد فرید مزیدی منتشر شده است.

در ابتدای کتاب نوشته‌ای با عنوان «بيت السادة الوفائية بالديار المصرية»، تألیف سید محمد توفیق بکری (متوفی 1351ق) ارائه شده است.

محقق اثر، در مقدمه‌ای کوتاه، به معرفی محمد وفا پرداخته است. به گفته وی «له لسان غريب في علوم القوم». از این عبارت مشخص می‌شود که وفا مباحث صوفیه را به زبانی مغلق و دشوار بیان می‌کرده است. او سپس توضیح می‌دهد که آثار منظوم و منثور وی به رمز و اشاره نوشته شده و تنها افراد خاص و کمّلین بر فهم آن غالب آمده‌اند.‏

«بيت السادة الوفائية بالديار المصرية»، مشتمل بر سه باب است: باب اول، در انساب سادات وفائیه است که سید مرتضی حسینی زبیدی شارح قاموس در این‌باره می‌گوید: بدان سادات وفائیه به‌خاطر جدشان سیدی محمد وفا به وفائیه معروف شده‌اند. مساکن اصلی ایشان تونس و صفاقس و اطراف آن بوده است. اولین نماینده و فرستاده فرقه وفاییه به دیار مصر محمد نجم بوده است‏.

باب دوم، در تراجم و شرح ‌حال سادات مذکور است. سید احمد عبدالخالق السادات، اولین شخصیت از وفاییه است که شرح ‌حالش ذکر شده است. وی در سال 1263ق، در قاهره متولد شده است.‏ سید محمد ابی‌الانوار، ابی‌الامداد بن وفا، محمد ابی‌الاشراق بن وفا و... از دیگر شخصیت‌های ذکرشده در این باب است.

باب سوم، در ذکر نهادهای سادات وفائیه از وظایف، زوایا و مواسم و مانند آن است. نویسنده در ابتدای این باب تذکر داده که طریقه وفائیه، شعبه‌ای از شاذلیه است. وظیفه «سجادیه» از جمله وظایف مهم و نهادهای اصلی این فرقه است که در دیار مصر از گذشته دور بوده است‏.

در ادامه، اسامی 22 خلیفه سادات وفائیه ذکر شده است‏. پس از آن در ضمن یک فصل، دو زاویه رباط و کبری معرفی شده است. مولد شعبان و لیالی شب‌های رمضان از جمله موسم‌ها و اعیاد فرقه وفائیه بوده است که در آن خیرات و مبرات و صدقات فراوان انفاق می‌کرده‌اند‏.

«شعائر العرفان في ألواح الكتمان»، مشتمل بر 106 شعیره است. نویسنده در هر شعیره، مطالبی عرفانی را با زبانی بسیار رمزآلود که به قول شیخ شعرانی، «اکثر علما معنی مقصود از آن را درنمی‌یابند، بلکه آن مطالب ویژه کسانی است که همراه با گوینده به حضرت قدس درآمده‌اند؛ چراکه زبان او زبان قدسی است و جز فرشتگان و انسان‌هایی که به مرحله تجرد رسیده‌اند و اهل کشف، آن را نمی‌فهمند؛ مثلا نویسنده ‏ در شعیره اول، که واژگان و اصطلاحات متعدد، همچون: الخیر، شهود، العبودیه، الاتحاد و... را به‌صورت موجز معنا می‌کند، می‌نویسد: «توبه: بازگشت تو از تو به‌سوی تو است. اوبه: بازگشت تو به‌سوی تو است»‏.

در آخرین عشیره، می‌نویسد: «عالم به دو قسم منقسم می‌شود: عالم ارواح و اجسام و سپس به چهار شاخه ارواح نبوی، ارواح ملکی، ارواح جانی و صور آدمی متفرع می‌گردد».‏

منابع مقاله

تصدیر و متن کتاب.