البرهان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۰۰ بایت حذف‌شده ، ۶ سپتامبر

جز

جایگزینی متن - 'علوم قرآنی (ابهام زدایی)' به 'علوم قرآنی (ابهام‌زدایی)'

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۰۶٬۳۳۳

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="wikiInfo">
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR02954J1.jpg|بندانگشتی|البرهان في علوم القرآن]]
+| تصویر =NUR02954J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =البرهان في علوم القرآن
-|+
+| پدیدآوران =
-|-
+[[مرعشلی، یوسف عبدالرحمن]] (محقق)
-! نام کتاب!! data-type="bookName" |البرهان في علوم القرآن
-|-
-|نام‌های دیگر کتاب
-| data-type="otherBookNames" |
-|-
-|پدیدآورندگان
-| data-type="authors" |[[مرعشلی، یوسف عبدالرحمن]] (محقق)
 [[ذهبی، جمال حمدی]] (محقق)
@@ خط ۱۶: / خط ۹: @@
 [[کردی، ابراهیم عبدالله]] (محقق)
-[[زرکشی، محمد بن بهادر]] (نويسنده)
+[[زرکشی، محمد بن بهادر]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ز‎‏4‎‏ب‎‏4
-| data-type="language" |عربی
+| موضوع =
-|-
+قرآن - علوم قرآنی
-|کد کنگره
+| ناشر =
-| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ز‎‏4‎‏ب‎‏4
+دار المعرفة
-|-
+| مکان نشر =بیروت - لبنان
-|موضوع
+| سال نشر = 1410 ‌‎ق یا 1990 م
-| data-type="subject" |قرآن - علوم قرآنی
-|-
-|ناشر
-| data-type="publisher" |دار المعرفة
-|-
-|مکان نشر
-| data-type="publishPlace" |بیروت - لبنان
-|-
-|سال نشر
-| data-type="publishYear" | 1410 هـ.ق یا 1990 م
-|- class="articleCode"
-|کد اتوماسیون
-| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE2954AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02954AUTOMATIONCODE
+| چاپ =1
+| تعداد جلد =4
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =02954
+| کتابخوان همراه نور =02954
+| کد پدیدآور =
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
-==معرفى كتاب==
+{{کاربردهای دیگر|علوم قرآنی (ابهام‌زدایی)}}
+'''البرهان في علوم القرآن'''، نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف [[زرکشی، محمد بن بهادر|بدر‌الدين محمد بن بهادر زركشى]](745-794).پيش از [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]]، برخى از علما در ضمن متون تفسيرى، و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند، مانند حوفى نحوى (متوفى 330) که در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود، اما [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] با استفاده از منابع مختلف، از جمله کتاب‌هاى تفسير، ادب، فقه و تاريخ، به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت.<ref>زركشى، چاپ مرعشلى و ديگران، ج 1، مقدمه، ص54،71-72</ref>
-'''البرهان في علوم القرآن'''، نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف بدر‌الدين محمد بن بهادر زركشى* (745-794).پيش از زركشى، برخى از علما در ضمن متون تفسيرى، و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند، مانند حوفى نحوى (متوفى 330)كه در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود، اما زركشى با استفاده از منابع مختلف، از جمله كتابهاى تفسير، ادب، فقه و تاريخ، به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت.<ref>زركشى، چاپ مرعشلى و ديگران، ج 1، مقدمه، ص 54،71-72</ref>
 ==ساختار==
+اين كتاب، كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده، مشتمل است بر: مقدمه، دو فصل، و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير، مانند انواع تفسير، و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما، وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب، هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛ علم به آيات متشابه؛ علم به آيات مبهم؛ دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛ دربارۀ پایان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛ شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛ چگونگى نزول قرآن؛ گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛ شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها، آيات و تعداد آنها؛ شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به «لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛ شناخت غريب القرآن؛ شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛ شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛ شناخت توجيه قرائات؛ علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار، نامه و سخنرانى، قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛ امثال قرآن؛ احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛ توهم اختلاف در قرآن؛ شناخت محكم و متشابه؛ حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛ یارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛ شناخت وجوب در مخاطبات؛ بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛ اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.
+مؤلف در هريك از اين مباحث، ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان، و خود آن را تعريف مى‌كند، سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مى‌پردازد و از کتاب‌ها و دانشمندان بسيارى نقل قول مى‌كند، از جلمه از [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]] و اساس البلاغة [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، ال[[مفردات ألفاظ القرآن|مفردات راغب]]، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[أمالي المرتضی|امالى]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]]، و [[أسباب نزول القرآن|اسباب النزول]] [[واحدی، علی بن احمد|واحدى]]<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص72-76،81</ref>او ميان آراى علما، مناظره‌اى غيابى به وجود مى‌آورد، سپس از بحثها نتيجه‌گیرى مى‌كند و سرانجام نظريۀ خود را مى‌گويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى، تفسيرى، فقهى و حديثى مطرح مى‌سازد و گاهى ذيل عنوان «فصل» به مطالب حاشيه‌اى يا شرحهاى اضافى مى‌پردازد تا سخن را تكميل كند.
