۱۱۸٬۶۹۷
ویرایش
رفع الغرر عن قاعده لا ضرر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'قاعده لا ضرر (ابهام زدایی)' به 'قاعده لا ضرر (ابهام‌زدایی)'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'قاعده لا ضرر (ابهام زدایی)' به 'قاعده لا ضرر (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[خالصی، محمدباقر]] (نویسنده) | [[خالصی، محمدباقر]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =/ل2خ2 / 169/52 BP | | کد کنگره =/ل2خ2 / 169/52 BP | ||
| موضوع = قاعده لا ضرر | | موضوع = قاعده لا ضرر | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02716 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =00016 | | کد پدیدآور =00016 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|قاعده لا ضرر (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''رفع الغرر عن قاعدة لا ضرر'''، اثر محمدباقر | '''رفع الغرر عن قاعدة لا ضرر'''، اثر [[خالصی، محمدباقر|محمدباقر خالصی]]، کتابى است درباره قاعده مهم «لا ضرر» که در فقه اسلامى از جایگاه کم‌نظیرى برخوردار مى‌باشد. این قاعده مستند به روایاتى است که در خلال بحث، بدان‌ها اشاره شده است. | ||
==تاریخ نگارش== | ==تاریخ نگارش== | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در جهت اول، به بررسی مدرک قاعده «لا ضرر ولا ضرار» و برخی از روایات پیامبر(ص) درباره این موضوع، پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است که در مورد این روایات، گاهى ادعاى تواتر نیز شده است. وی این روایات را به دو گروه زیر، تقسیم کرده است: | در جهت اول، به بررسی مدرک قاعده «لا ضرر ولا ضرار» و برخی از روایات پیامبر(ص) درباره این موضوع، پرداخته شده است. نویسنده، معتقد است که در مورد این روایات، گاهى ادعاى تواتر نیز شده است. وی این روایات را به دو گروه زیر، تقسیم کرده است: | ||
گروه اول، روایاتى که لفظ «لا ضرر ولا ضرار» به‌صورت صریح، در آنها آمده و گروه دوم، روایاتى که هیچ‌گونه تصریحی به این عبارت در آنها نشده و فقط از مضمونشان این معنا به دست مى‌آید. از جمله روایات گروه اول، روایت عبدالله بن بکیر از زراره از امام باقر(ع) است که در واقع همان داستان مشهور سمرة بن جندب می‌باشد. این شخص، درختى در منزل یکى از انصار داشته که هر چند وقت یک بار براى سرکشى به درخت خود، بدون اجازه وارد منزل انصارى مى‌شد، تا جایى که انصارى تحمل این وضعیت را نکرده و به خدمت پیامبر(ص) از وضع موجود گلایه کرد. تلاش‌هاى پیامبر(ص) براى راهنمایى کردن سمره براى اینکه درخت را بفروشد یا از آن درگذرد سودى نبخشید، تا آنکه پیامبر(ص) دستور داد که درخت را کنده و بیرون بیندازند و در ادامه فرموند: «لا ضرر ولا ضرار في الإسلام»؛ یعنى کسى حق ندارد موجبات آزار و اذیت دیگرى را به هر بهانه‌اى فراهم کند<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>. | گروه اول، روایاتى که لفظ «لا ضرر ولا ضرار» به‌صورت صریح، در آنها آمده و گروه دوم، روایاتى که هیچ‌گونه تصریحی به این عبارت در آنها نشده و فقط از مضمونشان این معنا به دست مى‌آید. از جمله روایات گروه اول، روایت عبدالله بن بکیر از زراره از امام باقر(ع) است که در واقع همان داستان مشهور سمرة بن جندب می‌باشد. این شخص، درختى در منزل یکى از انصار داشته که هر چند وقت یک بار براى سرکشى به درخت خود، بدون اجازه وارد منزل انصارى مى‌شد، تا جایى که انصارى تحمل این وضعیت را نکرده و به خدمت پیامبر(ص) از وضع موجود گلایه کرد. تلاش‌هاى پیامبر(ص) براى راهنمایى کردن سمره براى اینکه درخت را بفروشد یا از آن درگذرد سودى نبخشید، تا آنکه پیامبر(ص) دستور داد که درخت را کنده و بیرون بیندازند و در ادامه فرموند: «لا ضرر ولا ضرار في الإسلام»؛ یعنى کسى حق ندارد موجبات آزار و اذیت دیگرى را به هر بهانه‌اى فراهم کند<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>. | ||
