النسخ و البداء في الكتاب و السنة: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نويسنده)

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE1169AUTOMATIONCODE

| کتابخانۀ دیجیتال نور =10694

 

'''النسخ و البداء في الكتاب و السنة'''، تقريرى از سلسله مباحث اصولى و كلامى آیت‌الله [[سبحانی تبریزی، جعفر|شيخ جعفر سبحانى]] است، كه توسط يكى از شاگردان ايشان به نام محمدحسين حاج عاملى به زبان عربى و به قلم روان نگارش يافته است.

روش بحث چنين است كه در هر موضوع مورد اختلاف، ابتدا تعريف لغوى و اصطلاحى روشنى ارائه شده و محل نزاع مشخص گرديده، پس از آن وارد كلمات مخالفين شده و استدلال‌هاى آنها را بيان مى‌كند، سپس با پاسخ‌هاى مدلّل به نقد و بررسى مخالفين پرداخته و مدعيات آنان را رد مى‌نمايد. استدلال‌هاى مؤلف بيشتر به روش نقلى بوده و با استناد به كتاب و سنت محاجه مى‌كند، و البته با روش عقلى نيز نظريات خود را تأييد مى‌نمايد. پس از دلايل، نمونه و مصاديقى را از كتاب و سنت در نسخ و بداء براى اتمام بحث بيان مى‌دارند.

#:در شريعت اسلام نمونه‌هاى روشنى از نسخ با اقسام مختلف آن وجود دارد، مانند تغيير قبله مسلمين، نسخ شرايع سابقه، و نسخ مقدار عده وفات همسر متوفى از يك سال به چهار ماه و ده روز از موارد آن است. بنابراين، نسخ در شريعت علاوه بر اين كه امكان دارد و امتناعى ندارد، بلكه واقع هم شده است.

#:شيعيان بالاتفاق بر سيطره كامل و اتم علم و قدرت خداوند بر ما سوى الله معتقدند، و هيچ ظهور بعد از خفائى و هيچ جهلى را در علم الهى قابل تصور نمى‌دانند. اين اعتقاد منافاتى با اين ندارد كه خداوند بعد از خلق و ايجاد بندگان، از تدبير و تربيت آنان فارغ نشده و بندگان را به حال خود رها نكرده است و انسان مى‌تواند با تغيير روش زندگى‌اش سرنوشت خود را تغيير دهد و اين از علم الهى خارج نيست و همگى در مشيت و علم الهى رقم خورده است.

#:بداء به اين معنا در واقع مورد اعتقاد همه مسلمانان است و از كتاب و سنت به روشنى بدست مى‌آيد و نمونه‌هاى بسيارى بر آن وجود دارد. مثل آيه 98 سوره يونس، در مورد برگشت عذاب از قوم يونس به واسطه استغفار كه مى‌فرمايد: "'''فَلَوْ لَا كاَنَتْ قَرْيَةٌ ءَامَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانهَُا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا ءَامَنُواْ كَشَفْنَا عَنهُْمْ عَذَابَ الْخِزْىِ فىِ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ مَتَّعْنَاهُمْ إِلىَ حِين''' " و يا آيات 101 و 102 سوره صافات در مورد رؤياى حضرت ابراهيم‌ عليه‌السلام بر ذبح اسماعيل عليه‌السلام كه مى‌فرمايد: "''' فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ. فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْىَ قَالَ يَابُنىَ‌َّ إِنىّ‌ِ أَرَى فىِ الْمَنَامِ أَنىّ‌ِ أَذْبحَُكَ فَانظُرْ مَا ذَا تَرَى قَالَ يَأَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنىِ إِن شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابرِِين '''".

#:اعتقاد به بداء داراى آثار تربيتى مهم و غير قابل انكار است، چرا كه مهمترين عامل اميد وارى بندگان به تهذيب نفس و رهايى از عواقب گناهان به واسطه همين اعتقاد به بداء است، اگر سرنوشت آدمى در همه موارد محتوم و غير قابل تغيير باشد، ديگر انگيزه‌اى براى برگشت به سوى خدا و اصلاح نخواهد ماند و براى سعى و تلاش آدمى فايده‌اى باقى نمى‌ماند.

#:اقوال و افعال عترت پاك پيامبر(ص) نزد اماميه؛ همچون قول و فعل خود پيامبر حجيت دارد. دليل آن نيز امر رسول خدا بر امت است كه فرمود: " إنى تارك فيكم الثّقلين كتاب الله و عترتى اهل‌بيتى... " و باز امر فرموده كه صلوات بر محمد و آل محمد در تمام نمازها بر مسلمانان واجب است، و هم چنين عترت خود را به سفينه نوح تشبيه فرموده كه " من ركبها نجا و من تخلّف عنها غرق " كه همگى مبين حجيت و اعتبار اقوال و افعال عترت طاهره عليهم‌السلام است.

#:بنابراين حجيت قول و فعل ائمه اماميه دليل بر نبى بودن ايشان و هم مرتبه پيامبر بودن ايشان نيست، و حجيت ائمه به امر خود پيامبر اكرم(ص) است، و اين اشكال و تهمت بر شيعه ناروا مى‌باشد.