۱۴۶٬۲۱۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن نباته (ابهام زدایی)' به 'ابن نباته (ابهامزدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن نباته (ابهام زدایی)' به 'ابن نباته (ابهامزدایی)') |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |محمد | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |686ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |زقاق القناديل، از محلههاى اعياننشين فسطاط مصر | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |ابن خطیب المزة | ||
عبدالرحيم بن دمیرى | |||
ابن دقيق العيد | |||
ابوالهيجاء غازى حلاوى | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |[[سرح العيون في شرح رسالة ابن زيدون]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۸: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن نباته (ابهامزدایی)}} | |||
'''ابوبكر جمالالدين محمد بن محمد فارقى حذاقى (جذامى) مصرى'''، معروف به '''ابن نباته'''، (686 - 7 صفر 768ق / 1287 - 13 اكتبر 1366م)، اديب، شاعر و نویسنده مشهور عصر ممالیک مىباشد. | '''ابوبكر جمالالدين محمد بن محمد فارقى حذاقى (جذامى) مصرى'''، معروف به '''ابن نباته'''، (686 - 7 صفر 768ق / 1287 - 13 اكتبر 1366م)، اديب، شاعر و نویسنده مشهور عصر ممالیک مىباشد. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۹: | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
پدرش كه خود محدث و شاعر و عهدهدار برخى مشاغل ديوانى بود، به تربيت وى همت گماشت و او همراه پدر به حلقه مشايخى چون ابن | پدرش كه خود محدث و شاعر و عهدهدار برخى مشاغل ديوانى بود، به تربيت وى همت گماشت و او همراه پدر به حلقه مشايخى چون ابن خطیب المزة، عبدالرحيم بن دمیرى و ابن دقيق العيد راه يافت. از مشاهيرى چون ابوالهيجاء غازى حلاوى، ابونصر عبدالعزيز بن ابىالفرج حصرى، احمد بن اسحاق همدانى ابرقوهى و جد خود شرفالدين محمد حديث شنيد. | ||
او گذشته از حديث، كتب مشهور ادبى را نيز فراگرفت و در این زمینه از استادانى چون علاءالدين على بن محمد بن عبدالظاهر، عبداللّه بن عبدالظاهر، محمد بن | او گذشته از حديث، كتب مشهور ادبى را نيز فراگرفت و در این زمینه از استادانى چون علاءالدين على بن محمد بن عبدالظاهر، عبداللّه بن عبدالظاهر، محمد بن ابراهیم بن نحاس نحوى، امیر شمسالدين محمد بن اسماعيل تيتى آمدى، علمالدين بن سلطان الضرير، بهاءالدين محمد معروف به ابن مفسر، نصيرالدين مناوى، سراجالدين عمر وراق مصرى، معزالدين محمود بن حماد حموى روايت كرد. | ||
در مصر و ديگر شهرها از استادان بسيارى اجازه روايت گرفت، اما از تاريخ این اجازهها و يا نخستين آنها چيزى در دست نيست؛ تنها در این میان، از اجازههاى عزالدين ابوالعز عبدالعزيز بن عبدالمنعم حرانى، فخر بن بخارى، زينب دختر مكى، ابن مجاور و ابن زين ياد شده است، اما در برخى از این اجازهها نيز جاى تأمل است؛ مثلاً ابوالعز ظاهراً در همان سالى كه وى متولد شده، درگذشته است. | در مصر و ديگر شهرها از استادان بسيارى اجازه روايت گرفت، اما از تاريخ این اجازهها و يا نخستين آنها چيزى در دست نيست؛ تنها در این میان، از اجازههاى عزالدين ابوالعز عبدالعزيز بن عبدالمنعم حرانى، فخر بن بخارى، زينب دختر مكى، ابن مجاور و ابن زين ياد شده است، اما در برخى از این اجازهها نيز جاى تأمل است؛ مثلاً ابوالعز ظاهراً در همان سالى كه وى متولد شده، درگذشته است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۶۴: | ||
