حج الأنبياء و الأئمة علیهم‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (Yqorbani@noornet.net صفحهٔ حج الأنبیاء و الائمة علیهم السلام را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به حج الأنبياء و الائمة علیهم السلام منتقل کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'حج (ابهام زدایی)' به 'حج (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR00519J1.jpg | |||
| عنوان =حج الأنبیاء و الأئمة علیهم‌السلام | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت. معاونت آموزش و تحقیقات]] (محقق) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 141/5 /ح3ح3 | |||
| | | موضوع = | ||
ائمه اثناعشر - حج | |||
|زبان | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
احادیث | احادیث | ||
| خط ۳۱: | خط ۲۰: | ||
حج - احادیث | حج - احادیث | ||
محمد (ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - حج | محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - حج | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | مشعر | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1416 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00519AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00519 | |||
| کتابخوان همراه نور =00519 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|حج (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''حج الأنبياء و الأئمة علیهم‌السلام'''، در موضوع فقه روايى، نوشته دو تن از علما به نام‌هاى [[سرشار، عبادالله|عبادالله سرشار طهرانى ميانجى]] و محمّدرضا نعمتى مى‌باشد كه در آن به ذكر روايات بيان‌گر چگونگى حج چند تن از انبياى عظام الهى و ائمه معصومين(ع)پرداخته‌اند. اين كتاب به زبان عربى تأليف گرديده است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
حج حضرت آدم(ع)، حضرت نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، حج ابراهیم و اسماعيل(ع) و حج موسى(ع) و چند تن ديگر از انبيا(ع)، حج حضرت خضر و الياس(ع)، حج حضرت داود، سليمان و عيسى(ع) و حج پيامبر(ص) در بخش نخست كتاب، به همين صورتى كه بيان شد، ذكر گرديده است و حج ائمه(ع) در قسمت دوّم، يكى پس از ديگرى ذكر شده است كه اشاراتى دقيق به بيان چگونگى حج آنها و اعمالى كه در مواقيت مختلف انجام داده‌اند دارد. | |||
حج حضرت آدم(ع)، حضرت نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، حج | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
حج حضرت آدم(ع) به عنوان اوّلين حج مورد اشاره در كتاب است كه چندين روايت دارد. اين روايات به جوانب گوناگون حج اين بزرگوار اشاره دارد. اوّلين روايت، در مورد نخستين حج‌گزار بودن حضرت آدم(ع)، است كه ابوبصير از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] نقل كرده است. در اين روايت، حضرت، به تأسيس بيت‌الله الحرام توسط حضرت آدم(ع) و نيز انجام عمل حج توسط وى اشاره نموده است. | |||
