۱۰۵٬۸۱۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن وردی (ابهام زدایی)' به 'ابن وردی (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'هـ.ق' به 'ق') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن وردی (ابهام زدایی)' به 'ابن وردی (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
| data-type="authorOtherNames" | | | data-type="authorOtherNames" | ابن اب‍ی الفوارس | ||
ابن الوردی، عمر بن ال‍م‍ظف‍ر | |||
عمر | عمر بن ال‍م‍ظف‍ر الوردی | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |مظفر | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |691ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |مَعَرَّة النُعمان جنوب ادلب سوریه | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |عبس بن عيسى بن سرجاوى | ||
شرف‌الدين بارزى | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |[[تاریخ ابن الوردی]] | ||
[[منافع النبات و الثمار و البقول و الفواکه و الخضراوات و الریاحین]] | |||
[[شرح ألفیة ابن مالک المسمی تحریر الخصاصة في تیسیر الخلاصة]] | |||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| data-type="authorCode" | | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00616AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن وردی (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''ابن وَرْدى، ابوحفص، زين‌الدين، عمر بن مظفر بن ابى الفوارس''' (691 - 749ق / 1292 - 1348م)، فقيه، شاعر، اديب و مورخ صوفى بود. | '''ابن وَرْدى، ابوحفص، زين‌الدين، عمر بن مظفر بن ابى الفوارس''' (691 - 749ق / 1292 - 1348م)، فقيه، شاعر، اديب و مورخ صوفى بود. | ||
== | ==ولادت== | ||
وى، در مَعَرَّة النُعمان به دنيا آمد و نسبش به ابوبكر، خليفه اول مى‌رسد. | وى، در مَعَرَّة النُعمان به دنيا آمد و نسبش به ابوبكر، خليفه اول مى‌رسد. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۹: | ||
دوران جوانى را در تنگ‌دستى و پريشانى گذراند؛ بااين‌حال، از تحصيل علم بازنماند و نزد عبس بن عيسى بن سرجاوى و سپس در خدمت شرف‌الدين بارزى در حماه به كسب دانش پرداخت. | دوران جوانى را در تنگ‌دستى و پريشانى گذراند؛ بااين‌حال، از تحصيل علم بازنماند و نزد عبس بن عيسى بن سرجاوى و سپس در خدمت شرف‌الدين بارزى در حماه به كسب دانش پرداخت. | ||
وى چنان‌كه خود تصريح مى‌كند، در 715ق، در دمشق نزد [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن | وى چنان‌كه خود تصريح مى‌كند، در 715ق، در دمشق نزد [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيمیه]] بوده و در حضور او مباحثاتى در فقه و تفسير و نحو داشته كه موجب شگفتى وى شده است. گرچه لحن ابن وردى، گویاى كوتاه بودن مدت شاگردى او نزد [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيمیه]] است، اما وى تأثيرى عمیق بر افكار ابن وردى باقى گذاشت. | ||
از ديگر استادان او بايد به برهان‌الدين فزارى و ابن | از ديگر استادان او بايد به برهان‌الدين فزارى و ابن خطیب جبرين اشاره كرد. گرايش‌هاى صوفيانه برخى استادان او، از جمله شرف‌الدين بارزى و عبس سرجاوى، بى‌گمان یکى از زمینه‌هاى پيدا شدن انديشه تصوف در ابن وردى بوده است. بااين‌همه، بعيد نيست كه لااقل نيمه اول زندگى ابن وردى، با خوش‌گذرانى و لذت‌جویى همراه بوده باشد. | ||
اشعارى كه وى در وصف خمر، مطايبه و غزل مذكر سروده، شايد دليلى بر | اشعارى كه وى در وصف خمر، مطايبه و غزل مذكر سروده، شايد دليلى بر این مدعا باشد. | ||
