تركة النبي صلی‌الله‌عليه‌وسلم و السبل التي وجهها فيها

تركة النبي صلی‌الله‌عليه‌وسلم و السبل التي وجهها فيها
پدیدآوران	ابن اسماعیل، حماد بن اسحاق (نويسنده) عمری، اکرم ضیاء (محقق)
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1404ق - 1984م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ح8ت4 22/9 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تركة النبي صلی‌الله‌عليه‌وسلم و السبل التي وجهها فيها، تألیف محدّث، فقیه و قاضی مالکی قرن سوم هجری قمری، ابواسماعیل حمّاد بن اسحاق بن اسماعیل بن حماد بن زید ازدی بصری بغدادی (199-267ق)، «مسئله ارثیه‌های پیامبر(ص) را بررسی می‌کند و از زاویه ‌دید مکتب خلفا به حوادث می‌نگرد و واقعه تصاحب فدک بعد از رحلت رسول اکرم(ص) را با دیدگاهی خلیفه‌پسند عرضه می‌کند». پژوهشگر معاصر و استاد تاریخ اسلامی و علوم حدیث، اکرم ضیاء عُمَرى (متولد 1942م)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را استخراج کرده است.

هدف و روش

• اکرم ضیاء عُمَرى، با تأکید بر آنکه همه آثار حمّاد بن اسحاق از بین رفته و فقط کتاب حاضر باقی مانده، افزوده است: به‌خاطر اهمیت و قدمت آن تصمیم به نشرش گرفتم تا یاد این اندیشور را زنده کنم که در عصر تدوین احادیث و علوم اسلامی می‌زیسته... و در این اثر روش محدّثان را پیموده و وارد بحث از موضوعی مهمّ شده و موضع پیامبر(ص) را در مورد اموال عمومی و شخصی بیان کرده است.
• محقق کتاب، خلاصه‌ای از آن را آورده و کوشیده که همانند نویسنده، غصب فدک را انکار کند و ستمگری خلفای زمانه را عدل و داد بنمایاند و دادخواهی حضرت فاطمه زهرا(س) در خطبه فدکیه را نابجا بشمارد و گواهی امام علی(ع) را نیز ناروا نشان دهد و به همین جهت، روایت ساختگی «نَحنُ مَعاشِرَ الأنبياءِ لا نُوَرِّثُ ما تَرَكنا صَدَقَة» را صحیح شمرده است.

ساختار و محتوا

• در آغاز، نویسنده، روایات متعددی را از مکتب خلفا نقل کرده تا به توجیه غصب فدک بپردازد و آن را مشروع جلوه بدهد؛ با این بیان که پیامبر(ص) اعتنایی به دنیا نداشت و هیچ ارثیه‌ای برای بعد از خودش باقی نگذاشت و هرچه از او به‌جا مانده، صدقه است و هیچ‌کسی - حتی دخترش حضرت فاطمه(س) - ارثی از او نمی‌برد. نظر شیعه را یک‌طرفه و گزینشی و بدون استناد به هیچ منبعی مطرح کرده است. ابواسماعیل حماد بن اسحاق بصری بغدادی، بر اساس دیدگاه خودش ارثیه باقی‌مانده از رسول اکرم(ص) را به‌ترتیب عبارت از موارد ذیل شمرده است:

1. خیل (اسب‌ها)؛
2. دواب (چارپایان)؛
3. سلاح (شمشیر: ذوالفقار و...)؛
4. کسوه (لباس: عبا و عمامه)؛
5. سریر (تختخواب)؛
6. منائح (ماده‌شتران یا میشانی که از پشم و بچه و شیر آن استفاده کنند)؛
7. لقاح (ماده‌شتران پُرشیر)؛
8. خدم (خادمان).

نمونه مباحث

• نویسنده، چند واقعه را نقل می‌کند که در آن، ابوبکر از برگرداندن سهم ارث حضرت فاطمه(س) و عباس خودداری می‌ورزد و به روایت مجعول ارث نگذاشتن پیامبران استناد می‌کند و عائشه دختر ابوبکر نیز همین را به همسران پیامبر(ص) می‌گوید و حدیث مذکور را راست می‌انگارد و ادعا دارد که بخشش فدک به فاطمه(س) ثابت نشده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.