تاریخ الدولة الفاطمیة: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'فاطمیان (ابهام زدایی)' به 'فاطمیان (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR18656J1.jpg | |||
| عنوان =تاریخ الدولة الفاطمیة | |||
| | | عنوان‌های دیگر =الدولة الفاطیة فی مصر | ||
| | |||
سیاسة الفاطمیین الخارجیة | سیاسة الفاطمیین الخارجیة | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[سرور، محمد جمال‌الدین]] (نویسنده) | |||
| زبان =عربی | |||
| کد کنگره =DT 95/7 /س4ت2 | |||
|زبان | | موضوع = | ||
فاطمیان - تاریخ - 297 - 567ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
مصر - تاریخ - 19- 647ق. | مصر - تاریخ - 19- 647ق. | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الفکر العربي | ||
| مکان نشر =قاهره - مصر | |||
| سال نشر = 1994 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18656AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =18656 | |||
| کتابخوان همراه نور =18656 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|فاطمیان (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''تاريخ الدولة الفاطمية''' از آثار بس ارزنده استاد تاريخ اسلام در دانشكده ادبيات دانشگاه قاهره؛ دكتر [[سرور، محمد جمال‌الدین|محمد جمال‌الدين سرور]] است كه در آن، سياست داخلى و جلوه‌هاى تمدن دولت فاطميان و همچنين سياست خارجى آنان را به صورت علمى، مستند و تحليلى مورد بررسى قرار داده است. | |||
==ساختار== | |||
كتاب متشكل از دو جلد و هر جلد مشتمل بر يك مقدمه و متن اثر است. در جلد اول سياست داخلى و مظاهر تمدنى دولت فاطميان در ضمن شش باب بدين‌ترتيب بيان شده است: 1- قيام خلافت فاطمى در بلاد مغرب، 2- اوضاع داخلى مصر قبل از استقرار قدرت فاطميان، 3- سلطه فاطميان بر مصر، 4- حركات سياسى و دينى در دوره اول فاطميان، 5- دوره نفوذ وزيران فاطمى، 6- تشكيلات ادارى و تمدنى در دوره فاطميان در مصر. در جلد دوم نيز سياست خارجى دولت فاطميان (شامل: مقدمه، باب اول- دعوت فاطمى در بلاد حجاز باب دوم- سلطه فاطمى در بلاد بحرين باب سوم- دعوت فاطمى در يمامه و عمان باب چهارم- نفوذ فاطمى در بلاد يمن باب پنجم- سياست فاطميان در گسترش سلطه خود بر بلاد شام باب ششم- دعوت فاطميان در بلاد عراق باب هفتم- ارتباط فاطميان با اندلس و مغرب و جزيره صقيله باب هشتم- ارتباط بين دولت فاطمى و دولت بيزانس و شهرهاى ايتاليا). نویسنده در اثر حاضر از روش تحقيق تاريخى- تحليلى استفاده كرده و به زبان ساده و روان تأليف كرده است. | |||
==گزارش محتوا== | |||
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است: | |||
نویسنده در مقدمه‌اش -كه آن را در تاريخ پنجم جمادى الثانى 1385ق در قاهره نوشته- يادآور شده است كه اين كتاب را با بحث از قيام خلافت فاطمى در بلاد مغرب و سياستى كه فاطميان براى گسترش نفوذشان در آن بلاد تا نيمه قرن چهارم هجرى در پيش گرفتند، آغاز كردم. آنگاه به بحث از اوضاع داخلى مصر در دوره فترت پرداختم كه در طول آن، فاطميان دولتشان در شرق را تأسيس كردند و سيادتشان را بر غرب گستردند. يكى از مواردى كه مورد اهتمام قرار دادم عبارت از تمدن مصر در دوره دولت فاطمى بود؛ پس تغيير و تحولاتى را مورد پژوهش قرار دادم كه بر نظام حكومتى و ادارى در آن عصر عارض شد و ميزان رشد مصر در زمينه كشاورزى و صنعت و تجارت را توضيح دادم و شكوفايى زندگى اجتماعى و توسعه و تكامل حركت علمى و ادبى را آشكار ساختم.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18738/1/7 مقدمه كتاب، ج 1، ص7- 8]</ref> | |||
