قواعد الأحكام: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR00310J1.jpg|بندانگشتی|قواعد الأحکام]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type='bookName'|قواعد الأحکام

|-

|نام های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام

|-

|data-type='authors'|[[موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه]] (مصحح)

[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نويسنده)

|زبان  

|data-type='language'|عربی

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ق‎‏9‎‏ ‎‏1371

|موضوع  

|data-type='subject'|فقه جعفری - قرن 8ق.

|ناشر  

|data-type='publisher'|جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي

|مکان نشر  

|data-type='publishPlace'|قم - ایران

|سال نشر  

|data-type='publishYear'| 1413 هـ.ق  

 

 

'''قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام''' تألیف ابو منصور حسن بن يوسف بن على بن مطهر اسدى، معروف به علاّمۀ حلّى (م 726 ق)، از بهترين و دقيق‌ترين متون فقهى است كه پس از كتاب شرايع الإسلام محقق حلى (م 726 ق) در فقه مذهب شيعه تأليف شده است.

اين كتاب در برگيرندۀ جميع ابواب فقه از كتاب طهارت تا كتاب ديات مى‌باشد و به دليل همين جامعيت و اعتبار علمى، مشايخ و بزرگان از فقها از زمان نگارش آن، شرح‌ها و تعليقه‌هاى متعددى بر آن زده‌اند بطورى كه آقا بزرگ تهرانى در الذريعة حدود سى شرح و حاشيه را ذكر نموده است.

اين كتاب به تقاضاى شيخ محمد بن يوسف حلى، فرزند علامۀ حلّى معروف به فخر المحققين (م 771 ق) نگاشته شده است و در پايان كتاب نيز وصيت كامل و مهمى از مؤلف براى فرزندش فخر المحققين وجود دارد. اين كتاب در زمان حكومت صفويه قانون ادارۀ كشور بر اساس احكام اسلامى بوده است.

با توجه به وصيت مؤلف در آخر كتاب، سال تأليف كتاب حدود 51 سالگى وى مى‌باشد و با توجه به اين كه سال تولد او 648 ق بوده است، سال به پايان رسيدن كتاب 699 ق مى‌باشد. بنابراين آنچه در أعيان الشيعة به نقل از [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] نقل شده است كه يكى از شاگردان علامۀ مجلسى سال تأليف كتاب را اواخر عمر مؤلف و حدود سال 720 ذكر نموده است صحيح نمى‌باشد. <ref>أعيان الشيعة ج 5 ص 404 به نقل از [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]</ref>.

همين‌طور در ايضاح الفوائد اين گونه آمده است: قد فرغ منه في 693 أو 692 ق كما ذكره في كشف اللثام.  <ref>الذريعة ج 17 ص 176 به نقل از إيضاح الفوائد</ref>.

جلد اول كتاب موجود، توسط مؤسسۀ نشر اسلامى جامعۀ مدرسين در قم و در سال 1413 ق چاپ شده است. جلد دوم و سوّم به ترتيب در جمادى الاولى سال 1418 ق و شوال 1419 ق انتشار يافته است.

آن‌چنانكه در الذريعة و شروح قواعد علامه آمده است نسخه‌هاى مورد اعتماد حدود 8 نسخه است كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود.  <ref>الذريعة ج 17 ص 176 و 177</ref>.

نسخۀ كتابخانۀ سيد حسن صدر در كاظميه، كه محمد بن اسماعيل هرقلى در سال 706 ق نوشته و علامۀ حلى (قده) به خط خود آن را تأييد نموده است.  <ref>طبقات أعيان الشيعة ج 3 قسمت دوم ص 179</ref>.

نسخۀ ديگر را محمد نيلى در سال 709 ق نوشته كه در كتابخانۀ دانشگاه تهران مى‌باشد.

نسخۀ ديگر در كتابخانۀ مدينة العلم در كاظميه موجود است كه محمد بن حسن ساروقى در سال 713 ق آن را نوشته است.

نسخۀ چهارم، نسخۀ كتابخانۀ فيضيه است كه جلد اول آن را محمد بن ابى نصر در محرم سال 717 ق نگاشته و جلد دوم را نيز محمد بن محمد در ربيع الثانى سال 717 نوشته است.

نسخۀ ديگرى نيز در كتابخانۀ مسجد گوهرشاد وجود دارد كه علامه خود آن را مقابله كرده است و حواشى فخر المحققين و شهيد اول بر آن وجود دارد.

نسخۀ ديگر، نسخه‌اى است كه در كتابخانۀ آية اللّه مرعشى نجفى كه با عدد 1310 مشخص شده و حواشى فخر المحققين و خود مؤلف در آن وجود دارد و با رمز «أ» مشخص شده است.

