۱۱۸٬۷۳۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' {{' به '{{') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شرح منظومه سبزواری (ابهام زدایی)' به 'شرح منظومه سبزواری (ابهامزدایی)') |
||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[گرامی، محمدعلی]] (شارح) | [[گرامی، محمدعلی]] (شارح) | ||
[[سبزواری، هادی بن مهدی]] ( | [[سبزواری، هادی بن مهدی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BBR 1236 /گ4ش4 | | کد کنگره =BBR 1236 /گ4ش4 | ||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE13913AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE13913AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13913 | |||
| کتابخوان همراه نور =13913 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|شرح منظومه سبزواری (ابهامزدایی)}} | |||
'''شرح منظومة السبزواري (گرامی)'''، از آثار علمى استاد آیتالله شيخ [[گرامی، محمدعلی|محمدعلى گرامى]] (متولد قم، 1317ش) به زبان عربى است كه در آن بخش منطق شرح منظومه [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] (1212- 1289ق) را شرح كرده است. موضوعات مورد بحث عبارت از تعريف منطق، انواع دلالات، كلى و جزئى، اقسام ما هو، تعريف و برهان، انواع قضايا، موجهات، قياس، برهان، جدل و مغالطه است. | '''شرح منظومة السبزواري (گرامی)'''، از آثار علمى استاد آیتالله شيخ [[گرامی، محمدعلی|محمدعلى گرامى]] (متولد قم، 1317ش) به زبان عربى است كه در آن بخش منطق شرح منظومه [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] (1212- 1289ق) را شرح كرده است. موضوعات مورد بحث عبارت از تعريف منطق، انواع دلالات، كلى و جزئى، اقسام ما هو، تعريف و برهان، انواع قضايا، موجهات، قياس، برهان، جدل و مغالطه است. | ||
در مورد كتاب حاضر ذكر چند نكته گفتنى است: | در مورد كتاب حاضر ذكر چند نكته گفتنى است: | ||
#شارح در مقدمهاش نوشته كه در خلال تدريس شرح منظومه [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] موفق شد كه شرح و توضيحاتى بر قسمت منطق و فلسفه آن بنويسد و بخش منطق آن را | #شارح در مقدمهاش نوشته كه در خلال تدريس شرح منظومه [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] موفق شد كه شرح و توضيحاتى بر قسمت منطق و فلسفه آن بنويسد و بخش منطق آن را پاکنويس و تنظيم كرده و در تعدادى محدود منتشر سازد. وى در سال 1398ق شرحش را بازنگرى كرده و بار ديگر منتشر ساخته است.<ref>مقدمه شارح، ص 4</ref>ايشان نگارش شرح را در تاريخ 29 محرم 1390 در شهر شهسوار به پايان برده است<ref>متن كتاب، ص 205</ref> | ||
#با آنكه زبان متن و شرح، عربى است ولى شارح افزون بر ابيات عربى، در موارد متعددى اشعار فارسى را نيز ذكر و به آن استشهاد كرده است. در مواردى در پاورقى نيز مطالبى به زبان فارسى نقل كرده است<ref>همان، ص 85- 115</ref> | #با آنكه زبان متن و شرح، عربى است ولى شارح افزون بر ابيات عربى، در موارد متعددى اشعار فارسى را نيز ذكر و به آن استشهاد كرده است. در مواردى در پاورقى نيز مطالبى به زبان فارسى نقل كرده است<ref>همان، ص 85- 115</ref> | ||
#شارح تأكيد كرده است كه مؤلف علم منطق، [[ارسطو]]ست به اين معنا كه هر چند منطق در اصل در عقل بشر بود و سقراط و افلاطون نيز مقدارى از آن را نوشته بودند ولى منظم و مدون و باببندى نشده بود و [[ارسطو]] آن را تدوين كرد و به آن نظم بخشيد<ref>همان، ص 54</ref> | #شارح تأكيد كرده است كه مؤلف علم منطق، [[ارسطو]]ست به اين معنا كه هر چند منطق در اصل در عقل بشر بود و سقراط و افلاطون نيز مقدارى از آن را نوشته بودند ولى منظم و مدون و باببندى نشده بود و [[ارسطو]] آن را تدوين كرد و به آن نظم بخشيد<ref>همان، ص 54</ref> | ||
