وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،')
    جز (جایگزینی متن - 'وهابیت (ابهام زدایی)' به 'وهابیت (ابهام‌زدایی)')
     
    (۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR20175J1.jpg|بندانگشتی|‏وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی]]
    | تصویر =NUR20175J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =‏وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =مبانی فکری و کارنامه عملی
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|‏وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی
    [[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏و‎‏9
    |data-type='otherBookNames'|مبانی فکری و کارنامه عملی
    | موضوع =
    |-
    وهابیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
    |پدیدآورندگان
    | ناشر =
    |data-type='authors'|[[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نويسنده)
    مؤسسه امام صادق علیه‌السلام
    |-
    | مکان نشر =قم - ایران
    |زبان  
    | سال نشر = 1388 ش  
    |data-type='language'|فارسی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏و‎‏9
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|وهابیه - دفاعیه‎ها و ردیه‎ها
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|موسسه امام صادق علیه السلام
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1388 هـ.ش  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE20175AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20175AUTOMATIONCODE
    | چاپ =4
    | شابک =978-964-357-316-4
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =20175
    | کتابخوان همراه نور =20175
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر|وهابیت (ابهام‌زدایی)}}


    == معرفى اجمالى ==
    '''وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى'''، تأليف [[سبحانی تبریزی، جعفر|آيت‌الله جعفر سبحانى]]، كتابى است كه به تحليل مكتب وهابيت و اصول فكرى پيروان اين مرام پرداخته است.


     
    تمام تلاش اين كتاب اين است كه به شبهات پيرامونى اين مبحث كه پيروان اين آيين با تمسك به آنها بر ديگر مسلمانان و به‌ويژه شیعیان سخت گرفته و اتهام شرك و كفر بر آنها مى‌زنند، پاسخ داده شود<ref>رحمانى‌زاده، حسين</ref>
    «وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى»، تأليف [[سبحانی تبریزی، جعفر|آيت‌الله جعفر سبحانى]]، كتابى است كه به تحليل مكتب وهابيت و اصول فكرى پيروان اين مرام پرداخته است.
     
    تمام تلاش اين كتاب اين است كه به شبهات پيرامونى اين مبحث كه پيروان اين آيين با تمسك به آنها بر ديگر مسلمانان و به‌ويژه شيعيان سخت گرفته و اتهام شرك و كفر بر آنها مى‌زنند، پاسخ داده شود <ref>رحمانى‌زاده، حسين</ref>.


    كتاب، به زبان فارسى و مقدمه آن در سال 1379ش، نوشته شده است.
    كتاب، به زبان فارسى و مقدمه آن در سال 1379ش، نوشته شده است.


    == ساختار ==
    == ساختار ==
     
    كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و در بيست فصل، مبانى فكرى و اعتقادى فرقه وهابيت و تاريخچه و سير تكوين و تشكيل اين آيين، بررسى شده است.
     
    كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و در بيست فصل، مبانى فكرى و اعتقادى فرقه وهابيت و تاريخچه و سير تكوين و تشكيل اين آيين، بررسى شده است.


    در فصول ابتدايى كتاب، ابتدا برخى از مفاهيم مرتبط با اديان توحيدى و به‌ويژه اسلام، تبيين گرديده و همچنين گذرى نيز به تاريخچه پيدايش وهابيت شده است.
    در فصول ابتدايى كتاب، ابتدا برخى از مفاهيم مرتبط با اديان توحيدى و به‌ويژه اسلام، تبيين گرديده و همچنين گذرى نيز به تاريخچه پيدايش وهابيت شده است.


    نويسنده كتاب، به‌حسب كلامى بودنشان از همه منابع و روش‌ها بهره برده است؛ از آيات و روايات و استدلالات عقلى و نقلى <ref>همان</ref>.
    نویسنده كتاب، به‌حسب كلامى بودنشان از همه منابع و روش‌ها بهره برده است؛ از آيات و روايات و استدلالات عقلى و نقلى<ref>همان</ref>


    == گزارش محتوا ==
    == گزارش محتوا ==
    در مقدمه، به ارزيابى اجمالى وهابيت پرداخته شده و ويژگى‌هاى اين مكتب، در سه مسئله دعوت به تجسيم، كاستن از مقامات انبيا و اولياى الهى و تكفير مسلمين خلاصه گرديده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/5 مقدمه، ص5-8]</ref>


