ابن شدقمی، حسن بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۲

شدقمی، حسن بن علی

نام	شدقم، حسن بن علی
نام‌های دیگر	ش‍دق‍م، ن‍ق‍ی‍ب ب‍درال‍دی‍ن ح‍س‍ن‌ شدقم حسینی، حسن بن علی
نام پدر	علی
متولد	932 یا 942ق
محل تولد	مدینه
رحلت	995 یا 999ق
اساتید	جمال‌الدين محمد بن على تولاّئى بصرى حسن بن على حسینى (در معقول) محمد بن احمد سديدى حسینى حجازى
برخی آثار	الرسائل الثلاث المستطابة في نسب سادات طابة زهر المقول في نسب ثاني‌ فرعی الرسول(ص) و نخبة الزهرة الثمینة في نسب أشراف المدينة
کد مؤلف	AUTHORCODE09404AUTHORCODE

ابن شَدْقَمی، ابوالمكارم بدر‌الدين، حسن بن على بن حسن بن على بن شدقم حسینى، مورخ، فقيه، محدّث، شاعر و اديب مدنى در سده 10ق است.

ولادت و وفات

آقابزرگ به نقل از «تحفة الأزهار»، تأليف نواده‌اش ضامن بن على، تاريخ تولد و وفات او را 932 - 995ق ذكر مى‌كند، امّا سال ولادت و درگذشت او را 942 - 999ق نيز ياد كرده‌اند. بغدادى تاريخ وفاتش را 1046 آورده است كه بعيد مى‌نمايد. مجلسى او را با قيد كلمه «ظاهراً» از امامیه مى‌داند، ولى تأليفات وى و اجازه‌نامه‌هایى كه از سوى علماى زمان خود به او داده شده، حاكى است كه ابن شدقم شيعى بوده است.

زادگاه و نسب

ابن شدقمی عنوانى بوده كه به پدرش نيز اطلاق مى‌شده است. وى در مدينه منوّره به دنيا آمد و در آنجا پرورش يافت، از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برترى گرفت و از بزرگان علماى امامیه شد. خاندان او نيز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان امام سجاد(ع) مى‌دانستند.

مذهب

مجلسی گفته که او «ظاهراً» از امامیه است و در شیعه بودنش تردید کرده است ولی تألیفات وی و اجازه نامه‌هایی که از سوی علمای زمان به او داده شده، حاکی است که ابن شدقم شیعه بوده است.

اساتید

ابن شدقمی علاوه بر پدر خود از استادانى مانند جمال‌الدين محمد بن على تولاّئى بصرى، حسن بن على حسینى (در معقول)، محمد بن احمد سديدى حسینى حجازى (در قرائات سبع و نحو و صرف)، شيخ حسین همدانى در قزوین، شيخ محمد بكرى صديقى در مكه، مولا عنآيت‌الله و شيخ نعمت‌الله در يزد و شيراز كسب فيض و تحصيل كرده است. در 966ق از نعمت‌الله بن احمد بن خاتون عاملى و از محمد بن على بن ابوالحسن عاملى، صاحب المدارک و در 983ق از شيخ حسين بن عبدالصمد عاملى، پدر شيخ بهائى، اجازه روايت گرفت. ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق / 1553م) به جاى وى منصب نقابت را عهده‌دار شد، ولى زهد و پرهيزگارى او سبب گرديد كه اندكى بعد، از این سمت استعفا كند. در روزگار جوانى (شعبان 962) از مدينه منوره عازم هند شد و در دكن به دربار سلطان حسین نظام‌شاه راه يافت و پس از مدتى آن شهر را به قصد شيراز ترك گفت. در ذى‌قعده 964 به‌منظور زيارت مرقد حضرت رضا(ع) از شيراز به خراسان رفت و در آنجا به ملاقات شاه تهماسب اوّل نايل آمد و مورد توجه او قرار گرفت. چون آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسین رسيد، وى را به هند دعوت كرد. ابن شدقم این بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گرديد و در آنجا مورد استقبال واقع شد. نظام‌شاه خواهر خود، فتح‌شاه، را به او تزویج كرد و از این راه ثروتى هنگفت به ابن شدقم رسيد. چون نظام‌شاه درگذشت، به مدينه، پيش خانواده خود بازگشت، ولى چون رياست و منزلتى كه در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به‌زودى بار ديگر عازم هند گرديد و به دربار شاه مرتضى، پسر و جانشين سلطان حسین نظام‌شاه پيوست و مورد احترام و تكريم وى قرار گرفت.