#شارح با عنايت به آنكه منطق علمى آلى است، تأكيد كرده كه پس منطق، علمى كلى است زيرا پژوهشگران، منطق را وسيلهاى براى تحقيق در الهيات بالمعنيالأعم قرار مىدهند و اين الهيات كه از وجود مطلق بحث مىكند، كلى است در نتيجه منطق هم كلى است<ref>همان، ص 43</ref> | #شارح با عنايت به آنكه منطق علمى آلى است، تأكيد كرده كه پس منطق، علمى كلى است زيرا پژوهشگران، منطق را وسيلهاى براى تحقيق در الهيات بالمعنيالأعم قرار مىدهند و اين الهيات كه از وجود مطلق بحث مىكند، كلى است در نتيجه منطق هم كلى است<ref>همان، ص 43</ref> | ||
#شارح در مورد موضوع منطق توضيح داده است كه منطقيان قديم موضوع منطق را معقولات ثانيه قرار دادهاند كه انسان را به مجهول مىرساند ولى متأخران از اين تعريف برگشتند و معلومات تصورى و تصديقى را موضوع شمردند از آن نظر كه آدمى را به مجهولات مىرساند. هر نوع معلومات تصديقى و تصورى ديگر موضوع منطق است و | #شارح در مورد موضوع منطق توضيح داده است كه منطقيان قديم موضوع منطق را معقولات ثانيه قرار دادهاند كه انسان را به مجهول مىرساند ولى متأخران از اين تعريف برگشتند و معلومات تصورى و تصديقى را موضوع شمردند از آن نظر كه آدمى را به مجهولات مىرساند. هر نوع معلومات تصديقى و تصورى ديگر موضوع منطق است و بنابراین، محدود به شماره خاصى نيست بلكه موضوع منطق، حيثيت ايصال و رساندن به مجهول است. به همين جهت به نظر مىرسد كه بين اين دو قول تفاوتى نيست<ref>همان، ص 53- 54</ref> | ||
#برخى اشكالى بر ضدّ علم منطق مطرح كردهاند كه همانطور كه در حديث ثقلين آمده ملاك هدايت و عدم ضلالت، تمسّك به قرآن و | #برخى اشكالى بر ضدّ علم منطق مطرح كردهاند كه همانطور كه در حديث ثقلين آمده ملاك هدايت و عدم ضلالت، تمسّك به قرآن و اهلبيت(ع) است ولى منطق، هيچ يك از آن دو نيست. شارح به اين اشكال چنين پاسخ داده است كه: اين سخن عجيبى است! زيرا منطق راه تمسك به قرآن و اهلبيت(ع) است و براى تحقق تمسك به قرآن و اهلبيت(ع) بايد به تمسك قطعى و يقينى برسيم و ظن و تخمين كافى نيست و قطع و يقين هم با برهان منطقى حاصل مىشود. شگفت است كه اشكالكننده به اين نكته توجه نكرده كه منطق، علمى آلى و ابزارى قانونمند است. علاوه بر آنكه خود اين بيان اشكال كننده قياسى است كه بايد حجيتش در منطق اثبات شود و از سويى ديگر آيات قرآن سرشار از فرمان به انديشيدن و تدبير و تعقل و ستايش برهان است درحالىكه راه انديشهورزى و تعقل را بيان نكرده است پس به ناچار مقصود از آن، استفاده از همان روش فطرى طبيعى است كه در منطق مطرح مىشود يعنى قياس<ref>همان، ص 58- 59</ref> | ||
#شارح درباره واضع علم منطق، توضيح داده است كه [[ارسطو]] هر چند اولين مؤلف در علم منطق بود ولى واضع و مبتكرش نبود چون خدا منطق را ابداع كرده است. همان كه قديم ذاتى و صفاتى است و از صفاتش فياضيت مطلقه است و همو كه دانايى است كه بشر و ساير موجودات را تعليم مىدهد و با اسم عليم با آنان ارتباط برقرار مىكند و افزون بر منطق، همه علوم كلى اصالى همانند فلسفه را نيز ابداع كرده است<ref>همان، ص 60- 62</ref> | #شارح درباره واضع علم منطق، توضيح داده است كه [[ارسطو]] هر چند اولين مؤلف در علم منطق بود ولى واضع و مبتكرش نبود چون خدا منطق را ابداع كرده است. همان كه قديم ذاتى و صفاتى است و از صفاتش فياضيت مطلقه است و همو كه دانايى است كه بشر و ساير موجودات را تعليم مىدهد و با اسم عليم با آنان ارتباط برقرار مىكند و افزون بر منطق، همه علوم كلى اصالى همانند فلسفه را نيز ابداع كرده است<ref>همان، ص 60- 62</ref> | ||
#شارح درباره معناى ايساغوجى نكتهاى را متذكر شده است: بر اساس ظاهر كلمات [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] در «[[أساس الاقتباس]]»، علامه قطبالدين شيرازى در «درّة التاج»، [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] در «الفهرست»، [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] در «مقاصد الفلاسفة»، [[فروغی، محمدعلی|فروغى]] در «سير حكمت در اروپا» و نيز «المنجد»، ايساغوجى به معنى مدخل و مقدمه است؛ نه كليات خمس فقط بلكه شامل هر آن چيزى مىشود كه در مقدمه منطق ذكر مىشود مانند مبحث الفاظ و كلى و جزئى و ذاتى و عرضى. به نظر مىرسد كه افراد مذكور يا برخى از آنان، به زبان يونانى و اصطلاحات قدما آگاهتر از [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] هستند. البته همين اشكال بر ملاعبدالله در حاشيه و نوبخت در منطقش وارد است كه ايساغوجى را كليات خمس شمردهاند. شهابى در «رهبر خرد» گفته است كه درست است كه لغت ايساغوجى اعم است ولى اصطلاح اخص است و ايساغوجى در اصطلاح، فقط كليات خمس است؛ ولى اين مطلب هم درست نيست زيرا عبارت محقق طوسى صريح است كه اصطلاح هم اعمّ است<ref>همان، ص 64- 65</ref> | #شارح درباره معناى ايساغوجى نكتهاى را متذكر شده است: بر اساس ظاهر كلمات [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] در «[[أساس الاقتباس]]»، علامه قطبالدين شيرازى در «درّة التاج»، [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] در «الفهرست»، [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] در «مقاصد الفلاسفة»، [[فروغی، محمدعلی|فروغى]] در «سير حكمت در اروپا» و نيز «المنجد»، ايساغوجى به معنى مدخل و مقدمه است؛ نه كليات خمس فقط بلكه شامل هر آن چيزى مىشود كه در مقدمه منطق ذكر مىشود مانند مبحث الفاظ و كلى و جزئى و ذاتى و عرضى. به نظر مىرسد كه افراد مذكور يا برخى از آنان، به زبان يونانى و اصطلاحات قدما آگاهتر از [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] هستند. البته همين اشكال بر ملاعبدالله در حاشيه و نوبخت در منطقش وارد است كه ايساغوجى را كليات خمس شمردهاند. شهابى در «رهبر خرد» گفته است كه درست است كه لغت ايساغوجى اعم است ولى اصطلاح اخص است و ايساغوجى در اصطلاح، فقط كليات خمس است؛ ولى اين مطلب هم درست نيست زيرا عبارت محقق طوسى صريح است كه اصطلاح هم اعمّ است<ref>همان، ص 64- 65</ref> | ||
خط ۴۶: | خط ۵۰: | ||
#شارح تأكيد كرده است كه با توجه به نظر [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] آشكار مىشود كه سخن دكتر على اكبر سياسى در كتاب مبانى فلسفه كه پنداشته «حد ناقص آنست كه مركب باشد از جنس بعيد و فصل قريب و اسم ناقص مركب است از جنس بعيد و خاصه» صحيح نيست و در حدّ ناقص، شرط نيست كه همراه با جنس بعيد باشد<ref>همان، ص 115</ref> | #شارح تأكيد كرده است كه با توجه به نظر [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] آشكار مىشود كه سخن دكتر على اكبر سياسى در كتاب مبانى فلسفه كه پنداشته «حد ناقص آنست كه مركب باشد از جنس بعيد و فصل قريب و اسم ناقص مركب است از جنس بعيد و خاصه» صحيح نيست و در حدّ ناقص، شرط نيست كه همراه با جنس بعيد باشد<ref>همان، ص 115</ref> | ||
#شارح درباره اين عبارت كه «مجرد در باطن جهان است»، توضيح داده است كه همانطور كه روح انسانى نيز در ذاتش، محيط بر زمان و مكان است و شاهد اين مطلب، برخى از حوادثى است كه در خواب مصنوعى (هيپنوتيزم) روى مىدهد و روح به زمانهاى گذشته براى به يادآوردن خاطراتش باز مىگردد. و مولوى گفته است: | #شارح درباره اين عبارت كه «مجرد در باطن جهان است»، توضيح داده است كه همانطور كه روح انسانى نيز در ذاتش، محيط بر زمان و مكان است و شاهد اين مطلب، برخى از حوادثى است كه در خواب مصنوعى (هيپنوتيزم) روى مىدهد و روح به زمانهاى گذشته براى به يادآوردن خاطراتش باز مىگردد. و مولوى گفته است: | ||
{{شعر}}{{ب|''لا مكانى كاندر او نور خداست''|2=''ماضى و مستقبل و حالش كجاست؟!'' | {{شعر}}{{ب|''لا مكانى كاندر او نور خداست''|2=''ماضى و مستقبل و حالش كجاست؟!''<ref>همان، ص199- 200</ref>}}{{پایان شعر}} | ||
<ref>همان، ص199- 200</ref> | |||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
خط ۶۱: | خط ۶۷: | ||
[[رده: فلسفه، مذهب و روانشناسی]] | [[رده: فلسفه، مذهب و روانشناسی]] | ||
[[رده: فلسفه اسلامی]] | [[رده: فلسفه اسلامی]] | ||
[[رده:آثار جدید و معاصر فلسفه اسلامی]] | |||
[[رده:عصر مدرسان فلسفه قرن سیزدهم]] | [[رده:عصر مدرسان فلسفه قرن سیزدهم]] | ||
[[رده: | [[رده:آثار فلسفی]] | ||
[[رده:سبزواری محمدهادی بن مهدی، 1289-1212ق]] | [[رده:سبزواری محمدهادی بن مهدی، 1289-1212ق]] | ||
[[رده:آثار انفرادی سبزواری محمدهادی]] | [[رده:آثار انفرادی سبزواری محمدهادی]] |