روايت بعدى در تعداد حج‌هايى است كه حضرت آدم(ع) به جا آورده است. اين روايت به چند واسطه از حضرت رضا(ع) نقل شده كه او هم از پدران خود نقل مى‌كند كه حضرت آدم(ع) هفتاد حج پياده به جا آورد. زمان حج اين پيامبر الهى و هم‌چنين ساير انبيا در سوّمين روايت بازگو گرديده كه اين روايت نيز از امام رضا(ع) است به نقل از [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] كه ايام ذى الحجة را زمان حج حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسى(ع)، عيسى(ع) و محمد(ص) دانسته است. امّا آموزش مناسك حج از چه راهى انجام شده؟ موضوع مورد نظر روايت بعدى از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است كه جبرئيل را به عنوان آموزگار مناسك معرفى نموده است. آن حضرت در روايت ديگرى دستور به حج را هم از سوى خداوند متعال بيان نموده است. | |||
روايت بعدى در تعداد حج‌هايى است كه حضرت آدم(ع) به جا آورده است. اين روايت به چند واسطه از حضرت رضا(ع) نقل شده كه او هم از پدران خود نقل مى‌كند كه حضرت آدم(ع) هفتاد حج پياده به جا آورد. زمان حج اين پيامبر الهى و هم‌چنين ساير انبيا در سوّمين روايت بازگو گرديده كه اين روايت نيز از امام رضا(ع) است به نقل از فضل بن شاذان كه ايام ذى الحجة را زمان حج حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، | |||
در روايتى از وجود مقدس حضرت پيامبر(ص) راجع به طواف حضرت آدم(ع) توضيح داده شده كه البته حديث مفصل بوده، چگونگى هبوط او را به همراه همسرش حوا توضيح داده تا مى‌رسد به بحث از طواف، زمان بخشش گناه حضرت آدم(ع) هم بعد از همين طواف بوده كه در روايت ديگرى از حضرت امام باقر(ع) بر آن تأكيد نموده است. | در روايتى از وجود مقدس حضرت پيامبر(ص) راجع به طواف حضرت آدم(ع) توضيح داده شده كه البته حديث مفصل بوده، چگونگى هبوط او را به همراه همسرش حوا توضيح داده تا مى‌رسد به بحث از طواف، زمان بخشش گناه حضرت آدم(ع) هم بعد از همين طواف بوده كه در روايت ديگرى از حضرت امام باقر(ع) بر آن تأكيد نموده است. | ||
بوسيدن حجر الاسود و جمع بين نماز مغرب و عشاء در مزدلفه و رمى جمرات و اقامت در منى و نيز حلق رأس(تراشيدن موى سر)، ديگر اعمال و مناسكى هستند كه حضرت آدم | بوسيدن حجر الاسود و جمع بين نماز مغرب و عشاء در مزدلفه و رمى جمرات و اقامت در منى و نيز حلق رأس(تراشيدن موى سر)، ديگر اعمال و مناسكى هستند كه حضرت آدم ابوالبشر به عنوان اوّلين نفر آنها را انجام داده است. حضرت نوح و هود و صالح(ع) به عنوان ديگر انبيايى هستند كه رواياتى از انجام اعمال حج توسط ايشان حكايت مى‌كند. على بن حمزة در روايتى از امام ابوالحسن(ع) نقل مى‌كند كه فرمود: كشتى نوح به هنگام غرق شدن زمين شروع كرد به طواف اطراف بيت‌الله الحرام پس آمد به منى كه ايام خاص منى بوده پس از آن دوباره به بيت بازگشته و طواف نساء را به جا آورد. | ||
در روايت ديگرى كه [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] از وجود مبارک پيامبر(ص) نقل مى‌كند، اين است كه پيامبر(ص) به هنگام عبور از وادى عسفان در ايام حج، ابوبكر را مخاطب قرار داده فرمود: اى ابوبكر اين مكان جايى است كه هود(ع) و صالح(ع) از آن عبور كرده، تلبيه كردند و حج بيت‌الله الحرام را به جا آورده‌اند. روايات بعدى در مورد حج حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعيل(ع) مى‌باشد كه به طور خاص جنبه‌هاى مختلف حج اين دو بزرگوار را مورد توجه قرار داده‌اند. اين جوانب اعم از بناى كعبه، تعيين حدود مسجد الحرام، سعى بين صفا و مروه، افاضه‌ى ايشان از عرفات و رمى جمرات مى‌باشند. در ضمن اين روايات، به چند مطلب مهم ديگر نيز اشاره شده كه وجه تسميه‌ى چند موضع داراى نُسُك مى‌باشد: اول وجه تسميه عرفات كه در روايتى از معاوية بن عمار آمده كه از [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] پرسيدم چرا عرفات را عرفات گويند؟ حضرت فرمود: چون در روز عرفه جبرئيل به خدمت حضرت ابراهیم(ع) نازل شد و عرض كرد يا ابراهیم به گناهان خود اعتراف كن و مناسك خود را بشناس، از همين رو عرفات، عرفات ناميده شد. وجه تسميه‌ى مزدلفه و منى نيز در ضمن روايات ديگرى بيان گرديده است. | |||