وفات

ابن شدقمی در 57 سالگى در دكن وفات يافت و در آنجا به خاک سپرده شد. بعد از چندى پسر كوچك‌ترش، حسین، بنا به وصيتى كه كرده بود، جنازه‌اش را به مدينه منتقل كرد و در گورستان بقيع مدفون ساخت.

آثار

زهر الرياض و زلال الحياض (اين اثر در تاريخ خلفا و امامان است و در حدود 963ق نوشته شده است)؛
الأسئلة الشدقمیة يا مسائل الشدقمیة (اين اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود حسین بن عبدالصمد و پاسخ وى به آنهاست)؛
الجواهر النظامیة من حديث خير البرية يا الجواهر النظامشاهية (كه برای نظام‌شاه، سلطان حيدرآباد نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال امامان است)؛
جواهر المطالب في فضائل مولانا على بن ابى‌طالب (کتاب جامعى است مشتمل بر فضايل و جنگ‌ها و خطبه‌ها و سخنان حضرت على(ع))؛
ديوان ابن شدقم.

ابن شدقمی خط زيبايى داشته است. نسخه‌اى از نهج‌البلاغة كه آن را در 994ق به خط نسخ کتابت كرده، اكنون در کتابخانه مركزى دانشگاه تهران موجود است.^[۱].

پانویس

↑ دیانت، ابوالحسن، ج4، ص78

منابع مقاله

دیانت، ابوالحسن، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378

وابسته‌ها

الرسائل الثلاث المستطابة في نسب سادات طابة، زهر المقول في نسب ثاني‌ فرعي الرسول(ص) و نخبة الزهرة الثمینة في نسب أشراف المدينة

