تربیت اسلامی (ابهام‌زدایی)

تربیت اسلامی ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• فروغی از تربیت اسلامی تألیف استاد حسين انصاريان (1323ش)، به زبان فارسى و موضوع آن بيان مسائل تربيتى اسلام است.

• تعلیم و تربیت در اسلام مجموعه سخنرانی‌های اخلاقی و تربیتی معلم شهید مرتضی مطهری (1298-1358ش.) در جمع دبیران تعلیمات دینى و انجمن اسلامى پزشکان در تهران سال‌هاى 1351 و 1352ش است.

• سیری در تربیت اسلامی عنوان اثری است یک جلدی از مصطفی دلشاد تهرانی با موضوع علوم تربیتی و آموزش و پرورش.

• تربیت از دیدگاه اسلام تأليف آيت‌الله دكتر احمد بهشتى، يكى از صاحب‌نظران امر تعليم و تربيت و مسائل اخلاقى است كه در اين زمينه آثار متعددى نگاشته است.

• تعلیم و تربیت در اسلام و مقایسه آن با مکاتب و مذاهب دیگر اثر علی فایضی، کتابی است برگرفته از سخنرانی نگارنده. موضوع آن، تعلیم و تربیت از نگاه اسلام و مقایسه آن با مکاتب و مذاهب و روان‌شناسی است و بسیار کوتاه برگذار شده است.

• معالم بناء نظرية التربية الإسلامية اثر مقداد یالجن، رساله‌ای است مختصر پیرامون نظریه تربیت و آموزش و پرورش اسلامی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• منهج التربية الإسلامية اثر محمد قطب، کتابی است که در آن تلاش شده است، گوشه‌هایی از نظام و برنامه تربیتی اسلام با استناد به قرآن کریم، بررسی و معرفی شود.

• أهداف التربية الإسلامية و غايتها اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون اهداف تربیت اسلامی و نقش آن در ساخت تمدن اسلامی و بشری که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• منهج التربیة الإسلامیة، أصوله و تطبیقاته تألیف علی احمد مدکور، اثری برای شناخت نظام تربیتی اسلام بر اساس کتاب و سنت.

• التربية الإسلامية و تحديات العصر تألیف عبدالغنی عبود و حسن ابراهیم عبدالعال، پژوهشی است پیرامون نظریه تربیت اسلامی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• التربية الإسلامية بین الأصالة و المعاصرة اثر سعید اسماعیل قاضی، پژوهشی است پیرامون تعلیم و تربیت اسلامی و تعامل سنت و مدرنیته در آن که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• النظريات التربوية في ضوء الإسلام اثر مقداد یالجن، رساله‌ای است مختصر پیرامون نظریات تربیتی مختلف و مقایسه آن‌ها با نظریه تربیتی اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• أساسيات التوجيه و الإرشاد في التربية الإسلامية اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون مبانی مشاوره و راهنمایی و اهمیت و ویژگی‌های آن در نظام تربیت اسلامی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• التوجیه الإسلامى لتاریخ التربیة تألیف سند بن لافی بن لفای شامی حربی، کتابی است تألیفی که سخن از تاریخ تربیت اسلامی نیست، گفتگو از نگارش و بواقع فلسفۀ تاریخ تربیت در اسلام و نقد رویه جاری کار محققان در حوزۀ تاریخ تربیت اسلامی است.

• فلسفة المنهج التربوي من منظور إسلامي اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون فلسفه روش تربیتی از منظر اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• اصول و روش‌هاى تربیت در اسلام تألیف سید احمد احمدی، اثری است که در آن کوشش شده زوایاى مختلف تربیت اسلامى روشن گردد و با کاوش در اهداف، اصول و روش‌هاى آن، رهگشایى براى تحقیقات بعدى در این‌باره فراهم آید.

• الفکر التربوی عند الشیعة الإمامیة اثر علاءالدین امیرمحمدمهدی قزوینی، پایان‌نامۀ دکترای او در دانشکده تربیت دانشگاه عین شمس مصر است.

• التربیة العربیة الإسلامیة: المؤسسات و الممارسات اثر مؤسسه آل البیت، کتابی است چهارجلدی که حاوی مقالاتی در مووضع تعلیم و تربیت اسلامی است.

• دور التربية الأخلاقية الإسلامية في بناء الفرد و المجتمع و الحضارة الإنسانية اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون بررسی نقش آموزش و پرورش و تربیت اخلاقی اسلامی در ساخت فرد، جامعه و تمدن و فرهنگ بشری که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• مقدمه‌ای در تربیت از دیدگاه اسلام اثر محمدحسن آموزگار، اثری است که در آن کوشش شده تعلیم و تربیت اسلامى از قرآن جسته شود. گفتارهای کتاب تربیتى است؛ اما رویکرد اخلاقى دارد و باید و نباید و داوری‌های ارزشى در آن بسیار افتاده است.