    در فصل اول، اتحاد، رمز پيروزى ملت‌ها بر مشكلات دانسته شده است. نویسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه قرآن مجيد، همه جا «وحدت كلمه» را ستوده و امت اسلام را از «تفرقه و پراكندگى» برحذر داشته و در سيره و سنت پيامبر(ص) نيز، اتحاد و همبستگى مسلمين پيوسته مورد ستايش و سفارش بوده است؛ زيرا نخستين اقدام پيامبر(ص) در مدينه، اجراى عقد اخوت و برادرى ميان دو طايفه بزرگ اوس و خزرج بود. آنان در پى سال‌ها جنگ و خون‌ريزى با يكديگر، به‌صورت دو دشمن خونى درآمده بودند و حضرت به حكم '''«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»'''<ref>حجرات: 10</ref>، ايشان را با هم برادر ساخته و واداشت تا كينه‌هاى كهن را فراموش كنند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/11 ر.ک: متن كتاب، ص11-14]</ref>


    در مقدمه، به ارزيابى اجمالى وهابيت پرداخته شده و ويژگى‌هاى اين مكتب، در سه مسئله دعوت به تجسيم، كاستن از مقامات انبيا و اولياى الهى و تكفير مسلمين خلاصه گرديده است <ref>مقدمه، ص5-8</ref>.
    در فصل دوم، به معرفى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] و زمان، زندگى و انديشه او پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است بررسى تاريخ زندگى ابن تيميّه و اوضاع اسف‌بار مسلمين در عصر وى، نكته‌هاى بسيارى را براى عبرت از تاريخ در بر دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/20 همان، ص20]</ref>
     
    در فصل اول، اتحاد، رمز پيروزى ملت‌ها بر مشكلات دانسته شده است. نويسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه قرآن مجيد، همه جا «وحدت كلمه» را ستوده و امت اسلام را از «تفرقه و پراكندگى» برحذر داشته و در سيره و سنت پيامبر(ص) نيز، اتحاد و همبستگى مسلمين پيوسته مورد ستايش و سفارش بوده است؛ زيرا نخستين اقدام پيامبر(ص) در مدينه، اجراى عقد اخوت و برادرى ميان دو طايفه بزرگ اوس و خزرج بود. آنان در پى سال‌ها جنگ و خون‌ريزى با يكديگر، به‌صورت دو دشمن خونى درآمده بودند و حضرت به حكم '''«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»''' <ref>حجرات: 10</ref>، ايشان را با هم برادر ساخته و واداشت تا كينه‌هاى كهن را فراموش كنند <ref>ر.ك: متن كتاب، ص11-14</ref>.
     
    در فصل دوم، به معرفى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] و زمان، زندگى و انديشه او پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است بررسى تاريخ زندگى ابن تيميّه و اوضاع اسف‌بار مسلمين در عصر وى، نكته‌هاى بسيارى را براى عبرت از تاريخ در بر دارد <ref>همان، ص20</ref>.


    احمد بن تيميه در سال 661ق، 5 سال پس از سقوط خلافت بغداد، در «حران» از توابع شام ديده به جهان گشود و تحصيلات اوليّه را تا 17 سالگى در آن سرزمين به پايان برد. حمله مغولان به اطراف شام، ترس عجيبى در دل‌ها افكنده بود و اين امر سبب شد كه عبدالحليم، پدر احمد، همراه خانواده و جمعى از بستگان، حران را به‌سوى دمشق ترك گويد و در آنجا اقامت كند.
    [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] در سال 661ق، 5 سال پس از سقوط خلافت بغداد، در «حران» از توابع شام ديده به جهان گشود و تحصيلات اوليّه را تا 17 سالگى در آن سرزمين به پايان برد. حمله مغولان به اطراف شام، ترس عجيبى در دل‌ها افكنده بود و اين امر سبب شد كه عبدالحليم، پدر احمد، همراه خانواده و جمعى از بستگان، حران را به‌سوى دمشق ترك گويد و در آنجا اقامت كند.


