البرهان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

| چاپ =1

| تعداد جلد =4

| کتابخوان همراه نور =02954

| کد پدیدآور =

}}

'''البرهان في علوم القرآن'''، نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف [[زرکشی، محمد بن بهادر|بدر‌الدين محمد بن بهادر زركشى]](745-794).پيش از [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]]، برخى از علما در ضمن متون تفسيرى، و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند، مانند حوفى نحوى (متوفى 330) که در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود، اما [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] با استفاده از منابع مختلف، از جمله کتاب‌هاى تفسير، ادب، فقه و تاريخ، به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت.<ref>زركشى، چاپ مرعشلى و ديگران، ج 1، مقدمه، ص54،71-72</ref>

اين كتاب، كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده، مشتمل است بر: مقدمه، دو فصل، و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير، مانند انواع تفسير، و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما، وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب، هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛ علم به آيات متشابه؛ علم به آيات مبهم؛ دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛ دربارۀ پایان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛ شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛ چگونگى نزول قرآن؛ گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛ شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها، آيات و تعداد آنها؛ شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به «لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛ شناخت غريب القرآن؛ شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛ شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛ شناخت توجيه قرائات؛ علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار، نامه و سخنرانى، قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛ امثال قرآن؛ احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛ توهم اختلاف در قرآن؛ شناخت محكم و متشابه؛ حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛ یارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛ شناخت وجوب در مخاطبات؛ بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛ اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.

وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث، برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض، اقسام معناى كلام و...) تفصيل بيشترى مى‌دهد، ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.

==نسخه‌شناسى==

==پانویس==

==وابسته‌ها==

[[دراسات في أصول التفسير]]

[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]

[[رده:علوم قرآنی]]