• اسلام و تربیت دختران تألیف علی قائمی، برآمد گفتار‌هاى رادیویى نویسنده در 1361 است که اینک در دوازده بخش چهار فصلى بسامان شده است.

• رؤیة اسلامیة لقضایا تربویة اثر سعید اسماعیل علی، دربردارندۀ شش مقاله است که پیش از این در همایش‌‌‌هایی که موضوع اصلی آنها تعلیم و تربیت اسلامی بوده، ارائه شده است.

• الفكر التربوي الإسلامي المعاصر الجهود المبذولة و التطوير المستمر اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون تفکر تربیتی اسلامی معاصر و ویژگی‌ها و آفات آن که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• فی التراث التربوی: دراسات نفسیة تعلیمیة تراثیة اثر نذیر حمدان، برآمد نگرشی است گذرا بر گوشه‌‌‌‌هایی از فرهنگ و میراث تربیتی جهان اسلام که در آن به نکات زیر به کوتاهی اشارت رفته است: مراکز آموزشی-تربیتی، فهرستی کوتاه از آثار تربیتی، شرحی بر زندگی زرنوجی و کتاب تربیتی او، بررسی پار‌های مفاهیم تربیتی و تعلیمی.

• نقش معلم در تربیت دینی اثر فارسى محمد داوودى است كه در آن به بررسى نقش معلم در تربيت دينى و اعتقادى دانش‌آموزان پرداخته است.

• فى الفکر التربوى الإسلامى اثر لطفی برکات احمد، کتابی است که برخی از مبانی و اصول تربیت اسلامی به همراه دیدگاه‌های تربیتی برخی از عالمان مسلمان در آن مورد بررسی قرار گرفته است.

• مناهج البحث و تطبيقاتها في التربية الإسلامية تألیف مقداد یالجن، کتابی است پیرامون روش تحقیق و بحث در امور تربیت اسلامی که به زبان عربی نوشته شده است.

• التربیة الاسلامیة، دراسة مقارنة تألیف محمد احمد جاد صبح، کوششی است جهت معرفى ویژگی‌هاى کلى تربیت اسلامى و تربیت غربى، و مقایسه این دو نظام تربیتی تا معلوم آید که تربیت اسلامى از هر جهت به از تربیت غربى است و شایستگى دارد تربیتى جهانى باشد.

• النظام التربوي في الإسلام اثر باقر شريف القرشى، تشريح نظام تربيتى اسلام، با بهره‌مندى از آيات و روايات مى‌باشد. كتاب به زبان عربى و در سال 1391ق، نوشته شده است.

• اسلام و تعلیم و تربیت تألیف سید محمدباقر حجتی، اثری است دو بخشی که در آن کوشش شده با بهره‌گیرى از کتاب و سنت مکتوب، گوشه‌‌‌هایى از تعلیم و تربیت اسلامى بازگو شود. نگارنده از دیدگاه‌هاى دانشمندان مسلمان و برخى غربیان نیز سود جسته است تا در نهایت با توجه به آراى نوین تربیتى، به گذشته تعلیم و تربیت اسلامى نظر شده باشد و از این رهگذر، هم معلوم آید که اسلام قرن‌ها پیش از دیگران، رموز و حقایق تربیتى را گوشزد کرده است، و هم روشن شود که پیشینیان ما، کودکان خود را چگونه تربیت مى‌کردند. این آشنایى مى‌تواند ما را در گشودن گره‌هاى تربیتى امروزین یاورى کند.

• الفكر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق توسط حَسنَاء دَيالمَه، به سال 2010م، در موضوع اخلاق و تربيت اسلامى و به زبان عربى، نگاشته شده است.

• تربیت از دیدگاه اسلام تأليف آيت‌الله دكتر احمد بهشتى، يكى از صاحب‌نظران امر تعليم و تربيت و مسائل اخلاقى است كه در اين زمينه آثار متعددى نگاشته است.

• التربية قديمها و حديثها اثر فاخر عاقل، پژوهشی است درباره شیوه‌های آموزشی قدیم و جدید که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• درآمدى بر نظام تربیتى اسلام اثر محمدعلی حاجی‌ده‌آبادی، نوشتاری است که در آن، تلاش شده پار‌های عناصر زیرساختى نظام تربیتى اسلام به کوتاهى شرح شود.