نسخۀ بعدى، نسخۀ كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با عدد 5643 كه در سال 728 ق، دو سال پس از وفات علامۀ حلى نگاشته شده و با رمز «ب» مشخص شده است.

نسخۀ بعد، از كتابخانۀ آية اللّه مرعشى نجفى كه در سال 846 نگاشته شده و با رمز «ج» مشخص شده است.

نسخۀ ديگر هم‌چنين از كتابخانۀ آية اللّه مرعشى نجفى است كه ناقص بوده و با رمز «د» مشخص شده است.

روضات الجنات: قد كتب كثيرا منها لأجل ولده فخر المحققين محمد كما يظهر من مفاتحها. و من جملة ذلك كتاب (قواعده) الذي هو من أحسن ما كتب في الفقه.  <ref>روضات الجنات ج 2 ص 273</ref>.

الذريعة إلى تصانيف الشيعة: هو أجل ما كتب في الفقه الجعفري بعد كتاب الشرايع، فهو حاو لجميع أبواب الفقه و قد أحصيت مسائله في ست مائة و ستين ألف مسألة.

در خطبۀ مقدمۀ كتاب قواعد الأحكام: فهذه كتاب «قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام»، لخصت فيه لب الفتاوى خاصة و بينت فيه قواعد أحكام الخاصة إجابة لالتماس أحب الناس إلى و أعزهم علىّ، و هو الولد العزيز (محمد).  <ref>الذريعة ج 14 ص 17</ref>

مقدمۀ محقق كركى در جامع المقاصد في شرح القواعد: كتاب لم يسمح الدهر بمثله، و لم ينسج ناسج على مقواله، قد احتوى من الفروع الفقهيّة، على ما لا يوجد في مصنف، و لم يتكفل ببيانه مؤلّف.  <ref>مقدمۀ جامع المقاصد ج 1 ص 66</ref>.

در كتاب الذريعة حدود 15 حاشيه و 17 شرح براى قواعد الأحكام ذكر شده است كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود.  <ref>الذريعة ج 6 ص 172 - 169 و ج 14 ص 23 - 17</ref>.

# حاشيۀ سيد عميد، محمد جواد، مؤلف مفتاح الكرامة (م 1226 ق)، بر قسمت تجارت.

# مفتاح الكرامة في شرح قواعد علامّة، تأليف محمد جواد بن محمد عاملى نجفى (م 1226 ق).

# نكت القواعد (شرح يا حاشيه)، تأليف شيخ زين الدين شهيد دوم (م 996 ق) تا آخر كتاب تجارت.  <ref>أعيان الشيعة ج 5 ص 404</ref>.

# جامع المقاصد، تأليف شيخ على بن حسين كركى، محقق كركى (م 940 ق) تا بحث تفويض بضع در نكاح.

# حاشيۀ محقق كركى، شيخ على بن حسين كركى (م 940 ق).

# شرح خطبۀ قواعد الأحكام، تأليف فخر المحققين كه غير از شرح معروف به إيضاح الفوائد است.  <ref>الذريعة ج 13 ص 224 و ج 5 ص 67</ref>

# المسائل المظاهريّة، حاشيۀ فخر المحققين، محمد بن حسن، فرزند علامۀ حلى (م 771 ق).

# إيضاح الفوائد، تأليف شيخ فخر الدين، محمد بن حسن بن يوسف (م 771 ق).

# شرح يا حاشيۀ محمد بن مكى، شهيد اوّل (م 786 ق).

# وسيلة المقاصد في فتح معضلات القواعد، تأليف شيخ فخر الدين احمد بن متوج بحرانى.

# شرح شيخ جعفر نجفى، كاشف الغطاء، شرح بر كتاب طهارت و بيع فقط.

# جوامع الفوائد، تأليف ملا عبد اللّه تسترى شاگرد مقدس اردبيلى، در سال 1004 ق به پايان رسيده است.

# كنز الفوائد في حل مشكلات القواعد: تأليف سيد عميد الدين عبد المطلب اعرجى خواهرزادۀ علامه حلّى (م 754 ق).

# كشف اللثام، تأليف فاضل هندى، محمد بن حسن اصفهانى (م 1137 ق).

# شرح قواعد الأحكام، تأليف علامه ميرزا فخر الدين نراقى (م 1325 ق) در 5 جلد.

* أعيان الشيعة ج 5 ص 404

* روضات الجنات ج 2 ص 273

* الذريعة ج 6 ص 172 - 169، ج 13 ص 224، ج 14 ص 17، 25، 26، 38، ح 17 ص 177 و 176

== وابسته‌ها ==