مكانى كه حضرت ابراهیم(ع) در آن‌جا اقدام به ذبح فرزندش اسماعيل(ع) كرد و نيز مراجعه‌ى آن حضرت از مكه به شام بعد از آن كه مناسك حج را به جا آورد، ديگر مطالبى هستند كه در اين بخش مورد توجه واقع گرديده‌اند. قسمت بعدى روايات مربوط به حج حضرت موسى(ع) و چند تن ديگر از انبياء مى‌باشد. مكانى كه حضرت موسى(ع) از آن جا مُحرم شد، در روايت جابر از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] رمله‌ى مصر تعيين شده است، سپس تلبيه حضرت، مورد اشاره قرار گرفته و نهايتاً وجه تسميه‌ى تلبيه در ضمن روايتى از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] اين چنين بيان شده كه در جواب سؤالى كه پرسيد چرا تلبيه، تلبيه ناميده شده؟ فرمود: لبيك، اجابت موسى(ع) بود به دعوت پروردگارش. | |||
حج | دو روايت نيز در مورد حج حضرت خضر و الياس(ع) ذكر شده كه در يكى از آنها امام رضا(ع) به نوشيدن حضرت خضر از آب حيات اشاره نموده، سپس وقوفش در عرفات را يادآورى مى‌نمايد. پنج روايت هم در حج حضرت داود(ع)، سليمان(ع) و عيسى(ع) وارد شده كه اوّلين آنها از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] بوده و از نزول جبرئيل بر حضرت داود بر فراز كوه عرفات حكايت دارد. در روايت ديگرى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] از حج حضرت سليمان(ع) به همراه جنّ، انس، پرندگان و باد سخن گفته است. | ||
حج پيامبر: حج‌هايى كه پيغمبر اكرم(ص) به جا آورده‌اند طبيعتاً حاوى نكات قابل توجهى از مناسك با کیفیت حج مى‌باشند و اهميّت اين روايات از بُعد تاريخى، اعتقادى، كلامى و فقهى بايد مورد توجه قرار گيرد. بخش‌هاى مختلفى كه در اين قسمت مورد توجه قرار گرفته شامل تعداد حج‌هاى پيامبر، طواف آن حضرت، وقوف حضرت در عرفات قبل از هجرت، نزول حضرت در منى قبل از هجرت، تعداد و زمان عمره‌هاى پيامبر(ص) و چندين مطلب ديگر مى‌شود؛ براى مثال در روايتى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] يكى از عمره‌هاى پيامبر(ص) را كه در سال جنگ حديبيّه اتفاق افتاد ذكر نموده كه در ضمن آن محل احرام بستن پيامبر(ص) نيز مورد اشاره قرار گرفته است. از جمله احكامى كه در اين بخش با استفاده از شيوه‌ى عمل پيامبر(ص) در حج به دست مى‌آيد عدم وجوب حلق بر مصدود، كفاره‌ى حلق رأس بر محرم، فضيلت حلق بر تقصير و... مى‌باشند. | |||
آنچه پيامبر(ص) در روز حديبيّه راجع به [[امام على(ع)]] بيان فرمود، آياتى كه در صفا و مروه بر پيامبر(ص) نازل شد و معجزات حضرت در عمره‌ى قضا از ديگر نكاتى هستند كه در حواشى حج‌ها و عمره‌هاى پيامبر(ص) اتفاق افتاده‌اند. | |||
حج ائمه(ع): آخرين قسمت كتاب در مورد حج ائمه مى‌باشد. بيان کیفیت حج و عمره‌ى [[امام على(ع)]]، اوّلين قسمت اين بخش از كتاب مى‌باشد. اجتناب آن حضرت از خوردن صيد و بهره‌مندى ايشان از قربانى، غسل حضرت هنگام دخول به حرم و جمع بين نماز مغرب و عشاء توسط حضرت در مزدلفه، از ديگر نكات مورد توجه در حج حضرت مى‌باشد. حج امام حسن(ع) و امام حسين(ع)مورد بعدى است كه نكات قابل استفاده بسيارى نيز در حج اين بزرگواران قابل مشاهده است. در اوّلين روايت تعداد حج‌هايى كه امام حسن(ع) با پاى پياده انجام دادند بيان شده است. | |||