    تا سال 698ق، چيزى از احمد شنيده نشد، ولى از آغاز قرن هشتم به‌تدريج افكار شاذّ وى ظهور و بروز يافت؛ خصوصا موقعى كه ساكنين «حماة» از وى خواستند آيه '''«اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»''' را تفسير كند، در تفسير اين آيه دچار لغزش شد و براى خداوند جايگاهى در فراز آسمان‌ها كه بر عرش و سريرى متكى است، تعيين كرد <ref>همان، ص24</ref>.
    تا سال 698ق، چيزى از احمد شنيده نشد، ولى از آغاز قرن هشتم به‌تدريج افكار شاذّ وى ظهور و بروز يافت؛ خصوصا موقعى كه ساكنين «حماة» از وى خواستند آيه '''«اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»''' را تفسير كند، در تفسير اين آيه دچار لغزش شد و براى خداوند جايگاهى در فراز آسمان‌ها كه بر عرش و سريرى متكى است، تعيين كرد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/24 همان، ص24]</ref>


    ابن تيميّه پيوسته افكار عمومى را - با نظر دادن برخلاف آراى مشهور و رايج مسلمين - متشنج مى‌كرد؛ تااينكه در سال 705ق، در دادگاه محكوم و به مصر تبعيد شد. وى در سال 707ق، از زندان آزاد شد، ولى تا سال 712ق، به شام برگشت و در آنجا به نشر افكار و نظريات خود پرداخت؛ تااينكه مجددا در سال 721ق، محكوم به زندان شد و در 728ق، در زندان درگذشت <ref>همان، ص25</ref>.
    ابن تيميّه پيوسته افكار عمومى را - با نظر دادن برخلاف آراى مشهور و رايج مسلمين - متشنج مى‌كرد؛ تااينكه در سال 705ق، در دادگاه محكوم و به مصر تبعيد شد. وى در سال 707ق، از زندان آزاد شد، ولى تا سال 712ق، به شام برگشت و در آنجا به نشر افكار و نظريات خود پرداخت؛ تااينكه مجددا در سال 721ق، محكوم به زندان شد و در 728ق، در زندان درگذشت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/25 همان، ص25]</ref>


    در فصل سوم، به پيشينه فكرى و كارنامه عملى وهابيت پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است طرح مجدد افكار [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب - همچون طرح آنها توسط خود ابن تيميّه - در شرايط و اوضاع تاريخى بسيار نامناسبى صورت گرفت كه از جهاتى شايد بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] بود. رواج آراء [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابيت را به خود گرفت) و سپس حمله وهابيان با پشتيبانى سياسى - نظامى شيوخ برخى از قبايل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشين حجاز و عراق و شام و يمن، در دهه‌هاى نخست قرن 13 هجرى و قرن 19 ميلادى، صورت پذيرفت و اين، در حالى بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه شديد استعمارگران صليبى قرار داشت <ref>ر.ك: همان، ص34</ref>.
    در فصل سوم، به پيشينه فكرى و كارنامه عملى وهابيت پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است طرح مجدد افكار [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب - همچون طرح آنها توسط خود ابن تيميّه - در شرايط و اوضاع تاريخى بسيار نامناسبى صورت گرفت كه از جهاتى شايد بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] بود. رواج آراء [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابيت را به خود گرفت) و سپس حمله وهابيان با پشتيبانى سياسى - نظامى شيوخ برخى از قبايل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشين حجاز و عراق و شام و يمن، در دهه‌هاى نخست قرن 13 هجرى و قرن 19 ميلادى، صورت پذيرفت و اين، در حالى بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه شديد استعمارگران صليبى قرار داشت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/34 ر.ک: همان، ص34]</ref>


