۱۴۶٬۳۸۷
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد' به 'ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'می گردد' به 'میگردد') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد' به 'ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد') |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
موضوعاتی که کتاب ابن طویر در بر میگیرد، چنان که از خلال منقولات متأخران از او دانسته میشود، موضوعات سه گانه ذیلند: تاریخ، آیینها و رسوم. | موضوعاتی که کتاب ابن طویر در بر میگیرد، چنان که از خلال منقولات متأخران از او دانسته میشود، موضوعات سه گانه ذیلند: تاریخ، آیینها و رسوم. | ||
کتاب ابن طویر از جمله منابعی است که کسانی چون [[ابن خلدون، | کتاب ابن طویر از جمله منابعی است که کسانی چون [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] و [[ابن الفرات]] و [[مقریزی، احمد بن علی|مقریزی]] و ابوالمحاسن ([[ابن تغری بردی، یوسف بن تغری بردی|ابن تغری بردی]])، خاصه در آنچه به (تاریخ فاطمیان متأخر) ربط پیدا میکند، بر آن اعتماد میورزند<ref>ر.ک: فؤاد سید، ایمن، 1381، ص36</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
ابن الطویر در ارائه توصیفی تفصیلی و کامل از ترتیب جشنها و مواکبی که پایتختهای مصر (قاهره و فسطاط)، خاصه در نیمه نخست قرن ششم/دوازدهم شاهد آن بودهاند، منحصربه فرد است<ref>ر.ک: همان، ص36</ref> | ابن الطویر در ارائه توصیفی تفصیلی و کامل از ترتیب جشنها و مواکبی که پایتختهای مصر (قاهره و فسطاط)، خاصه در نیمه نخست قرن ششم/دوازدهم شاهد آن بودهاند، منحصربه فرد است<ref>ر.ک: همان، ص36</ref> | ||
وقتی در قبال مسئله از میان رفتن کتاب ابن الطویر قرار میگیریم، برای صورت بندی ایده واقعی در باب مضمون و محتوای آن، جز یک راه پیش رو نداریم و آن عبارت است از پژوهیدن و بررسیدن | وقتی در قبال مسئله از میان رفتن کتاب ابن الطویر قرار میگیریم، برای صورت بندی ایده واقعی در باب مضمون و محتوای آن، جز یک راه پیش رو نداریم و آن عبارت است از پژوهیدن و بررسیدن مادهایکه مؤلفانی که اغلب مواد کتاب وی را نقل کردهاند، برای ما حفظ کردهاند<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
ابن الطویر در باب حوادث نیمه نخست سده ششم/دوازدهم تا دستیابیایوبیان بر دستگاه قدرت در مصر به سال 1071/567م، روایت به نسبت مشروحی میآورد؛ درعین حال که به طور روشمند و گسترده آیینهای دولت زوال یافته فاطمی را آن چنان عرضه میکند که حکام جدید مصر میبایست از طریق نوشته او از آنها اطلاع یابند و بی شک معنای عنوان کتابش (نزهة المقلتین فی أخبار الدولتین) همین است<ref>ر.ک: همان</ref> | ابن الطویر در باب حوادث نیمه نخست سده ششم/دوازدهم تا دستیابیایوبیان بر دستگاه قدرت در مصر به سال 1071/567م، روایت به نسبت مشروحی میآورد؛ درعین حال که به طور روشمند و گسترده آیینهای دولت زوال یافته فاطمی را آن چنان عرضه میکند که حکام جدید مصر میبایست از طریق نوشته او از آنها اطلاع یابند و بی شک معنای عنوان کتابش (نزهة المقلتین فی أخبار الدولتین) همین است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
ابن الطویر تفصیلات تاریخی | ابن الطویر تفصیلات تاریخی گستردهای آورده که نظیر آنها را در نزد دیگر مورخان نمییابیم و مقریزی بدون یادکردِ مأخذش آنها را در «اتعاظ الحنفاء» آورده است. مقایسه این معلومات با «تاريخ ابن الفرات» که منقولات تاریخی مطولی را با امانت تمام از ابن الطویر نقل کرده، منبع و مأخذ این معلوماتی را که مقریزی در «الاتعاظ» آورده، مشخص میدارد. | ||