حج‌هاى پياده بسيارى نيز از امام حسين(ع) نقل شده و در رواياتى تبيين گرديده‌اند. آخرين نكته در مورد حج امام حسين(ع) اشاره به زمان خروج آن حضرت از مكه مى‌باشد. حج حضرت [[امام سجاد(ع)]]، امام باقر(ع)، [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، امام كاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام هادى(ع) و امام زمان ديگر حج‌هايى هستند كه مورد اشاره واقع شده‌اند. از نكات قابل توجه، حج همه ساله‌ى امام زمان مى‌باشد. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:متون احادیث]] | [[رده: متون احادیث]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۴
| حج الأنبیاء و الأئمة علیهم‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت. معاونت آموزش و تحقیقات (محقق) |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1416 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ائمه اثناعشر - حج
احادیث احادیث شیعه - قرن 14 پیامبران - حج حج حج - احادیث محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - حج |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 141/5 /ح3ح3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
حج الأنبياء و الأئمة علیهم‌السلام، در موضوع فقه روايى، نوشته دو تن از علما به نام‌هاى عبادالله سرشار طهرانى ميانجى و محمّدرضا نعمتى مى‌باشد كه در آن به ذكر روايات بيان‌گر چگونگى حج چند تن از انبياى عظام الهى و ائمه معصومين(ع)پرداخته‌اند. اين كتاب به زبان عربى تأليف گرديده است.
ساختار
حج حضرت آدم(ع)، حضرت نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، حج ابراهیم و اسماعيل(ع) و حج موسى(ع) و چند تن ديگر از انبيا(ع)، حج حضرت خضر و الياس(ع)، حج حضرت داود، سليمان و عيسى(ع) و حج پيامبر(ص) در بخش نخست كتاب، به همين صورتى كه بيان شد، ذكر گرديده است و حج ائمه(ع) در قسمت دوّم، يكى پس از ديگرى ذكر شده است كه اشاراتى دقيق به بيان چگونگى حج آنها و اعمالى كه در مواقيت مختلف انجام داده‌اند دارد.
گزارش محتوا
حج حضرت آدم(ع) به عنوان اوّلين حج مورد اشاره در كتاب است كه چندين روايت دارد. اين روايات به جوانب گوناگون حج اين بزرگوار اشاره دارد. اوّلين روايت، در مورد نخستين حج‌گزار بودن حضرت آدم(ع)، است كه ابوبصير از امام صادق(ع) نقل كرده است. در اين روايت، حضرت، به تأسيس بيت‌الله الحرام توسط حضرت آدم(ع) و نيز انجام عمل حج توسط وى اشاره نموده است.
روايت بعدى در تعداد حج‌هايى است كه حضرت آدم(ع) به جا آورده است. اين روايت به چند واسطه از حضرت رضا(ع) نقل شده كه او هم از پدران خود نقل مى‌كند كه حضرت آدم(ع) هفتاد حج پياده به جا آورد. زمان حج اين پيامبر الهى و هم‌چنين ساير انبيا در سوّمين روايت بازگو گرديده كه اين روايت نيز از امام رضا(ع) است به نقل از فضل بن شاذان كه ايام ذى الحجة را زمان حج حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسى(ع)، عيسى(ع) و محمد(ص) دانسته است. امّا آموزش مناسك حج از چه راهى انجام شده؟ موضوع مورد نظر روايت بعدى از امام صادق(ع) است كه جبرئيل را به عنوان آموزگار مناسك معرفى نموده است. آن حضرت در روايت ديگرى دستور به حج را هم از سوى خداوند متعال بيان نموده است.