-اين كتاب، كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده، مشتمل است بر:مقدمه، دو فصل، و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير، مانند انواع تفسير، و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما، وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب، هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛ علم به آيات متشابه؛ علم به آيات مبهم؛ دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛ دربارۀ پايان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛چگونگى نزول قرآن؛گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها، آيات و تعداد آنها؛شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به «لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛شناخت غريب القرآن؛شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛شناخت توجيه قرائات؛ علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار، نامه و سخنرانى، قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛ امثال قرآن؛ احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛توهم اختلاف در قرآن؛شناخت محكم و متشابه؛حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛يارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛شناخت وجوب در مخاطبات؛بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛ اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.
-مؤلف در هريك از اين مباحث، ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان، و خود آن را تعريف مى‌كند، سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مى‌پردازد و از كتابها و دانشمندان بسيارى نقل قول مى‌كند، از جلمه از [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]] و اساس البلاغة [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، ال[[مفردات ألفاظ القرآن|مفردات راغب]]،[[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[أمالي المرتضی|امالى]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، و [[أسباب نزول القرآن|اسباب النزول]] [[واحدی، علی بن احمد|واحدى]] <ref>همان، ج 1، مقدمه، ص 72-76،81</ref>او ميان آراى علما، مناظره‌اى غيابى به وجود مى‌آورد، سپس از بحثها نتيجه‌گيرى مى‌كند و سرانجام نظريۀ خود را مى‌گويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى، تفسيرى، فقهى و حديثى مطرح مى‌سازد و گاهى ذيل عنوان «فصل» به مطالب حاشيه‌اى يا شرحهاى اضافى مى‌پردازد تا سخن را تكميل كند.
 وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث، برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض، اقسام معناى كلام و...) تفصيل بيشترى مى‌دهد، ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.
-ترتيب منطقى انواع و فصول، بيان مشروح آراى گوناگون و دلايل قائلان به هر رأى و رأى خود مؤلف، ايجاز و استحكام عبارات، و نثر ساده از ويژگيهاى اين كتاب است.در مقابلۀ متن با منابعى كه زركشى از آنها سود جسته، دقت و صحت مطالب آن آشكار مى‌شود، زيرا مؤلف با هوشمندى و تسلط بر انواع علوم، درشناخت انواع سخن، از دشوار و آسان و نادر و غريب، و دريافت شاذّ و غير شاذّ صاحبنظر بوده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص 16</ref>
+ترتيب منطقى انواع و فصول، بيان مشروح آراى گوناگون و دلايل قائلان به هر رأى و رأى خود مؤلف، ايجاز و استحكام عبارات، و نثر ساده از ویژگی‌هاى اين كتاب است.در مقابلۀ متن با منابعى كه [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] از آنها سود جسته، دقت و صحت مطالب آن آشكار مى‌شود، زيرا مؤلف با هوشمندى و تسلط بر انواع علوم، درشناخت انواع سخن، از دشوار و آسان و نادر و غريب، و دريافت شاذّ و غير شاذّ صاحبنظر بوده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص16</ref>
-از اين كتاب در تأليف كتابهاى ديگر استفاده شده است، از جمله [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]] (849-911)آن را در تأليف [[الإتقان في علوم القرآن|الاتقان في علوم القرآن]]، اساس قرار داده است.به عقيدۀ سيوطى، هر كس پس از زركشى در زمينۀ علوم قرآنى تأليفى دارد، بر البرهان تكيه كرده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص 76-81؛حاجى خليفه، ج 1، ستون 240-241</ref> كتاب زركشى پس از الاتقان [[سيوطى]] در جوامع علمى متروك ماند و تعداد اندك نسخه‌هاى خطى آن نشان‌دهندۀ همين مطلب است.<ref>زركشى، چاپ محمد ابوالفضل ابراهيم، ج 1، مقدمه، ص 13-14</ref> اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى معتبر نگهدارى مى‌شود.
+از اين كتاب در تأليف کتاب‌هاى ديگر استفاده شده است، از جمله [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]] (849-911)آن را در تأليف [[الإتقان في علوم القرآن|الاتقان في علوم القرآن]]، اساس قرار داده است.به عقيدۀ [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]]، هر كس پس از [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] در زمينۀ علوم قرآنى تأليفى دارد، بر البرهان تكيه كرده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص76-81؛ حاجى خليفه، ج 1، ستون 240-241</ref> كتاب [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] پس از الاتقان [[سيوطى]] در جوامع علمى متروك ماند و تعداد اندك نسخه‌هاى خطى آن نشان‌دهندۀ همين مطلب است.<ref>زركشى، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 1، مقدمه، ص13-14</ref> اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى معتبر نگهدارى مى‌شود.
 ==نسخه‌شناسى==
+البرهان در چهار جلد، يك بار با تحقيق [[ابراهیم، محمد ابوالفضل|محمد ابوالفضل ابراهیم]] در 1376 در مصر، و بار ديگر به تحقيق عبدالقادر عطا در 1408 در بيروت به چاپ رسيده است.<ref>مشار، ستون 125</ref>
-البرهان در چهار جلد،يك بار با تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم در 1376 در مصر، و بار ديگر به تحقيق عبدالقادر عطا در 1408 در بيروت به چاپ رسيده است.<ref>مشار، ستون 125</ref>
+==پانویس==
+<references/>
-==پانویس ==
+==منابع مقاله==
-<references />
+دانشنامه جهان اسلام، ج 3، ص5-304، ناهيد باقرى.
-== منبع ==
+==وابسته‌ها==
-دانشنامه جهان اسلام، ج 3، ص 5-304، ناهيد باقرى.
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
 [[دراسات في أصول التفسير]]
@@ خط ۸۱: / خط ۶۵: @@
 [[تفسير التحرير و التنوير المعروف بتفسير ابن عاشور]]
-== پیوندها ==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/4490 مطالعه کتاب البرهان في علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
 [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
 [[رده:علوم قرآنی]]
-[[رده:قدیم 25 مرداد الی 24 شهریور]]

البرهان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

البرهان في علوم القرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۱۴