==مناصب== | ==مناصب== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۹: | ||
==شهرت ابن وردی== | ==شهرت ابن وردی== | ||
تأليفات گوناگون ابن وردى و نيز مجالس درس و شهرت وى به افتا، او را به‌عنوان فقيهى بلندپايه، پرآوازه ساخت. ابن قاضى شهبه، از او با عنوان فقيه حلب ياد مى‌كند و پيداست كه ابن وردى، | تأليفات گوناگون ابن وردى و نيز مجالس درس و شهرت وى به افتا، او را به‌عنوان فقيهى بلندپايه، پرآوازه ساخت. ابن قاضى شهبه، از او با عنوان فقيه حلب ياد مى‌كند و پيداست كه ابن وردى، این شهر را به‌عنوان اقامتگاه برگزيده بوده است. [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] كه حداقل از 740ق، با ابن وردى مكاتبه داشت، در شعبان همین سال به كسب اجازه از ابن وردى نايل شد. | ||
انزواطلبى ابن وردى ظاهراً اسباب تنگ‌دستى او را نيز فراهم مى‌كرد و او در شعرش دانش را قسمت خود و مال و ثروت را قسمت جاهلان دانسته است؛ به‌هرتقدير، تمايز دوگانه دنياگرايى و دنياگريزى كه بين دو مرحله از شعر او به چشم مى‌خورد، نمودار دو مرحله از سير تحول فكرى او در دوران جوانى است. | انزواطلبى ابن وردى ظاهراً اسباب تنگ‌دستى او را نيز فراهم مى‌كرد و او در شعرش دانش را قسمت خود و مال و ثروت را قسمت جاهلان دانسته است؛ به‌هرتقدير، تمايز دوگانه دنياگرايى و دنياگريزى كه بين دو مرحله از شعر او به چشم مى‌خورد، نمودار دو مرحله از سير تحول فكرى او در دوران جوانى است. | ||
از جمله كسانى كه بر انديشه صوفيانه ابن وردى تأثير داشته‌اند، | از جمله كسانى كه بر انديشه صوفيانه ابن وردى تأثير داشته‌اند، به‌ویژه، عبس سرجاوى و [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيمیه]]، قابل ذكرند. وى نسبت به [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيمیه]] ارادتى خاص داشت و احتمالاً تحت تأثير همو بود كه به خصومت با [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] برخاست و چنان‌كه خود تصريح كرده است، در 744ق، یک بار در مدرسه عصرونى حلب، پس از درس و به نشانه تحريم انديشه‌هاى [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، فصوص او را پاره كرده، به آب شست. وى فتوايى نيز در مخالفت با آيين فتوت خليفه الناصر لدين الله دارد. | ||
شعر ابن وردى مورد ستايش بسيار قرار گرفته؛ چنان‌كه | شعر ابن وردى مورد ستايش بسيار قرار گرفته؛ چنان‌كه سبکی، آن را شيرين‌تر از شكر و گران‌بهاتر از گوهر دانسته است. ابن شاكر، ابن فضل‌الله عمرى و [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] نيز نظرى همانند دارند. بااين‌همه، [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، معتقد است كه ابن وردى، بسيارى از معانى شعر او را اخذ كرده است و رساله «الكلام على مائة غلام» ابن وردى، جز تقليدى از منظومه «الحسن الصريح في مائة مليح»، اثر خود وى نيست و او در قطعه شعرى، این نكته را به ابن وردى گوشزد كرده، اما وى با ابياتى به این مضمون كه: «درهم خود را از دينار ديگران بيشتر دوست مى‌دارد»، تلویحاً به رد ادعاى [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] پرداخته است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] نيز ادعاى [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] را بى‌دليل و غير موجه دانسته و عكس آن را صحيح‌تر شمرده است. اشعار متعددى نيز بين [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] و ابن وردى مبادله شد كه در اثرى با نام «الحان السواجع» انعكاس يافته است. | ||