نویسنده در بخشى از كتاب به بحث از ضعف نفوذ فاطميان در بلاد شام در اواخر قرن پنجم هجرى پرداخته و نوشته است كه نفوذ فاطميان در شام مرتبط با ميزان قدرت نظامى آنان بود و به همين جهت هر گاه كه قدرت نظاميشان رو به ضعف مى‌رفت، اميران محلى به تقويت استقلال ذاتى خودشان مى‌پرداختند همانطور كه بنى جراح در فلسطين و بنى مرداس در حلب چنين كردند. نویسنده سرانجام بر اين نكته تأكيد كرده است كه هيچ ترديدى نيست كه خلافت فاطمى در اواخر قرن پنجم هجرى در وضعيت مساعدى نبود كه بتواند جايگاه سابقش را در شام بازگرداند؛ چون مصر به سبب اختلافات و منازعات بين طائفه نزاريه و مستعليه- چنان ضعيف شده بود كه حتى نمى‌توانست همان اندك سلطه خودش را بر بلاد شام حفظ كند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18738/1/151 متن كتاب، ج 1، ص151- 159]</ref> | |||
نویسنده نشاط و حيات فرهنگى فاطميان را اين‌گونه مطرح كرده است كه حاكمان دولت فاطمى از آغاز استقرار حكومتشان در مصر افزون بر فرهنگ مذهبى مانند فقه و تفسير- كه مرتبط با دعوت اسماعيلى بود-، بر نشر و گسترش فرهنگ علمى و ادبى نيز تأكيد داشتند و دانشگاه الازهر نقش مهمى در ايجاد اين حيات فرهنگى ايفا مى‌كرد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18738/1/174 همان، ص174]</ref> | |||
مؤلف تأكيد كرده است كه فاطميان از زمانى كه سپاهشان در بلاد شام پيشروى كردند با مشكلات و سختيهاى زيادى از ناحيه بيزانس مواجه شدند؛ همان لشكر بيزانس كه با حملات پى‌درپى مرزهاى شمالى سوريه را ويران كردند. همانطور كه نيروهاى بيزانس بر انطاكيه در سال 258ق (969م) مسلط شدند و توانستند بعد از اندك مدتى وارد حلب شوند و حاكمش را وادار كنند تا با آنان معاهده صلح امضاء كند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18738/2/239 همان، ج 2، ص239]</ref> | |||
== | == وضعيت كتاب == | ||
همچنين نویسنده با نظر به آنكه فاطميان مصر، شيعه اسماعيلى بودند، در نمودارى پيوند امامان معصوم(ع) را به حضرت امام [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] و چگونگى جدايى امامان اسماعيلى را بيان كرده است. همچنين در فهرستى خلفاى چهارده‌گانه فاطمى و زمان شروع و پايان قدرت هر كدام را در فهرستى جداگانه آورده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18738/1/182 همان، ج 1، ص182- 184]</ref> | |||
نویسنده در پايان هر يك از دو جلد، افزون بر منابع كتاب، فهرست‌هاى فنى (اعلام، امت‌ها، قبائل، عشائر، طوائف و مكانها) را نيز آورده است. پاورقى‌هاى نویسنده به صورت استنادى و بيان منابع و مصادر مورد بحث و همچنين توضيح برخى از اعلام، وقايع و اصطلاحات است. | |||
==پانويس == | |||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن كتاب. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[اسماعيليان در تاريخ]] | |||
[[اسماعیلیه از گذشته تا حال]] | |||