    در ساير فصول كتاب، به بررسى افكار و عقايد وهابيت پرداخته شده است. موضوعات و مباحث مطرح‌شده در اين فصول عبارتند از: مرزهاى توحيد و شرك در عبادت؛ بدعت در دين؛ زيارت قبور پاكان؛ سفر براى زيارت مرقد پيامبر(ص)؛ بزرگداشت قبور پاكان؛ زندگى پس از مرگ يا حيات برزخى؛ توسل به پيامبر(ص) و اولياء الهى؛ شفاعت يا تطهير و پالايش گنهكاران؛ درخواست شفاعت از شافعان راستين؛ مقامات و قدرت‌نمايى‌هاى اولياى الهى؛ تبرك به پيامبر و آثار بازمانده از وى؛ بزرگداشت مواليد اولياء الهى؛ نام‌گذارى فرزندان با پيشوند «عبد» و «غلام»؛ عمل نيك و اهداء پاداش آن؛ سوگند دادن خدا به حق بندگان برگزيده او؛ سوگند به غير خدا و گريه بر فراق عزيزان.
    در ساير فصول كتاب، به بررسى افكار و عقايد وهابيت پرداخته شده است. موضوعات و مباحث مطرح‌شده در اين فصول عبارتند از: مرزهاى توحيد و شرك در عبادت؛ بدعت در دين؛ زيارت قبور پاکان؛ سفر براى زيارت مرقد پيامبر(ص)؛ بزرگداشت قبور پاکان؛ زندگى پس از مرگ يا حيات برزخى؛ توسل به پيامبر(ص) و اولياء الهى؛ شفاعت يا تطهير و پالايش گنهكاران؛ درخواست شفاعت از شافعان راستين؛ مقامات و قدرت‌نمايى‌هاى اولياى الهى؛ تبرک به پيامبر و آثار بازمانده از وى؛ بزرگداشت مواليد اولياء الهى؛ نام‌گذارى فرزندان با پيشوند «عبد» و «غلام»؛ عمل نيك و اهداء پاداش آن؛ سوگند دادن خدا به حق بندگان برگزيده او؛ سوگند به غير خدا و گريه بر فراق عزيزان.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==
    خط ۷۸: خط ۶۱:
    فهرست مطالب و منابع و مصادر در انتهاى كتاب آمده است.
    فهرست مطالب و منابع و مصادر در انتهاى كتاب آمده است.


    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ص20</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص22</ref>.
    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/20 ر.ک: پاورقى، ص20]</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17249/1/22 ر.ک: همان، ص22]</ref>


    ==پانويس ==
    ==پانويس ==
    <references />
    <references/>
    == منابع مقاله ==
    == منابع مقاله ==


    1. مقدمه و متن كتاب.
    #مقدمه و متن كتاب.
    #رحمانى‌زاده، حسين، «نقد كتاب: وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى»، برگرفته از پايگاه خبرى اسپيناد، 27 خردادماه 1394، به آدرس اينترنتى:
     
    http://espinad.com/blog/libtarbiat/963007.
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
     
    [[شرح العقيدة الطحاوية]]
     
    [[التحفة المدنية في العقيدة السلفية]]
     
    [[الإبانة]]
     
    [[المسائل و الرسائل المروية عن الإمام أحمد بن حنبل في العقيدة]]
     
    [[دفع شبه التشبيه بأكفّ التنزيه]]
     
    [[لوامع الأنوار البهية و سواطع الأسرار الأثرية]]
     
    [[الوهابيون و البيوت المرفوعة]]
     
    [[بقيع الغرقد في دراسة شاملة]]
     
    [[تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره]]
     
    [[محبوبیت ائمه بقیع علیهم‌السلام نزد اهل سنت]]
     
    [[اين است وهابيت]]
     
    [[هذه هي الوهابية]]
     
    [[الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية]]
     
    [[شناخت سلفی‌ها (وهابیان)]]
     
    [[شناخت سلفیه معنا شناسی تاریخچه پیدایش و تحولات آن]]
     
    [[بدعت چیست؟]]
     
    [[علم و سلطه غیبی اولیا]]
     
    [[عقائد السلف]]
     
    [[قرائة في الأدلة السلفية]]
     
    [[الوهابية في الميزان]]
     
    [[الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية]]
     
    [[الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية]]
     
    [[معجم المؤلفات الإسلامية في الرد علی الفرقة الوهابية]]
     
    [[الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية]]
     
    [[مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند]]
     
    [[وهابیت بر سر دو راهی]]
     
    [[وهابی کیست و چه می‌گوید؟]]
     
    [[وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت]]
     
    [[وهابیت و بازنگری از درون]]


    2. رحمانى‌زاده، حسين، «نقد كتاب: وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى»، برگرفته از پايگاه خبرى اسپيناد، 27 خردادماه 1394، به آدرس اينترنتى:
    [[وهابیت؛ معمای یک ایدئولوژی بسته]]


    http://espinad.com/blog/libtarbiat/963007 .
    [[البراهين الجلية في دفع تشكيكات الوهابية]]


    [[ملحق البراهين الجلية في دفع تشكيكات الوهابية]]


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/17249 مطالعه کتاب ‏وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:فرق اسلامی]]
    [[رده:فرق اسلامی]]
    [[رده:مذاهب کلامی اهل سنت]]
    [[رده:مذاهب کلامی اهل سنت]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۴۶

    ‏وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی
    وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی
    پدیدآورانسبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرمبانی فکری و کارنامه عملی
    ناشرمؤسسه امام صادق علیه‌السلام
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1388 ش
    چاپ4
    شابک‎978-964-357-316-4
    موضوعوهابیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏و‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، وهابیت (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى، تأليف آيت‌الله جعفر سبحانى، كتابى است كه به تحليل مكتب وهابيت و اصول فكرى پيروان اين مرام پرداخته است.

