رحلة التجاني

رحلة التجاني
پدیدآوران	ت‍ج‍ان‍ی‌، ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د (نويسنده) عبدالوهاب، حسن حسنی (مقدمه نويس)
ناشر	الدار العربية للکتاب
مکان نشر	تونس - لیبیا
سال نشر	1981م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رحلة التجاني، سفرنامه نویسنده تونسی عبدالله بن محمد بن احمد تجانی (حدود 675/717ق) است که در آن اطلاعات ارزشمندی از وضعیت جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی و اجتماعی سرزمین تونس ارائه می‌کند. کتاب با مقدمه حسن حسنی عبدالوهاب منتشر شده است.

هرکس از شرح حال شخصیت‌های حرکت علمی در عصر دولت حفصیه تحقیق کند، متعجب می‌شود که چگونه رجال‌نویسان از ذکر برخی از فحول از ادبا و مشاهیر نویسندگان غافل شده‌اند. از جمله این افراد که ناشناخته مانده‌اند، «خاندان تجانی تونسی» است. افراد این خانواده شریف منتسب به «تجان»، یکی از قبایل مغرب اقصی هستند. ظاهراً اولین فرد این خاندان که به تونس پای گذاشت، «ابوالقاسم تجانی» است. نویسنده سفرنامه «رحلة التجاني»، عبدالله نوه ابوالقاسم است.

حسنی عبدالوهاب در بخشی از مقدمه از سرگذشت عبدالله تجانی، اساتید و کتابخانه بزرگ او یاد کرده است.

حقیقت آن است که این سفرنامه از بهترین تألیفات تونسی است. چه‌بسا این اثر در نوع خود در توصیف بلاد آفریقا و معرفی پیشرفت آن در اوایل قرن هشتم هجری بی‌نظیر باشد؛ چراکه قرن هشتم یکی از اعصار مبهم است؛ زیرا نصوص اندکی در رابطه با تاریخ اجتماعی و سیاسی تونس به دست ما رسیده است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن این است که اطلاعاتی را در مورد شهرها و روستاهایی که مسافران از آنها عبور می‌کنند ارائه می‌کند و خواننده را از وقایع گذشته آنها آگاه می‌کند. همچنین علما و بزرگان این بلاد از رهبران و فقها و ادبا و صلحای گذشته و معاصرش را معرفی می‌کند. نویسنده در توصیف شهرها تنها به مؤسسات و مکان‌های مشهور و مهم بسنده نمی‌کند، بلکه شنیده‌ها و مشاهداتش از اسامی کشورها و مناطق مختلف و قبایل و گروه‌هایی که در آن ساکن هستند و حتی شاخه‌ها و شعبه‌های هر طایفه را نیز متذکر می‌شود.

به‌طور خلاصه سفرنامه تجانی آینه براق و تمیزی است که تصویر بلاد تونس از جهت ساکنین و تشکیلات اجتماعی و اقتصادی، به‌علاوه جزئیات جغرافیایی و تاریخی و زندگانی افراد مشهور آن و نیز گیاهان خاص هریک از مناطق را منعکس می‌کند. این مقدار از اطلاعات کمتر در یک سفرنامه مشاهده می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.