• تطور الفکر التربوی الإسلامی اثر فیصل راوی و دیگران، کتابی است که به جهت مطالعه دانشجویان علوم تربیتى نگارش یافته است. این اثر دارای متنى است ساده و روان؛

• آراء و مواقف تربوية و نفسية صائبة في التراث العربي الإسلامي تألیف نوری جعفر از جمله منابع عربی در موضوع تعلیم و تربیت اسلامی است.

• من أسس التربیة الإسلامیة اثر عمر محمد تومی شیبانی، کتابی است چهارده فصلی که برآمد درس‌های نگارنده در دانشکدۀ علوم تربیتى طرابلس می‌باشد و در آن از نکات زیر سخن رفته است: فلسفۀ تربیتیى که اصول آن برگرفته از مبانى اسلام باشد، چند نکته دربارۀ معلم مسلمان، فلسفه تنبیه، نقش تربیتى خانواده در اسلام، تربیت زن در اسلام و نظام آموزشى.

• روش‌هاى تربیت اسلامى تألیف محسن شکوهى یکتا با همکارى سید محمدباقر حجتی و دیگران، دربردارندۀ شمارى از روش‌های پرشمار تربیت اسلامى است که بیشتر بر اساس کتاب، سنت، اجماع و عقل سامان گرفته است

• سیرى اجمالى در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامى اثر سید علی‌اکبر حسینی، کتابی است که در آن کوشش شده خطوط‍‌ کلى تعلیم و تربیت اسلامى ترسیم شود و از تحولات و رویداد‌های آموزشى در قالب نتیجه‌گیرى مشخص گفته آید و در هر فصل به تناسب از هدف‌ها و روش‌ها، سیاست‌های فرهنگى و آموزشى، توسعه و گسترش نهادها، تنوع در برنامه‌ها و فعالیت‌های مربوط‍‌ به تألیف کتب و رسالات یاد شود.

• اسلام و تربیت عقلانى و اجتماعى تألیف محمدحسن آموزگار، حاوی بررسى شمارى از هدف‌های تربیتى اسلام. او از این رهگذر با تکیه بر قرآن کریم، پاره‌اى از هدف‌های تربیتى اسلام را مى‌کاود و به مناسبت سخن، به گوشه‌‌‌هایى از دیدگاه‌هاى تربیتى امام خمینى-قدس‌سره -دربارۀ هدف‌های تربیتى اشارت مى‌کند.

• مشاوره و راهنمایى در تعلیم و تربیت اسلامى تألیف سید مهدی حسینی (بیرجندی) کتابی است که در آن تلاش شده با بهره‌گیرى از کتاب، سنت، اجماع و عقل(ص 19)به گوشه‌‌‌هایى از رهیافت‌های فرهنگ اسلامى دربارۀ مشاوره و راهنمایى اشارت رود.

• تطور مفهوم النظریة التربویة الإسلامیةاثر ماجد عرسان کیلانی، کتابی است که با نگرشى تاریخى به سیر تحول و تطور مفهوم تربیت در اسلام پرداخته و این نکته را در چند دورۀ تاریخى بررسى کرده است و از تأثیر نحله‌‌های فقهى، کلامى، اخلاقى در این روند گفته است؛ اما، به سهم رخداد‌های سیاسى و اجتماعى در این تطور معنایى بسیار کم پرداخته و در بحثها کمتر به ریشه‌یابى عمیق توجه کرده است؛ البته در مجموع کارى خوب و درخور توجه عرضه کرده است.

• التربية الإسلامية و الطبيعة الإنسانية اثر مقداد یالجن، کتابی است پیرامون نقش تربیت اسلامی در طبیعت و ماهیت انسانی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• التربية و التعليم في ظل الإسلام کتابی است مشتمل بر مشروح چند کنفرانس در موضوع تعلیم و تربیت اسلامی که توسط عدنان امین، هیام مولی، حسن عبدالعال و محمود حلاوی، به زبان عربی صورت گرفته است.

• التربیة الإسلامیة فی القیروان فی القرون الهجریة الثلاثة الأولی اثر عبدالرحمن عثمان حجازی، کتابی است که در آن تلاش شده تاریخ آموزش و پرورش اسلامى تا قرن سوم هجرى در قیروان بررسى و معرفى شود.

• التربیة الإسلامیة و مدرسة حسن البنا اثر یوسف قرضاوی کتابی است به جهت آشنایی عموم مردم با سیاست‌های اخوان المسلمین نگاشته شده است.