در روايتى از وجود مقدس حضرت پيامبر(ص) راجع به طواف حضرت آدم(ع) توضيح داده شده كه البته حديث مفصل بوده، چگونگى هبوط او را به همراه همسرش حوا توضيح داده تا مى‌رسد به بحث از طواف، زمان بخشش گناه حضرت آدم(ع) هم بعد از همين طواف بوده كه در روايت ديگرى از حضرت امام باقر(ع) بر آن تأكيد نموده است.
بوسيدن حجر الاسود و جمع بين نماز مغرب و عشاء در مزدلفه و رمى جمرات و اقامت در منى و نيز حلق رأس(تراشيدن موى سر)، ديگر اعمال و مناسكى هستند كه حضرت آدم ابوالبشر به عنوان اوّلين نفر آنها را انجام داده است. حضرت نوح و هود و صالح(ع) به عنوان ديگر انبيايى هستند كه رواياتى از انجام اعمال حج توسط ايشان حكايت مى‌كند. على بن حمزة در روايتى از امام ابوالحسن(ع) نقل مى‌كند كه فرمود: كشتى نوح به هنگام غرق شدن زمين شروع كرد به طواف اطراف بيت‌الله الحرام پس آمد به منى كه ايام خاص منى بوده پس از آن دوباره به بيت بازگشته و طواف نساء را به جا آورد.
در روايت ديگرى كه ابن عباس از وجود مبارک پيامبر(ص) نقل مى‌كند، اين است كه پيامبر(ص) به هنگام عبور از وادى عسفان در ايام حج، ابوبكر را مخاطب قرار داده فرمود: اى ابوبكر اين مكان جايى است كه هود(ع) و صالح(ع) از آن عبور كرده، تلبيه كردند و حج بيت‌الله الحرام را به جا آورده‌اند. روايات بعدى در مورد حج حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعيل(ع) مى‌باشد كه به طور خاص جنبه‌هاى مختلف حج اين دو بزرگوار را مورد توجه قرار داده‌اند. اين جوانب اعم از بناى كعبه، تعيين حدود مسجد الحرام، سعى بين صفا و مروه، افاضه‌ى ايشان از عرفات و رمى جمرات مى‌باشند. در ضمن اين روايات، به چند مطلب مهم ديگر نيز اشاره شده كه وجه تسميه‌ى چند موضع داراى نُسُك مى‌باشد: اول وجه تسميه عرفات كه در روايتى از معاوية بن عمار آمده كه از حضرت صادق(ع) پرسيدم چرا عرفات را عرفات گويند؟ حضرت فرمود: چون در روز عرفه جبرئيل به خدمت حضرت ابراهیم(ع) نازل شد و عرض كرد يا ابراهیم به گناهان خود اعتراف كن و مناسك خود را بشناس، از همين رو عرفات، عرفات ناميده شد. وجه تسميه‌ى مزدلفه و منى نيز در ضمن روايات ديگرى بيان گرديده است.
مكانى كه حضرت ابراهیم(ع) در آن‌جا اقدام به ذبح فرزندش اسماعيل(ع) كرد و نيز مراجعه‌ى آن حضرت از مكه به شام بعد از آن كه مناسك حج را به جا آورد، ديگر مطالبى هستند كه در اين بخش مورد توجه واقع گرديده‌اند. قسمت بعدى روايات مربوط به حج حضرت موسى(ع) و چند تن ديگر از انبياء مى‌باشد. مكانى كه حضرت موسى(ع) از آن جا مُحرم شد، در روايت جابر از امام صادق(ع) رمله‌ى مصر تعيين شده است، سپس تلبيه حضرت، مورد اشاره قرار گرفته و نهايتاً وجه تسميه‌ى تلبيه در ضمن روايتى از امام صادق(ع) اين چنين بيان شده كه در جواب سؤالى كه پرسيد چرا تلبيه، تلبيه ناميده شده؟ فرمود: لبيك، اجابت موسى(ع) بود به دعوت پروردگارش.