منتقدان معاصر، شعر ابن وردى را متوسط و مشحون از صنايع بديعى و | منتقدان معاصر، شعر ابن وردى را متوسط و مشحون از صنايع بديعى و به‌ویژه ايهام و جناس و بر روى هم، متكلف و مصنوع مى‌دانند. نثر وى نيز به‌ویژه در مقامه‌نویسى، مانند نثر رايج در آن زمان، مسجع و پرتكلف است. علاوه بر اين، وى ناظمى زبردست و كم‌نظير بود و کتاب‌هایى كه در علم فقه به نظم درآورده و گاه، سخت مورد توجه دانشمندان بوده، بر این امر دلالت دارند. | ||
بيشتر شهرت ابن وردى، مربوط به کتاب تاريخى او موسوم به «تتمة المختصر» است كه در آن، «مختصر» [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی|ابوالفداء]] را تلخيص و تذييل كرده است. | بيشتر شهرت ابن وردى، مربوط به کتاب تاريخى او موسوم به «تتمة المختصر» است كه در آن، «مختصر» [[ابوالفداء، اسماعیل بن علی|ابوالفداء]] را تلخيص و تذييل كرده است. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
ابن وردى، در معره مدرسه‌اى ساخت و | ابن وردى، در معره مدرسه‌اى ساخت و گویا در ماه‌هاى پایانى عمر، در آن اقامت گزيد. در 749ق، ابن فضل‌الله عمرى در همین مدرسه، او را ملاقات كرده است. کتاب «تتمه» ابن وردى، با گزارش مرگ ابن فضل‌الله بر اثر طاعون، به پایان رسيده است، اما خود او نيز اندك زمانى پس از ابن فضل‌الله، گرفتار طاعون شد و درگذشت و [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در قطعه‌اى وى را رثا گفت. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
الف) آثار چاپى: | الف) آثار چاپى: | ||
# الفية في تعبير المنامات يا الالفية الوردية في تعبير الرؤيا؛ | |||
# البهجة الوردية يا بهجة الحاوى؛ | |||
# تتمة المختصر في اخبار البشر؛ | |||
# التحفة الوردية في مشكلات الإعراب يا النفحة الوردية؛ | |||
# ديوان (كه علاوه بر اشعار، رسائل، مقامات و خطبه‌هاى او را نيز در بر دارد)؛ | |||
# لامیة يا نصيحة (وصية) الإخوان و مرشدة الخلان؛ | |||
# منافع النبات و الثمار و البقول و الفواكه و الخضراوات و الرياحين. | |||
ب) خطى: | ب) خطى: | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۹: | ||
در فقه: | در فقه: | ||
# الملقبات الوردية يا الوسائل المهذبة في المسائل الملقبة؛ | |||
# منظومة في الشهود السوء و التحرز منهم. | |||
در نحو: | در نحو: | ||
# تحرير الخصاصة في تيسير الخلاصة؛ | |||
# شرح تذكرة الغريب. | |||
در ادب: | در ادب: | ||
# بكاء الافكار (ابكار الافكار) كه شامل مقامه‌ها، خطبه‌ها، رساله‌ها و اجازات مؤلف است؛ | |||
# بحور الشعر؛ | |||
# الكلام على مائة غلام؛ | |||
# الكواكب السارية في مائة جارية. | |||
در ادب صوفيانه: | در ادب صوفيانه: | ||
# الشهاب الثاقب؛ | |||
# قلادة الدر المنثور في ذكر (يوم) البعث و النشور؛ | |||
# المقدمة (الالفية) الوردية؛ | |||
# المنح؛ | |||
# منطق الطير. | |||
در میان فهرستى كه ابن وردى از آثار خود به دست مى‌دهد، نام 4 اثر نحوى به چشم مى‌خورد كه به دست ما نرسيده است؛ این آثار، عبارتند از: | |||
# شرح الفيه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]؛ | |||
# شرح الفيه ابن معطى با نام ضوء الدرر؛ | |||
# اختصار منظومه‌اى به نام ملحة الإعراب از حريرى؛ | |||
# قصيده‌اى به نام اللباب في علم الإعراب<ref>مؤذن جامى، محمدمهدی، ج 5، ص78 - 80</ref>. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۲۹: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[تاریخ ابن الوردی]] | [[تاریخ ابن الوردی]] | ||
[[تتمة المختصر في اخبار البشر (تاریخ ابن الوردي)]] | |||
[[منافع النبات و الثمار و البقول و الفواکه و الخضراوات و الریاحین]] | [[منافع النبات و الثمار و البقول و الفواکه و الخضراوات و الریاحین]] | ||