اب‍ن‌ اب‍ی‌‌خ‍ازم‌، ب‍ش‍ر ب‍ن‌ اب‍ی‌‌خ‍ازم‌

اب‍ن‌ اب‍ی‌ خ‍ازم‌، ب‍ش‍ر ب‍ن‌ اب‍ی‌ خ‍ازم‌

بِشر بن اَبی‌خازِم، جنگجویی‌ دلاور و شاعر اواخر عصر جاهلی‌ بود که با یکی از اشعار هجوی‌اش جنگ‌افروزی کرد.

نسب و ولادت

• بشر بن ابی‌خازم، شاعر بزرگ قبیله بنی‌اسد در پایان دوره جاهلی (حدود ۵۲۵۵۹۵م) بود.

نام پدرش به نقل ابن شجری «عَمرو» است، ولی از اوایل زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست.

اهمیت اشعار بشر

• شعر بشر به دلیل اهمیتی که داشته، در مکتب کوفه و بصره راویان و شارحان ویژه یافته و به همت ابوعلی قالی (متوفی 356ق)، به اندلس (اسپانیای اسلامی) نیز رفته است و حتی سه بیت از شعر او، که اکنون در دیوانش نیست، در آثار بزرگان ادب اندلس دیده می‌شود.

مدیحه‌سرایی حاتم

• در منابع از همراهی او با عُبید بن اَبرَص (مقتول در ۶۰۶م) و نابغه ذُبیانی، شاعر بزرگ عرب (متوفی ۱۸ پیش از هجرت) و دیدارشان با حاتم طایی و مدیحه‌سرایی هرکدام از ایشان درباره بخشندگی حاتم و سفرشان به حیره و ملاقاتشان با نُعمان بن منذر ماءالسَّماء، پادشاه لَخْمی، سخن گفته شده است. در برخی از منابع نیز ابیاتی از بشر در بحر رجز، همراه با گفتاری کوتاه از وی در ستایش حاتم، وجود دارد که آن‌ها را در دیوانش نمی‌یابیم.

هجو و مدح اوس

• اقدام بشر به هجو اَوس، یکی از جنگ‌های قبایل عرب، معروف به «يوم الدهناء» را نیز به وجود آورد. در جنگ بنی‌اسد و طی، قبیله نَبهان بشر را به اسارت گرفتند و برای اینکه اَوس بن حارثه او را نکشد، پنهانش کردند، اما سرانجام اَوس خبر یافت و با دادن دویست شتر به آنان، او را گرفت تا در آتش بسوزاند، ولی به شفاعت مادر خود، او را آزاد کرد و با احترام به قبیله‌اش فرستاد و بشر ازآن‌پس مدایحی در وصف اَوس سرود.

وفات

• از شرکت بشر در جنگ فِجار دوم در کنار قبیله قریش که منابع کهن بدان تصریح کرده‌اند، درمی‌یابیم که او تا حدود ۵۹۰م (تاریخ وقوع این جنگ) زنده و با رسول اکرم(ص) که در بیست‌سالگی (سال بیستم عام الفیل) در این جنگ شرکت کردند، معاصر بوده است.

آثار

• ديوان بشر بن أبي‌خازم الأسدي.

منابع مقاله

جمشیدنژاد اول، غلامرضا، «دانشنامه جهان اسلام» («بشر بن ابی‌خازم»)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، تهران، 1376ش.

وابسته‌ها

دیوان بشر بن ابی خازم الاسدی