[[تاريخ الدعوة الإسماعيلية]] | |||
[[تاریخ اسماعیلیه]] | |||
[[تاریخ و اندیشه‌های اسماعیلی در سده‌های میانه]] | |||
[[تاريخ الخلفاء الفاطميين بالغرب القسم الخاص من كتاب عيون الأخبار]] | |||
[[اتعاظ الحنفا بأخبار الأئمة الفاطميين الخلفا]] | |||
[[فاطمیان در مصر]] | |||
[[تاريخ الدولة الفاطمي]] | |||
[[اسماعیلیون و مغول و خواجه نصیرالدین طوسی]] | |||
[[پژوهشی در یکی از امپراتوریهای اسلامی: تاریخ فاطمیان و منابع آن]] | |||
[[تاریخ اسماعیلیان قهستان]] | |||
[[تاریخ و عقاید اسماعیلیه]] | |||
[[تاریخ اسماعیلیان در ایران در سده‌های 5 - 7 هجری]] | |||
[[زمینه‌های پیدایش خلافت فاطمیان]] | |||
[[التشيع المصري الفاطمي: اشعاع حي و حضاري: مئتان و عشر سنوات من الإبداع الانساني]] | |||
[[تاریخ فاطمیان]] | |||
[[فاطمیان و سنتهای تعلیمی و علمی آنان]] | |||
[[بنیادهای کیش اسماعیلیان]] | |||
[[أربعة كتب إسماعيلية]] | |||
[[خوان الإخوان]] | |||
[[فضائح الباطنية]] | |||
[[عيد الغدير في عهد الفاطميين]] | |||
[[الحياة الاجتماعية في العصر الفاطمي]] | |||
[[مفرج الكروب في أخبار بني أيوب]] | |||
[[تاریخ ایوبیان (ترجمه پرویز اتابکی)]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:تاریخ]] | |||
[[رده:تاریخ آفریقا]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۴۴
| تاریخ الدولة الفاطمیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سرور، محمد جمال‌الدین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الدولة الفاطیة فی مصر سیاسة الفاطمیین الخارجیة |
| ناشر | دار الفکر العربي |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1994 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فاطمیان - تاریخ - 297 - 567ق. مصر - تاریخ - 19- 647ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DT 95/7 /س4ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ الدولة الفاطمية از آثار بس ارزنده استاد تاريخ اسلام در دانشكده ادبيات دانشگاه قاهره؛ دكتر محمد جمال‌الدين سرور است كه در آن، سياست داخلى و جلوه‌هاى تمدن دولت فاطميان و همچنين سياست خارجى آنان را به صورت علمى، مستند و تحليلى مورد بررسى قرار داده است.
ساختار
كتاب متشكل از دو جلد و هر جلد مشتمل بر يك مقدمه و متن اثر است. در جلد اول سياست داخلى و مظاهر تمدنى دولت فاطميان در ضمن شش باب بدين‌ترتيب بيان شده است: 1- قيام خلافت فاطمى در بلاد مغرب، 2- اوضاع داخلى مصر قبل از استقرار قدرت فاطميان، 3- سلطه فاطميان بر مصر، 4- حركات سياسى و دينى در دوره اول فاطميان، 5- دوره نفوذ وزيران فاطمى، 6- تشكيلات ادارى و تمدنى در دوره فاطميان در مصر. در جلد دوم نيز سياست خارجى دولت فاطميان (شامل: مقدمه، باب اول- دعوت فاطمى در بلاد حجاز باب دوم- سلطه فاطمى در بلاد بحرين باب سوم- دعوت فاطمى در يمامه و عمان باب چهارم- نفوذ فاطمى در بلاد يمن باب پنجم- سياست فاطميان در گسترش سلطه خود بر بلاد شام باب ششم- دعوت فاطميان در بلاد عراق باب هفتم- ارتباط فاطميان با اندلس و مغرب و جزيره صقيله باب هشتم- ارتباط بين دولت فاطمى و دولت بيزانس و شهرهاى ايتاليا). نویسنده در اثر حاضر از روش تحقيق تاريخى- تحليلى استفاده كرده و به زبان ساده و روان تأليف كرده است.