وى هر ساله در سفر به حماه، نزد الملك المؤيد ابوالفداء امیر ايوبى، بارمىيافت و مدايحى نیکو در ستايش او مىساخت؛ ازاينرو، ابوالفداء، جز آنچه به هنگام باريابى بدو مىبخشيد، سالانه 600 درهم نيز برای او مقرر داشت. از آن پس، حدود 3 يا 4 سال در حماه اقامت گزيد و در شمار شاعران بارگاه ابوالفداء درآمد. | وى هر ساله در سفر به حماه، نزد الملك المؤيد ابوالفداء امیر ايوبى، بارمىيافت و مدايحى نیکو در ستايش او مىساخت؛ ازاينرو، ابوالفداء، جز آنچه به هنگام باريابى بدو مىبخشيد، سالانه 600 درهم نيز برای او مقرر داشت. از آن پس، حدود 3 يا 4 سال در حماه اقامت گزيد و در شمار شاعران بارگاه ابوالفداء درآمد. | ||
بررسى ژرفتر در اشعار و آثار، چنين مىنماياند كه علاوه بر «قصايد مؤيديه» كه به بيش از 42 قطعه و قصيده مىرسد. تأليفات او همگى به خواست ابوالفداء به رشته نگارش درآمده است. از جمله مشاهيرى كه ابن نباته در دوره اقامت در حماه با آنان رابطهاى داشته، مىتوان شهابالدين محمود بن سليمان ( | بررسى ژرفتر در اشعار و آثار، چنين مىنماياند كه علاوه بر «قصايد مؤيديه» كه به بيش از 42 قطعه و قصيده مىرسد. تأليفات او همگى به خواست ابوالفداء به رشته نگارش درآمده است. از جمله مشاهيرى كه ابن نباته در دوره اقامت در حماه با آنان رابطهاى داشته، مىتوان شهابالدين محمود بن سليمان (متوفای 725ق) كاتب ديوان انشاء دمشق و ابن صصرى احمد بن محمد را نام برد. | ||
بيشتر اشعار او را مدح تشكيل مىدهد. وى به حكم تقليد، مدايح خود را غالباً ً با تغزل آغاز مىكند - گاه نيز برخلاف معمول، آن را در پایان قصيده مىآورد - سپس به ستايش صفات ممدوح مىپردازد و بيشتر، بزرگوارى، شجاعت و دانش وى را مىستايد. از سویى او دلبسته مجون است و در ديوان خود قطعههاى فراوانى مشحون از انديشه گناهآلود دارد و شايد به همین دليل بوده است كه گاهگاه به مدح رسول اكرم(ص) دست مىزده تا خویش را از احساس گناه وارهاند. | بيشتر اشعار او را مدح تشكيل مىدهد. وى به حكم تقليد، مدايح خود را غالباً ً با تغزل آغاز مىكند - گاه نيز برخلاف معمول، آن را در پایان قصيده مىآورد - سپس به ستايش صفات ممدوح مىپردازد و بيشتر، بزرگوارى، شجاعت و دانش وى را مىستايد. از سویى او دلبسته مجون است و در ديوان خود قطعههاى فراوانى مشحون از انديشه گناهآلود دارد و شايد به همین دليل بوده است كه گاهگاه به مدح رسول اكرم(ص) دست مىزده تا خویش را از احساس گناه وارهاند. | ||
| خط ۶۴: | خط ۷۰: | ||
اشعار وى در مدح پيامبر(ص)، از 6 قصيده فراتر نمىرود كه برخى از آنها را در معارضه با قصايد شعراى معروفى چون كعب بن زهير و [[حسان بن ثابت]] سروده است، اما در آنها نوآورى و معانى تازه كمتر يافت مىشود. | اشعار وى در مدح پيامبر(ص)، از 6 قصيده فراتر نمىرود كه برخى از آنها را در معارضه با قصايد شعراى معروفى چون كعب بن زهير و [[حسان بن ثابت]] سروده است، اما در آنها نوآورى و معانى تازه كمتر يافت مىشود. | ||
وى علاوه بر قصايد انبوهى كه در مدح ابوالفداء و ملك افضل سرود و در 2 ديوان جداگانه گرد آورد، مدايح بسيارى نيز به ديگر بزرگان روزگارش، از جمله تاجالدين | وى علاوه بر قصايد انبوهى كه در مدح ابوالفداء و ملك افضل سرود و در 2 ديوان جداگانه گرد آورد، مدايح بسيارى نيز به ديگر بزرگان روزگارش، از جمله تاجالدين سبکی، جمالالدين بن الشهاب محمود، تاجالدين بن الزين خضر تقديم داشته است. | ||