    تمام تلاش اين كتاب اين است كه به شبهات پيرامونى اين مبحث كه پيروان اين آيين با تمسك به آنها بر ديگر مسلمانان و به‌ويژه شیعیان سخت گرفته و اتهام شرك و كفر بر آنها مى‌زنند، پاسخ داده شود[۱]

    كتاب، به زبان فارسى و مقدمه آن در سال 1379ش، نوشته شده است.

    ساختار

    كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و در بيست فصل، مبانى فكرى و اعتقادى فرقه وهابيت و تاريخچه و سير تكوين و تشكيل اين آيين، بررسى شده است.

    در فصول ابتدايى كتاب، ابتدا برخى از مفاهيم مرتبط با اديان توحيدى و به‌ويژه اسلام، تبيين گرديده و همچنين گذرى نيز به تاريخچه پيدايش وهابيت شده است.

    نویسنده كتاب، به‌حسب كلامى بودنشان از همه منابع و روش‌ها بهره برده است؛ از آيات و روايات و استدلالات عقلى و نقلى[۲]

    گزارش محتوا

    در مقدمه، به ارزيابى اجمالى وهابيت پرداخته شده و ويژگى‌هاى اين مكتب، در سه مسئله دعوت به تجسيم، كاستن از مقامات انبيا و اولياى الهى و تكفير مسلمين خلاصه گرديده است[۳]

    در فصل اول، اتحاد، رمز پيروزى ملت‌ها بر مشكلات دانسته شده است. نویسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه قرآن مجيد، همه جا «وحدت كلمه» را ستوده و امت اسلام را از «تفرقه و پراكندگى» برحذر داشته و در سيره و سنت پيامبر(ص) نيز، اتحاد و همبستگى مسلمين پيوسته مورد ستايش و سفارش بوده است؛ زيرا نخستين اقدام پيامبر(ص) در مدينه، اجراى عقد اخوت و برادرى ميان دو طايفه بزرگ اوس و خزرج بود. آنان در پى سال‌ها جنگ و خون‌ريزى با يكديگر، به‌صورت دو دشمن خونى درآمده بودند و حضرت به حكم «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»[۴]، ايشان را با هم برادر ساخته و واداشت تا كينه‌هاى كهن را فراموش كنند[۵]

    در فصل دوم، به معرفى ابن تيميه و زمان، زندگى و انديشه او پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است بررسى تاريخ زندگى ابن تيميّه و اوضاع اسف‌بار مسلمين در عصر وى، نكته‌هاى بسيارى را براى عبرت از تاريخ در بر دارد[۶]

    احمد بن تيميه در سال 661ق، 5 سال پس از سقوط خلافت بغداد، در «حران» از توابع شام ديده به جهان گشود و تحصيلات اوليّه را تا 17 سالگى در آن سرزمين به پايان برد. حمله مغولان به اطراف شام، ترس عجيبى در دل‌ها افكنده بود و اين امر سبب شد كه عبدالحليم، پدر احمد، همراه خانواده و جمعى از بستگان، حران را به‌سوى دمشق ترك گويد و در آنجا اقامت كند.

    تا سال 698ق، چيزى از احمد شنيده نشد، ولى از آغاز قرن هشتم به‌تدريج افكار شاذّ وى ظهور و بروز يافت؛ خصوصا موقعى كه ساكنين «حماة» از وى خواستند آيه «اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى» را تفسير كند، در تفسير اين آيه دچار لغزش شد و براى خداوند جايگاهى در فراز آسمان‌ها كه بر عرش و سريرى متكى است، تعيين كرد[۷]

    ابن تيميّه پيوسته افكار عمومى را - با نظر دادن برخلاف آراى مشهور و رايج مسلمين - متشنج مى‌كرد؛ تااينكه در سال 705ق، در دادگاه محكوم و به مصر تبعيد شد. وى در سال 707ق، از زندان آزاد شد، ولى تا سال 712ق، به شام برگشت و در آنجا به نشر افكار و نظريات خود پرداخت؛ تااينكه مجددا در سال 721ق، محكوم به زندان شد و در 728ق، در زندان درگذشت[۸]