در گروه دوم روایات نیز همین داستان نقل شده با این تفاوت که جمله مذکور در آخرش نیامده است. از دیگر روایات این گروه، روایتى است از طلحة بن زید از امام صادق(ع) که فرمود: «إن الجار كالنفس غير مضار ولا آثم»<ref>ر.ک: همان، ص8 و بی‌نام</ref>. | در گروه دوم روایات نیز همین داستان نقل شده با این تفاوت که جمله مذکور در آخرش نیامده است. از دیگر روایات این گروه، روایتى است از طلحة بن زید از [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] که فرمود: «إن الجار كالنفس غير مضار ولا آثم»<ref>ر.ک: همان، ص8 و بی‌نام</ref>. | ||
در جهت دوم، الفاظ «ضرر و ضرار» به‌لحاظ لغوى و عرفى مورد بررسى قرار گرفته است. مؤلف، «ضرر» را از لحاظ لغت و عرف، ضد نفع، یعنى نقص در مال معنی کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref>. ظاهرا این لفظ در عرف و شرع از معنى مذکور، به غیرش نقل داده نشده است. «ضرار» نیز طبق آنچه از «صحاح اللغة» به دست مى‌آید، به معنى «إضرار» است<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>. | در جهت دوم، الفاظ «ضرر و ضرار» به‌لحاظ لغوى و عرفى مورد بررسى قرار گرفته است. مؤلف، «ضرر» را از لحاظ لغت و عرف، ضد نفع، یعنى نقص در مال معنی کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref>. ظاهرا این لفظ در عرف و شرع از معنى مذکور، به غیرش نقل داده نشده است. «ضرار» نیز طبق آنچه از «صحاح اللغة» به دست مى‌آید، به معنى «إضرار» است<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
در جهت چهارم، این موضوع بیان شده است که در مورد «لا ضرر ولا ضرار»، دو عقیده متفاوت وجود دارد: | در جهت چهارم، این موضوع بیان شده است که در مورد «لا ضرر ولا ضرار»، دو عقیده متفاوت وجود دارد: | ||
# شیخ انصاری: «لا ضرر ولا ضرار» نهى از ضرر و اضرار است، همان گونه که در آیه ۱۹۷ سوره بقره: '''فلا رفث ولا فسوق ولا جدال فی الحج''' (در حج، آمیزش جنسی و گناه و جدال روا نیست) نیز مانند آن وجود دارد. | # [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شیخ انصاری]]: «لا ضرر ولا ضرار» نهى از ضرر و اضرار است، همان گونه که در آیه ۱۹۷ سوره بقره:'''فلا رفث ولا فسوق ولا جدال فی الحج''' (در حج، آمیزش جنسی و گناه و جدال روا نیست) نیز مانند آن وجود دارد. | ||
# صاحب کفایه: این جمله به معنى نفى حکم ضرر به زبان نفى موضوع آن مى‌باشد، مانند روایتى که گفته: | # [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|صاحب کفایه]]: این جمله به معنى نفى حکم ضرر به زبان نفى موضوع آن مى‌باشد، مانند روایتى که گفته: «لا ربا بين الوالد و ولده»... | ||
آنچه مؤلف نتیجه گرفته این است که مقصود از جمله مذکور، نهى از اضرار به غیر است، لکن اشکالاتى در این صورت پیش مى‌آید که در کتاب عنوان شده و پاسخ داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص26 و بی‌نام</ref>. | آنچه مؤلف نتیجه گرفته این است که مقصود از جمله مذکور، نهى از اضرار به غیر است، لکن اشکالاتى در این صورت پیش مى‌آید که در کتاب عنوان شده و پاسخ داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص26 و بی‌نام</ref>. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۶: | ||
آخرین مطلب کتاب، تحقیقى است پیرامون قاعده «لا ضرر». مؤلف در این قسمت، ابتدا نظر بزرگان و فقها درباره تعارض دو ضرر را متذکر شده و سپس، روایاتى را که راجع به ولایت از طرف شخص جائر می‌باشد، بیان نموده است. این روایات، در هفت گروه به شرح ذیل، تقسیم‌بندی شده است: | آخرین مطلب کتاب، تحقیقى است پیرامون قاعده «لا ضرر». مؤلف در این قسمت، ابتدا نظر بزرگان و فقها درباره تعارض دو ضرر را متذکر شده و سپس، روایاتى را که راجع به ولایت از طرف شخص جائر می‌باشد، بیان نموده است. این روایات، در هفت گروه به شرح ذیل، تقسیم‌بندی شده است: | ||
# روایاتى که از این کار مطلقا نهى | # روایاتى که از این کار مطلقا نهى کرده‌اند؛ | ||
# روایاتى که آن را نیکو شمرده‌اند؛ | # روایاتى که آن را نیکو شمرده‌اند؛ | ||
# روایاتى که در هنگام قهر و اجبار آن را جایز دانسته‌اند؛ | # روایاتى که در هنگام قهر و اجبار آن را جایز دانسته‌اند؛ | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۳: | ||
[[رده:فقه و اصول]] | [[رده:فقه و اصول]] | ||
[[رده:فقه (آثار کلی - اختصاصی)]] | [[رده:فقه (آثار کلی - اختصاصی)]] | ||
[[رده: | [[رده:مرداد(1400)]] | ||