[1] دیانت، ابوالحسن، ج4، ص78

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR09404.jpg|بندانگشتی|شدقمی، حسن بن علی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|شدقمی، حسن بن علی
+! نام!! data-type="authorName" |شدقم، حسن بن علی
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| ش‍دق‍م‍ی‌، ن‍ق‍ی‍ب‌ ب‍درال‍دی‍ن‌ ح‍س‍ن‌
+| data-type="authorOtherNames" | ش‍دق‍م، ن‍ق‍ی‍ب ب‍درال‍دی‍ن ح‍س‍ن‌
-شدقمی حسینی، حسن بن علی
+شدقم حسینی، حسن بن علی
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |علی
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |932 یا 942ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |مدینه
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|998 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |995 یا 999ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |جمال‌الدين محمد بن على تولاّئى بصرى
+حسن بن على حسینى (در معقول)
+محمد بن احمد سديدى حسینى حجازى
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |الرسائل الثلاث المستطابة في نسب سادات طابة زهر المقول في نسب ثاني‌ فرعی الرسول(ص) و نخبة الزهرة الثمینة في نسب أشراف المدينة
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE9404AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE09404AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''ابن شَدْقَمی، ابوالمكارم بدر‌الدين، حسن بن على بن حسن بن على بن شدقم حسینى'''، مورخ، فقيه، محدّث، شاعر و اديب مدنى در سده 10ق است.
+== ولادت و وفات ==
+[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] به نقل از «تحفة الأزهار»، تأليف نواده‌اش ضامن بن على، تاريخ تولد و وفات او را 932 - 995ق ذكر مى‌كند، امّا سال ولادت و درگذشت او را 942 - 999ق نيز ياد كرده‌اند. بغدادى تاريخ وفاتش را 1046 آورده است كه بعيد مى‌نمايد. مجلسى او را با قيد كلمه «ظاهراً» از امامیه مى‌داند، ولى تأليفات وى و اجازه‌نامه‌هایى كه از سوى علماى زمان خود به او داده شده، حاكى است كه ابن شدقم شيعى بوده است.
-«ابن شَدْقَم، ابوالمكارم بدر الدين، حسن بن على بن حسن بن على بن شدقم حسينى»، مورخ، فقيه، محدّث، شاعر و اديب مدنى در سده 10ق است.
+== زادگاه و نسب ==
+ابن شدقمی عنوانى بوده كه به پدرش نيز اطلاق مى‌شده است. وى در مدينه منوّره به دنيا آمد و در آنجا پرورش يافت، از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برترى گرفت و از بزرگان علماى امامیه شد. خاندان او نيز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان [[امام سجاد(ع)]] مى‌دانستند.
-آقابزرگ به نقل از «تحفة الأزهار»، تأليف نواده‌اش ضامن بن على، تاريخ تولد و وفات او را 932 - 995ق ذكر مى‌كند، امّا سال ولادت و درگذشت او را 942 - 999ق نيز ياد كرده‌اند. بغدادى تاريخ وفاتش را 1046 آورده است كه بعيد مى‌نمايد. مجلسى او را با قيد كلمه «ظاهراً» از اماميه مى‌داند، ولى تأليفات وى و اجازه‌نامه‌هايى كه از سوى علماى زمان خود به او داده شده، حاكى است كه ابن شدقم شيعى بوده است. ابن شدقم عنوانى بوده كه به پدرش نيز اطلاق مى‌شده است. وى در مدينه منوّره به دنيا آمد و در آنجا پرورش يافت، از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برترى گرفت و از بزرگان علماى اماميه شد. خاندان او نيز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان امام سجاد(ع) مى‌دانستند.
-ابن شدقم علاوه بر پدر خود از استادانى مانند جمال الدين محمد بن على تولاّئى بصرى، حسن بن على حسينى (در معقول)، محمد بن احمد سديدى حسينى حجازى (در قرائات سبع و نحو و صرف)، شيخ حسين همدانى در قزوين، شيخ محمد بكرى صديقى در مكه، مولا عنايت الله و شيخ نعمت الله در يزد و شيراز كسب فيض و تحصيل كرده است. در 966ق از نعمت الله بن احمد بن خاتون عاملى و از محمد بن على بن ابوالحسن عاملى، صاحب المدارك و در 983ق از شيخ حسين بن عبد الصمد عاملى، پدر شيخ بهائى، اجازه روايت گرفت. ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق / 1553م) به جاى وى منصب نقابت را عهده‌دار شد، ولى زهد و پرهيزگارى او سبب گرديد كه اندكى بعد، از اين سمت استعفا كند. در روزگار جوانى (شعبان 962) از مدينه منوره عازم هند شد و در دكن به دربار سلطان حسين نظام‌شاه راه يافت و پس از مدتى آن شهر را به قصد شيراز ترك گفت. در ذى‌قعده 964 به‌منظور زيارت مرقد حضرت رضا(ع) از شيراز به خراسان رفت و در آنجا به ملاقات شاه تهماسب اوّل نايل آمد و مورد توجه او قرار گرفت. چون آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسين رسيد، وى را به هند دعوت كرد. ابن شدقم اين بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گرديد و در آنجا مورد استقبال واقع شد. نظام‌شاه خواهر خود، فتح‌شاه، را به او تزويج كرد و از اين راه ثروتى هنگفت به ابن شدقم رسيد. چون نظام‌شاه درگذشت، به مدينه، پيش خانواده خود بازگشت، ولى چون رياست و منزلتى كه در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به‌زودى بار ديگر عازم هند گرديد و به دربار شاه مرتضى، پسر و جانشين سلطان حسين نظام‌شاه پيوست و مورد احترام و تكريم وى قرار گرفت. ابن شدقم در 57 سالگى در دكن وفات يافت و در آنجا به خاك سپرده شد. بعد از چندى پسر كوچك‌ترش، حسين، بنا به وصيتى كه كرده بود، جنازه‌اش را به مدينه منتقل كرد و در گورستان بقيع مدفون ساخت.