موضوع دومی که کتاب ابن الطویر در بر دارد، عبارت است از «نظام اداری دولت فاطمیان»، خاصه در پنجاه ساله اخیر تاریخشان. وی به ترتیب دواوین گوناگون دولت فاطمی و کارگزاران آنها و مهمترین خزائن و انبارهای آنان و کسانی که بر آنها اشراف داشتند و مواجب آنان و | موضوع دومی که کتاب ابن الطویر در بر دارد، عبارت است از «نظام اداری دولت فاطمیان»، خاصه در پنجاه ساله اخیر تاریخشان. وی به ترتیب دواوین گوناگون دولت فاطمی و کارگزاران آنها و مهمترین خزائن و انبارهای آنان و کسانی که بر آنها اشراف داشتند و مواجب آنان و طبقهای که بدان منتسب بودند (آیا از طبقه شمشیرداران بودند یا از طبقه کاتبان و ارباب قلم و یا از ارباب عمائم؟) اشاره میکند، مخصوصاًً که خود وی ریاست «دیوان رواتب» را در اواخر عصر فاطمیان برعهده داشت<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
اما مهمترین موضوعات کتاب ابن الطویر که در میان منابع و مآخذ تاریخ فاطمیان بدان این مایه عظمت بخشیده، فصل پنجم آن است که مشتمل است بر مطالبی چون «سوار شدن خلیفه در موکبهای بزرگ» که وی در طی آن به تفصیل تمهیدات این مواکب و ابزارها و وسایل همراه موکبها و چگونگی رکوب خلیفه و همراهانش و کیفیت جلو افتادن آنها در مسیر و راهی که موکبها در رفتن و بازگشتن از آن عبور میکردند و غیر از اینها تفصیلات دقیقی که ابن الطویر منحصراً نقل کرده است و نیز فصل دهم آن، که در طی آن به وصف مجالس خلیفه در قصر پرداخته و در آن تفصیلات پرباری در باب ترتیب جلوسها و آداب آنها و کسانی که این آیینها و رسمها را در قصر انجام میدادند و خوانهایی که در تالار زرین (قاعة الذهب) در ماه رمضان و عیدین گسترده میشد، عرضه کرده است<ref>ر.ک: همان</ref> | اما مهمترین موضوعات کتاب ابن الطویر که در میان منابع و مآخذ تاریخ فاطمیان بدان این مایه عظمت بخشیده، فصل پنجم آن است که مشتمل است بر مطالبی چون «سوار شدن خلیفه در موکبهای بزرگ» که وی در طی آن به تفصیل تمهیدات این مواکب و ابزارها و وسایل همراه موکبها و چگونگی رکوب خلیفه و همراهانش و کیفیت جلو افتادن آنها در مسیر و راهی که موکبها در رفتن و بازگشتن از آن عبور میکردند و غیر از اینها تفصیلات دقیقی که ابن الطویر منحصراً نقل کرده است و نیز فصل دهم آن، که در طی آن به وصف مجالس خلیفه در قصر پرداخته و در آن تفصیلات پرباری در باب ترتیب جلوسها و آداب آنها و کسانی که این آیینها و رسمها را در قصر انجام میدادند و خوانهایی که در تالار زرین (قاعة الذهب) در ماه رمضان و عیدین گسترده میشد، عرضه کرده است<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
ابن الفرات از کتاب ابن الطویر فصلی را آورده که وی آن را پس از یادکرد سقوط دولت فاطمیان گشوده و در طی آن ملخصی جامع از آیینها و رسوم دربار فاطمیان را درج کرده است. مقریزی هم این فصل را از قول ابن الطویر در «خطط» و «اتعاظ الحنفاء» نقل کرده است<ref>ر.ک: همان، ص38</ref> | ابن الفرات از کتاب ابن الطویر فصلی را آورده که وی آن را پس از یادکرد سقوط دولت فاطمیان گشوده و در طی آن ملخصی جامع از آیینها و رسوم دربار فاطمیان را درج کرده است. مقریزی هم این فصل را از قول ابن الطویر در «خطط» و «اتعاظ الحنفاء» نقل کرده است<ref>ر.ک: همان، ص38</ref> | ||
کهنترین مطالبی که ابن الفرات از ابن الطویر نقل میکند، به نزدیکیهای پایان وزارت افضل بن بدر جمالی بازمیگردد و به طور یک نواخت و پیوسته تا اثنای دستیابیرضوان بن ولخشی به وزارت به سال 531ق/1136م ادامه مییابد... | |||
ابن الفرات سپس برمیگردد تا پارهای از اخبار مرتبط با وزارت عادل بن سلاّر و مقتل خلیفه ظافر و بر سر کار آمدن وی و دستیابیوزیر طلائع بن رزّیک به رأس هرم قدرت را از ابن الطویر نقل کند؛ مطالبی که از حیث تفصیلات چنان ممتازند که نظیر آنها را در دیگر منابع مربوط به تاریخ واپسین خلیفگان فاطمی جز منابعی که از ابن الطویر نقل کردهاند، نمییابیم<ref>ر.ک: همان</ref> | ابن الفرات سپس برمیگردد تا پارهای از اخبار مرتبط با وزارت عادل بن سلاّر و مقتل خلیفه ظافر و بر سر کار آمدن وی و دستیابیوزیر طلائع بن رزّیک به رأس هرم قدرت را از ابن الطویر نقل کند؛ مطالبی که از حیث تفصیلات چنان ممتازند که نظیر آنها را در دیگر منابع مربوط به تاریخ واپسین خلیفگان فاطمی جز منابعی که از ابن الطویر نقل کردهاند، نمییابیم<ref>ر.ک: همان</ref> | ||