بخش ديگر شعر ابن نباته، مراثى است. سوزناكترين مراثى او، اشعارى است كه در مرگ نابهنگام فرزندان خویش سروده است. به گفته [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، فرزندان او را در خردسالى مرگ فرامىرسيد و بدين گونه 16 فرزند را از دست داد. بىشك این رویدادها بر شخصيت و شعر او تأثيرى اجتنابناپذير گذارده؛ آنچنانكه حتى در قطعهاى كه احتمالاً يادگار واپسينروزهاى عمر اوست، از مرگ پدر و فرزندان خود سخن گفته است. | بخش ديگر شعر ابن نباته، مراثى است. سوزناكترين مراثى او، اشعارى است كه در مرگ نابهنگام فرزندان خویش سروده است. به گفته [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، فرزندان او را در خردسالى مرگ فرامىرسيد و بدين گونه 16 فرزند را از دست داد. بىشك این رویدادها بر شخصيت و شعر او تأثيرى اجتنابناپذير گذارده؛ آنچنانكه حتى در قطعهاى كه احتمالاً يادگار واپسينروزهاى عمر اوست، از مرگ پدر و فرزندان خود سخن گفته است. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۶: | ||
اگرچه استعداد ابن نباته در شعر بيشتر جلوه كرده است، بااينحال نثر او را نيز به فصاحت و آراستگى ستودهاند. | اگرچه استعداد ابن نباته در شعر بيشتر جلوه كرده است، بااينحال نثر او را نيز به فصاحت و آراستگى ستودهاند. | ||
وى در انواع نثر دست داشته است. انشاى او گاه چنانكه در سرح العيون و مجمع الفوائد ملاحظه مىشود، ساده و بىپيرايه است و گاه | وى در انواع نثر دست داشته است. انشاى او گاه چنانكه در سرح العيون و مجمع الفوائد ملاحظه مىشود، ساده و بىپيرايه است و گاه آهنگین و مسجع و درعينحال، ساده و روان. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۸۷: | خط ۹۳: | ||
پارهاى از آثار وى عبارت است از: | پارهاى از آثار وى عبارت است از: | ||
# حظيرة الانس الى حضرة القدس؛ | |||
# خبزالشعير؛ | |||
# ديوان خطب منبريه كه در آن، خطبههایى به شمار جمعههاى سال پرداخته است؛ | |||
# ديوان كبير؛ | |||
# سرح العيون في شرح رسالة ابن زيدون؛ | |||
# فرائدالسلوك في مصائد الملوك؛ | |||
# مختار ديوان ابن قلاقس؛ | |||
# مطلع الفوائد و مجمع الفرائد؛ | |||
# المفاخرة بين السيف و القلم؛ | |||
# منتخب الهدية من المدائح المؤيدية؛ | |||
# الاجوبة المعتبرة عن الفتيا المبتكرة؛ | |||
# تعليق الديوان؛ | |||
# تلطيف المزاج من شعر ابن حجاج؛ | |||
# خطبة في تعظيم شهر رجب؛ | |||
# زهر المنثور؛ | |||
# سجع المطوق؛ | |||
# سلوك دول الملوك؛ | |||
# سوق الرقيق كه متضمن غزلهاى اوست؛ | |||
# الفاضل من انشاء الفاضل؛ | |||
# القطر النباتى؛ | |||
# مختار ديوان ابن الرومى؛ | |||
# مراسلات ابن نباته<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5041 ر.ک: ناجی، محمدرضا، ج5، ص22-29]</ref>. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۲۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
ناجی، محمدرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378 | [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5041 ناجی، محمدرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378] | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۳۱: | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:شاعران]] | |||