• الفکر التربوی عند المتکلمین المسلمین و دوره فی بناء الفرد و المجتمع اثر احمد عرفات قاضی، پایان‌نامۀ دورۀ دکتراى نگارنده در رشتۀ فلسفۀ اسلامى است که در 1994 از آن دفاع شده و اینک جامه طبع پوشیده است. موضوع بحث، کمابیش تازه و نیز مهم و مفید است.

• نظریة التربیة الخلقیة عند الإمام الغزالى تألیف عبدالحفیظ‍‌ احمد علاوى البریزات، کتابی است اخلاقی – تربیتی برگرفته از آثار غزالی.

• فلسفة التربیة عند اخوان الصفا اثر نادیة جمال‌الدین، پایان‌نامه کارشناسى‌ارشد نویسنده در دانشگاه عین شمس مصر است که در سال 1973 از آن دفاع شده است.

• تربیت فرزند از نظر اسلام اثر فارسى حسين مظاهرى، در بيان نكات اخلاقى و آموزنده‌اى مى‌باشد كه در تربيت فرزند، از نظر دين مبين اسلام، تأثير مستقيم دارد.

• الطفل فى الشریعة الإسلامیة و منهج التربیة النبویة اثر سهام مهدی جبار، دیدگاه اسلام نسبت به کودک با توجه به قرآن و منابع اهل سنت مورد بررسی قرار داده است.

• پایه‌های اساسی ساختار شخصیت انسان در تعلیم و تربیت اثر رضا فرهاديان، بررسى و بحث پيرامون شخصيت انسان و آثار كرامت و عزت نفس در تعليم و تربيت آن مى‌باشد كه به زبان فارسى و در سال 1375ش نوشته شده است.

• التربیة الاسلامیة: تساؤلات حول جدلیة الاسلام و الحداثة اثر محمد جواد رضا، اثری است در زمینه بررسی اندیشه تربیتی اسلام.

• ازمة التعلیم المعاصر و حلولها الاسلامیة تألیف زغلول راغب محمد النجار، نخست بحران آموزشى معاصر و ریشه‌‌‌های آن بررسى و تحلیل شده است آنگاه به راه‌حل‌های اسلامى آن اشارت رفته است.

• وسائل التربیة عند الإخوان المسلمین دراسة تحلیلیة تاریخیة تألیف علی عبدالحلیم محمود، متنى تربیتى به معناى خاص کلمه نیست و مى‌توان آن را در حوزۀ تاریخ سیاسى تربیت در اسلام نهاد. موضوع بکمال بکر است.

• التربية الذاتية القيادية النموذجية و مضاعفة الإنتاجية اثر مقداد یالجن، پژوهشی است پیرامون تربیت و پرورش خویش از طریق شناخت و تطبیق اسلوب‌های ویژه این نوع تربیت که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

• التربیة الإسلامیة فى المغرب: أصولها المشرقیة و تأثیراتها الأندلسیة اثر محمد عادل عبدالعزیز، چکیدۀ تحقیقات مؤلف دربارۀ تربیت اسلامى در مغرب است که براساس منابع موجود در کشور مصر انجام شده و تا پایان حکومت بنى مرین را شامل است.

• نظم التعلیم عند المسلمین اثر عارف عبدالغنی، گذرى است کوتاه بر نظام آموزش اسلامى از آغاز تا حکومت عثمانى

• فلسفة التربیة فى الإسلام؛ عرض تحلیلى لجوانب المنهج الإسلامى فى تربیة الشباب تألیف رفقی زاهر، کتابی است که نگارنده آن در پى آن است که به کوتاهى و بى‌پرداختن به جزئیات، گوشه‌‌‌هایى از رویکرد‌های پى‌نهادى اسلام را به تربیت جوانان، پیش‌رو نهد.

• أصول التربیة الإسلامیة تألیف سعید اسماعیل علی، این کتاب نخستین اثر با عنوان اصول تربیت اسلامى به شمار است که در سال 1976 در مصر به چاپ رسید و پس از آن عنوان‌‌های مشابه آن فراوان شد.

• أصول التربیة الإسلامیة (خطیب) تألیف محمد شحات خطیب حاوی یازده بحث جداگانه است که وجه مشترک آنها قرار داشتن در حوزۀ تربیت اسلامی است.

• أصول التربیة الإسلامیة و أسالیبها فی البیت و المدرسة و المجتمع اثر عبدالرحمن نحلاوی، کتابی است خواندنی و مفید که نگارنده آن به تعصبات مرسوم در آثار اهل سنت دامن نیالوده است. بحثها را خوب پرداخته و از کتاب و سنت نبوى به اندازه سود برده است.