دو روايت نيز در مورد حج حضرت خضر و الياس(ع) ذكر شده كه در يكى از آنها امام رضا(ع) به نوشيدن حضرت خضر از آب حيات اشاره نموده، سپس وقوفش در عرفات را يادآورى مى‌نمايد. پنج روايت هم در حج حضرت داود(ع)، سليمان(ع) و عيسى(ع) وارد شده كه اوّلين آنها از امام صادق(ع) بوده و از نزول جبرئيل بر حضرت داود بر فراز كوه عرفات حكايت دارد. در روايت ديگرى امام صادق(ع) از حج حضرت سليمان(ع) به همراه جنّ، انس، پرندگان و باد سخن گفته است.
حج پيامبر: حج‌هايى كه پيغمبر اكرم(ص) به جا آورده‌اند طبيعتاً حاوى نكات قابل توجهى از مناسك با کیفیت حج مى‌باشند و اهميّت اين روايات از بُعد تاريخى، اعتقادى، كلامى و فقهى بايد مورد توجه قرار گيرد. بخش‌هاى مختلفى كه در اين قسمت مورد توجه قرار گرفته شامل تعداد حج‌هاى پيامبر، طواف آن حضرت، وقوف حضرت در عرفات قبل از هجرت، نزول حضرت در منى قبل از هجرت، تعداد و زمان عمره‌هاى پيامبر(ص) و چندين مطلب ديگر مى‌شود؛ براى مثال در روايتى امام صادق(ع) يكى از عمره‌هاى پيامبر(ص) را كه در سال جنگ حديبيّه اتفاق افتاد ذكر نموده كه در ضمن آن محل احرام بستن پيامبر(ص) نيز مورد اشاره قرار گرفته است. از جمله احكامى كه در اين بخش با استفاده از شيوه‌ى عمل پيامبر(ص) در حج به دست مى‌آيد عدم وجوب حلق بر مصدود، كفاره‌ى حلق رأس بر محرم، فضيلت حلق بر تقصير و... مى‌باشند.
آنچه پيامبر(ص) در روز حديبيّه راجع به امام على(ع) بيان فرمود، آياتى كه در صفا و مروه بر پيامبر(ص) نازل شد و معجزات حضرت در عمره‌ى قضا از ديگر نكاتى هستند كه در حواشى حج‌ها و عمره‌هاى پيامبر(ص) اتفاق افتاده‌اند.
حج ائمه(ع): آخرين قسمت كتاب در مورد حج ائمه مى‌باشد. بيان کیفیت حج و عمره‌ى امام على(ع)، اوّلين قسمت اين بخش از كتاب مى‌باشد. اجتناب آن حضرت از خوردن صيد و بهره‌مندى ايشان از قربانى، غسل حضرت هنگام دخول به حرم و جمع بين نماز مغرب و عشاء توسط حضرت در مزدلفه، از ديگر نكات مورد توجه در حج حضرت مى‌باشد. حج امام حسن(ع) و امام حسين(ع)مورد بعدى است كه نكات قابل استفاده بسيارى نيز در حج اين بزرگواران قابل مشاهده است. در اوّلين روايت تعداد حج‌هايى كه امام حسن(ع) با پاى پياده انجام دادند بيان شده است.
حج‌هاى پياده بسيارى نيز از امام حسين(ع) نقل شده و در رواياتى تبيين گرديده‌اند. آخرين نكته در مورد حج امام حسين(ع) اشاره به زمان خروج آن حضرت از مكه مى‌باشد. حج حضرت امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، امام كاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام هادى(ع) و امام زمان ديگر حج‌هايى هستند كه مورد اشاره واقع شده‌اند. از نكات قابل توجه، حج همه ساله‌ى امام زمان مى‌باشد.