گزارش محتوا
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
نویسنده در مقدمه‌اش -كه آن را در تاريخ پنجم جمادى الثانى 1385ق در قاهره نوشته- يادآور شده است كه اين كتاب را با بحث از قيام خلافت فاطمى در بلاد مغرب و سياستى كه فاطميان براى گسترش نفوذشان در آن بلاد تا نيمه قرن چهارم هجرى در پيش گرفتند، آغاز كردم. آنگاه به بحث از اوضاع داخلى مصر در دوره فترت پرداختم كه در طول آن، فاطميان دولتشان در شرق را تأسيس كردند و سيادتشان را بر غرب گستردند. يكى از مواردى كه مورد اهتمام قرار دادم عبارت از تمدن مصر در دوره دولت فاطمى بود؛ پس تغيير و تحولاتى را مورد پژوهش قرار دادم كه بر نظام حكومتى و ادارى در آن عصر عارض شد و ميزان رشد مصر در زمينه كشاورزى و صنعت و تجارت را توضيح دادم و شكوفايى زندگى اجتماعى و توسعه و تكامل حركت علمى و ادبى را آشكار ساختم.[۱]
نویسنده در بخشى از كتاب به بحث از ضعف نفوذ فاطميان در بلاد شام در اواخر قرن پنجم هجرى پرداخته و نوشته است كه نفوذ فاطميان در شام مرتبط با ميزان قدرت نظامى آنان بود و به همين جهت هر گاه كه قدرت نظاميشان رو به ضعف مى‌رفت، اميران محلى به تقويت استقلال ذاتى خودشان مى‌پرداختند همانطور كه بنى جراح در فلسطين و بنى مرداس در حلب چنين كردند. نویسنده سرانجام بر اين نكته تأكيد كرده است كه هيچ ترديدى نيست كه خلافت فاطمى در اواخر قرن پنجم هجرى در وضعيت مساعدى نبود كه بتواند جايگاه سابقش را در شام بازگرداند؛ چون مصر به سبب اختلافات و منازعات بين طائفه نزاريه و مستعليه- چنان ضعيف شده بود كه حتى نمى‌توانست همان اندك سلطه خودش را بر بلاد شام حفظ كند.[۲]
نویسنده نشاط و حيات فرهنگى فاطميان را اين‌گونه مطرح كرده است كه حاكمان دولت فاطمى از آغاز استقرار حكومتشان در مصر افزون بر فرهنگ مذهبى مانند فقه و تفسير- كه مرتبط با دعوت اسماعيلى بود-، بر نشر و گسترش فرهنگ علمى و ادبى نيز تأكيد داشتند و دانشگاه الازهر نقش مهمى در ايجاد اين حيات فرهنگى ايفا مى‌كرد.[۳]
مؤلف تأكيد كرده است كه فاطميان از زمانى كه سپاهشان در بلاد شام پيشروى كردند با مشكلات و سختيهاى زيادى از ناحيه بيزانس مواجه شدند؛ همان لشكر بيزانس كه با حملات پى‌درپى مرزهاى شمالى سوريه را ويران كردند. همانطور كه نيروهاى بيزانس بر انطاكيه در سال 258ق (969م) مسلط شدند و توانستند بعد از اندك مدتى وارد حلب شوند و حاكمش را وادار كنند تا با آنان معاهده صلح امضاء كند.[۴]
وضعيت كتاب
همچنين نویسنده با نظر به آنكه فاطميان مصر، شيعه اسماعيلى بودند، در نمودارى پيوند امامان معصوم(ع) را به حضرت امام اميرالمؤمنين على(ع) و چگونگى جدايى امامان اسماعيلى را بيان كرده است. همچنين در فهرستى خلفاى چهارده‌گانه فاطمى و زمان شروع و پايان قدرت هر كدام را در فهرستى جداگانه آورده است.[۵]
نویسنده در پايان هر يك از دو جلد، افزون بر منابع كتاب، فهرست‌هاى فنى (اعلام، امت‌ها، قبائل، عشائر، طوائف و مكانها) را نيز آورده است. پاورقى‌هاى نویسنده به صورت استنادى و بيان منابع و مصادر مورد بحث و همچنين توضيح برخى از اعلام، وقايع و اصطلاحات است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
تاریخ و اندیشه‌های اسماعیلی در سده‌های میانه
تاريخ الخلفاء الفاطميين بالغرب القسم الخاص من كتاب عيون الأخبار
اتعاظ الحنفا بأخبار الأئمة الفاطميين الخلفا
اسماعیلیون و مغول و خواجه نصیرالدین طوسی
پژوهشی در یکی از امپراتوریهای اسلامی: تاریخ فاطمیان و منابع آن
تاریخ اسماعیلیان در ایران در سده‌های 5 - 7 هجری
زمینه‌های پیدایش خلافت فاطمیان
التشيع المصري الفاطمي: اشعاع حي و حضاري: مئتان و عشر سنوات من الإبداع الانساني
فاطمیان و سنتهای تعلیمی و علمی آنان