-== آثار ==
-. زهر الرياض و زلال الحياض (اين اثر در تاريخ خلفا و امامان است و در حدود 963ق نوشته شده است)؛
-. الأسئلة الشدقمية يا مسائل الشدقمية (اين اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود حسين بن عبد الصمد و پاسخ وى به آنهاست)؛
+== مذهب ==
+[[مجلسی، محمدباقر|مجلسی]] گفته که او «ظاهراً» از امامیه است و در شیعه بودنش تردید کرده است ولی تألیفات وی و اجازه نامه‌هایی که از سوی علمای زمان به او داده شده، حاکی است که ابن شدقم شیعه بوده است.
-. الجواهر النظامية من حديث خير البرية يا الجواهر النظامشاهية (كه براى نظام‌شاه، سلطان حيدرآباد نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال امامان است)؛
+== اساتید ==
+ابن شدقمی علاوه بر پدر خود از استادانى مانند جمال‌الدين محمد بن على تولاّئى بصرى، حسن بن على حسینى (در معقول)، محمد بن احمد سديدى حسینى حجازى (در قرائات سبع و نحو و صرف)، شيخ حسین همدانى در قزوین، شيخ محمد [[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز|بكرى]] صديقى در مكه، مولا عنآيت‌الله و شيخ نعمت‌الله در يزد و شيراز كسب فيض و تحصيل كرده است. در 966ق از نعمت‌الله بن احمد بن خاتون عاملى و از محمد بن على بن ابوالحسن عاملى، صاحب المدارک و در 983ق از شيخ [[عاملی، حسین بن عبدالصمد|حسين بن عبدالصمد عاملى]]، پدر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهائى]]، اجازه روايت گرفت. ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق / 1553م) به جاى وى منصب نقابت را عهده‌دار شد، ولى زهد و پرهيزگارى او سبب گرديد كه اندكى بعد، از این سمت استعفا كند. در روزگار جوانى (شعبان 962) از مدينه منوره عازم هند شد و در دكن به دربار سلطان حسین نظام‌شاه راه يافت و پس از مدتى آن شهر را به قصد شيراز ترك گفت. در ذى‌قعده 964 به‌منظور زيارت مرقد حضرت رضا(ع) از شيراز به خراسان رفت و در آنجا به ملاقات شاه تهماسب اوّل نايل آمد و مورد توجه او قرار گرفت. چون آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسین رسيد، وى را به هند دعوت كرد. ابن شدقم این بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گرديد و در آنجا مورد استقبال واقع شد. نظام‌شاه خواهر خود، فتح‌شاه، را به او تزویج كرد و از این راه ثروتى هنگفت به ابن شدقم رسيد. چون نظام‌شاه درگذشت، به مدينه، پيش خانواده خود بازگشت، ولى چون رياست و منزلتى كه در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به‌زودى بار ديگر عازم هند گرديد و به دربار شاه مرتضى، پسر و جانشين سلطان حسین نظام‌شاه پيوست و مورد احترام و تكريم وى قرار گرفت.
-. جواهر المطالب فى فضائل مولانا على بن ابى‌طالب (كتاب جامعى است مشتمل بر فضايل و جنگ‌ها و خطبه‌ها و سخنان حضرت على(ع))؛
+== وفات ==
+ابن شدقمی در 57 سالگى در دكن وفات يافت و در آنجا به خاک سپرده شد. بعد از چندى پسر كوچك‌ترش، حسین، بنا به وصيتى كه كرده بود، جنازه‌اش را به مدينه منتقل كرد و در گورستان بقيع مدفون ساخت.
-. ديوان ابن شدقم.
+==آثار==
+# زهر الرياض و زلال الحياض (اين اثر در تاريخ خلفا و امامان است و در حدود 963ق نوشته شده است)؛
+# الأسئلة الشدقمیة يا مسائل الشدقمیة (اين اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود حسین بن عبدالصمد و پاسخ وى به آنهاست)؛
+# الجواهر النظامیة من حديث خير البرية يا الجواهر النظامشاهية (كه برای نظام‌شاه، سلطان حيدرآباد نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال امامان است)؛
+# جواهر المطالب في فضائل مولانا على بن ابى‌طالب (کتاب جامعى است مشتمل بر فضايل و جنگ‌ها و خطبه‌ها و سخنان [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]])؛
+# ديوان ابن شدقم.
-ابن شدقم خط زيبايى داشته است. نسخه‌اى از نهج البلاغة كه آن را در 994ق به خط نسخ كتابت كرده، اكنون در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران موجود است.
+ابن شدقمی خط زيبايى داشته است. نسخه‌اى از نهج‌البلاغة كه آن را در 994ق به خط نسخ کتابت كرده، اكنون در کتابخانه مركزى دانشگاه تهران موجود است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1569 دیانت، ابوالحسن، ج4، ص78]</ref>.
+==پانویس==
+<references/>
-== منابع مقاله ==
+==منابع مقاله==
+[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1569 دیانت، ابوالحسن، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378]
-دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 4، ص 78.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
+[[الرسائل الثلاث المستطابة في نسب سادات طابة، زهر المقول في نسب ثاني‌ فرعي الرسول(ص) و نخبة الزهرة الثمینة في نسب أشراف المدينة]]
-[[الرسائل الثلاث المستطابة في نسب سادات طابة زهر المقول في نسب ثاني فرعي الرسول (ص) و نخبة الزهرة الثمينة في نسب أشراف المدينة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
 [[رده:زندگی‌نامه]]