    در فصل سوم، به پيشينه فكرى و كارنامه عملى وهابيت پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است طرح مجدد افكار ابن تيميه از سوى محمد بن عبدالوهاب - همچون طرح آنها توسط خود ابن تيميّه - در شرايط و اوضاع تاريخى بسيار نامناسبى صورت گرفت كه از جهاتى شايد بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع ابن تيميه بود. رواج آراء ابن تيميه از سوى محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابيت را به خود گرفت) و سپس حمله وهابيان با پشتيبانى سياسى - نظامى شيوخ برخى از قبايل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشين حجاز و عراق و شام و يمن، در دهه‌هاى نخست قرن 13 هجرى و قرن 19 ميلادى، صورت پذيرفت و اين، در حالى بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه شديد استعمارگران صليبى قرار داشت[۹]

    در ساير فصول كتاب، به بررسى افكار و عقايد وهابيت پرداخته شده است. موضوعات و مباحث مطرح‌شده در اين فصول عبارتند از: مرزهاى توحيد و شرك در عبادت؛ بدعت در دين؛ زيارت قبور پاکان؛ سفر براى زيارت مرقد پيامبر(ص)؛ بزرگداشت قبور پاکان؛ زندگى پس از مرگ يا حيات برزخى؛ توسل به پيامبر(ص) و اولياء الهى؛ شفاعت يا تطهير و پالايش گنهكاران؛ درخواست شفاعت از شافعان راستين؛ مقامات و قدرت‌نمايى‌هاى اولياى الهى؛ تبرک به پيامبر و آثار بازمانده از وى؛ بزرگداشت مواليد اولياء الهى؛ نام‌گذارى فرزندان با پيشوند «عبد» و «غلام»؛ عمل نيك و اهداء پاداش آن؛ سوگند دادن خدا به حق بندگان برگزيده او؛ سوگند به غير خدا و گريه بر فراق عزيزان.

    وضعيت كتاب

    فهرست مطالب و منابع و مصادر در انتهاى كتاب آمده است.

    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع[۱۰]، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است[۱۱]

    پانويس

    1. ↑ رحمانى‌زاده، حسين
    2. ↑ همان
    3. ↑ مقدمه، ص5-8
    4. ↑ حجرات: 10
    5. ↑ ر.ک: متن كتاب، ص11-14
    6. ↑ همان، ص20
    7. ↑ همان، ص24
    8. ↑ همان، ص25
    9. ↑ ر.ک: همان، ص34
    10. ↑ ر.ک: پاورقى، ص20
    11. ↑ ر.ک: همان، ص22

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. رحمانى‌زاده، حسين، «نقد كتاب: وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى»، برگرفته از پايگاه خبرى اسپيناد، 27 خردادماه 1394، به آدرس اينترنتى:

    http://espinad.com/blog/libtarbiat/963007.

    وابسته‌ها


    شرح العقيدة الطحاوية

    التحفة المدنية في العقيدة السلفية

    الإبانة

    المسائل و الرسائل المروية عن الإمام أحمد بن حنبل في العقيدة

    دفع شبه التشبيه بأكفّ التنزيه

    لوامع الأنوار البهية و سواطع الأسرار الأثرية

    الوهابيون و البيوت المرفوعة

    بقيع الغرقد في دراسة شاملة

    تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره

    محبوبیت ائمه بقیع علیهم‌السلام نزد اهل سنت

    اين است وهابيت

    هذه هي الوهابية

    الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية

    شناخت سلفی‌ها (وهابیان)

    شناخت سلفیه معنا شناسی تاریخچه پیدایش و تحولات آن

    بدعت چیست؟

    علم و سلطه غیبی اولیا

    عقائد السلف

    قرائة في الأدلة السلفية

    الوهابية في الميزان

    الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية

    الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية

    معجم المؤلفات الإسلامية في الرد علی الفرقة الوهابية

    الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية

    مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند

    وهابیت بر سر دو راهی

    وهابی کیست و چه می‌گوید؟

    وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت

    وهابیت و بازنگری از درون

    وهابیت؛ معمای یک ایدئولوژی بسته

    البراهين الجلية في دفع تشكيكات الوهابية

    ملحق البراهين الجلية في دفع تشكيكات الوهابية

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=وهابیت:_مبانی_فکری_و_کارنامه_عملی&oldid=755896»