دیوان حکیم سبزواری «اسرار»: تفاوت میان نسخه‌ها

[[عطایی رویانی، حسن]] (توضیح و گزارش)

| زبان =فارسی

| کد کنگره =‏PIR‎‏ ‎‏7072‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏908‎‏ ‎‏ع‎‏6‎‏

| چاپ =1

| تعداد جلد =1

| کد پدیدآور =

| پس از =

| پیش از =

}}

'''ديوان اشعار حكيم سبزوارى (اسرار)'''، از آثار ادبى - عرفانى حكيم شهير ايرانى و عارف بزرگ صدرايى قرن سيزدهم هجرى، حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]]، متخلص به «اسرار»، به زبان فارسى است. در اين مجموعه زيباى شعرى، مباحث معنوى و عرفانى ارزنده‌اى مانند عشق حقيقى و اشتياق انسان به قرب و لقاى خداى متعال هنرمندانه تجلى كرده است.

== ساختار ==

#كلام اسرار، فصيح و شيواست، الفاظ و كلماتى را كه در اشعارش به كار برده، خالى از تنافر حروف، مخالفت قياس و غرابت استعمال است و اگر به‌ندرت چند واژه‌اى در كلامش مهجور مى‌نمايد، در روزگار او و نزد اهل ذوق و ادب مفهوم و شناخته بوده مانند: مرغزن، بومهن، چيچله، اوشنگ، انگشت، تاوك و تاول<ref>ديوان اشعار حكيم سبزوارى، ص 31</ref>

#در به كار بردن صنايع لفظى و معنوى، در عرصه اعتدال گام نهاده و از نازك‌خيالى‌هاى سبک هندى، استعارات و تعبيرات پيچيده و دور از ذهن پرهيز كرده است كه خواننده نخست شيفته مضمون دلپذير، شيوايى و فصاحت كلام او مى‌شود، آنگاه به آرايش‌هاى بديعى كه با ظرافت خاص و به اقتضاى حال و مقام به كار رفته است، پى مى‌برد<ref>همان</ref>

#تصويرگرى و تشخيص كه از زيباترين گونه‌هاى صور خيال در شعر است، در برخى از بيت‌هاى غزل‌هاى حكيم سبزوارى به اوج مى‌رسد. او نكته‌هاى ظريف عرفانى را با مهارت خاصى بدين روش بيان كرده است.<ref>همان</ref>

#كلمات «دل» و «عشق» در ميان ساير كلمات بالاترين بسامد را دارد؛ زيرا «دل» بيش از صد و چهل بار و عشق بيش از نود و پنج بار به كار رفته است.<ref>همان</ref>

#به‌ندرت سهل‌انگارى‌هايى در برخى ابيات ديده مى‌شود؛ مثلاًدر غزل «37» در بيت «7 و 8» پسوند «مند» را قافيه كرده، كه از عيوب قافيه است و به آن «ايطاى جلى» مى‌گويند. در غزل «119» قافيه رعايت نشده است و..<ref>همان</ref>

#:{{ب|''لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ، گو چون خليل''|2=''چشم دل بر شاهد يكتا فكن''}}{{پایان شعر}}

#:مثال حلّ:<ref>همان، ص 32 - 33</ref>{{شعر}}

#:{{ب|''دم عيسى گرفت باد سحر''|2=''از دم جان‌فزاى حضرت دوست''}}{{پایان شعر}}

#اسرار گذشته از آنكه بسيارى از غزليّات حافظ را استقبال نموده است، از افكار و عقايد عارفانى چون فخرالدين عراقى، [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و مولوى تأثير پذيرفته است كه در پاره‌اى موارد در توضيحات به آنها اشاره شده است. اينجا به ذكر نمونه‌هايى مى‌پردازيم:

#:{{ب|''روشن از پرتو رويت نظرى نيست كه نيست''|2=''منّت خاک درت بر بصرى نيست كه نيست''}}{{پایان شعر}}

#:اسرار گويد:<ref>غزل 54</ref>{{شعر}}

#: فخرالدين عراقى گويد:<ref>مجموعه آثار، ص 180</ref>{{شعر}}

#:{{ب|''خوشا دردى كه درمانش تو باشى''|2=''خوشا راهى كه پايانش تو باشى''}}{{پایان شعر}}

#:مولوى گويد:<ref>ديوان كبير، غزل 1826</ref>{{شعر}}

#:{{ب|''هركى بگويدت: «ز مه، ابر چگونه وا شود»''|2=''بازگشا گره‌گره بند قبا كه همچنين''}}

#:اسرار گويد:<ref>غزل 151</ref>{{شعر}}

#:{{ب|''فتنه چسان بپا شود خيز بيا كه همچنين''|2=''آب حيات چون رود جلوه نما كه همچنين''}}

== منابع مقاله ==

==پانويس ==

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]

[[رده:نویسندگان و آثار انفرادی]]