أوراد الأحباب و فصوص الآداب: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR10224J1.jpg|بندانگشتی|اوراد الاحباب و فصول الاداب]]

|+ |

! نام کتاب!! data-type='bookName'|اوراد الاحباب و فصول الاداب

|نام های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|

|data-type='authors'|[[باخرزی، یحیی بن احمد]] (نويسنده)

|زبان  

|data-type='language'|فارسی

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏288‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏2‎‏الف‎‏8

|موضوع  

|data-type='subject'|تصوف - متون قدیمی تا قرن 14

|ناشر  

|data-type='publisher'|دانشگاه تهران

|-

|مکان نشر  

|data-type='publishPlace'|تهران - ایران

|-

|سال نشر

|data-type='publishYear'| 1383 ش

|-class='articleCode'

|کد اتوماسیون

|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10224AUTOMATIONCODE

|}

</div>

 

 

 

 

كتاب در نقل اقوال شيخ سيف‌الدين باخرزى و اشعار و رباعيات صوفيه منبع بسيار با ارزشى به شمار مى‌آيد.

مأخذ اصلى نويسنده در بخش نخست، كتاب «[[قوت القلوب]]» [[ابوطالب مکی، محمد بن علی|ابوطالب مكى]] است و منابع بخش دوم، عبارتند از: «قوت القلوب» ابوطالب مكى؛ «[[آداب المریدین]]» [[سهروردی، عبدالقاهر بن عبدالله |ابونجيب عبدالقاهر سهروردى]]؛ «رسالة الخلوة» و دو رساله ديگر از [[نجم‌الدين كبرى]]؛ رساله «وصية السفر» از [[سيف‌الدين باخرزى]]؛ «حلية الأبدال» و رساله «أمر المربوط» و كتاب «كنه مالابد للمريد» از [[ابن عربى]] و «منازل المريدين» از [[ابوعبدالله مرجانى]]. اما به نظر مى‌رسد كه نويسنده، بيش از همه، از كتاب «آداب المريدين» ابونجيب سهروردى استفاده كرده و در تعيين ابواب و فصول، حتى مقامات و احوال، به اين اثر نظر داشته و گاه برخى از موضوعات و مطالب را، با اندكى تغيير در عبارات، از آن كتاب برگرفته است..<ref>بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، 1377، ج11، ص60</ref>

كتاب سرشار از اشعار فارسى و عربى است، اما شمار اشعار عربى، بسيار كم‌تر از اشعار فارسى مى‌باشد. نثر كتاب، ساده و روان و به زبان فارسى گوياست..<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>

اين كتاب با وجود تمهيدات خاصى كه نويسنده در وقف‌نامه كتاب براى استنساخ و انتشارش در نظر گرفته بود، داراى نسخه‌هاى متعددى نيست.

 

 

اين بخش كه با مقدمه‌اى مفصل از محقق كتاب [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] و معرفى خاندان نويسنده آغاز شده، در چهل بخش تنظيم گرديده است. مؤلف در هر بخش ابتدا با استناد به قرآن يا قول يا فعل پيامبر(ص)، شرعيت موضوع را اثبات كرده، سپس به قول مشايخ صوفيه و نظر خود در آن باب مى‌پردازد.

اكثر فصوص، درباره آداب اعمال مختلف جوارحى و جوانحى است كه سالك بدان‌ها عمل مى‌كند، همچون سفر، اكل، حمام، خلوت، سماع، صحبت و آنچه در هنگام بيمارى، بلا و مرگ انجام مى‌دهد؛ ليكن در اين ميان و به‌خصوص در فصوص ابتدايى كتاب، نويسنده به مباحث كلى‌تر تصوف، همچون ماهيت تصوف، عقايد صوفيه، فضيلت آداب، اخلاق، مقامات و احوال صوفيه، اختلاف مسالك صوفيه، فضيلت فقر بر غنا، شطحيات و خواص نفس نيز پرداخته است.

نخستين فص، پيرامون عقايد صوفيه در وحدانيت خداوند و قيامت است. نويسنده معتقد است اولين چيزى كه بر مريد واجب مى‌باشد، آن است كه احديت خداوند را پذيرفته و ذات او را از چيزى كه نسبت آن به ذات مقدس الهى روا نمى‌باشد، پاك و تنزيه كند..<ref>متن كتاب، ص3</ref>

فص دوم، در مورد آداب ايمان مى‌باشد. به نظر نويسنده، برترين چيز براى مريد آن است كه رنج خود را از خلق برگرفته و بر هيچ كس، ظلم و ستم روا ندارد..<ref>همان، ص8</ref>

در فص سوم، فضيلت فقر بر غنا، تشريح گرديده است. نويسنده فضيلت فقر بر غنا را در صورتى مى‌داند كه رضايت و خشنودى نيز، قرين و همراه آن باشد. از جمله امورى كه به اعتقاد وى دليل بر فضيلت فقر مى‌باشد، آن است كه سخا و عطا، در همه اديان پسنديده است..<ref>همان، ص11</ref>

در فص چهارم، ماهيت تصوف مورد بحث قرار گرفته است. نويسنده خود بر اين باور است كه اين قوم را به جهت صفاى اسرار و پاكيزگى آثار، صوفى گفته‌اند. وى در اين رابطه، به اقوال و نظريات ديگران نيز اشاره كرده است كه برخى از آن‌ها عبارتند از: در صف اول بودن اين گروه نزد خداوند، صاف بودن دل، قرب اوصاف ايشان به اوصاف اهل صفه كه در عهد پيامبر(ص) بودند، پوشش اين طايفه كه از صوف (پشم) است..<ref>همان، ص14</ref>

فص پنجم، پيرامون محاسبه نفس و حفظ خواطر است. بنا به نظر صوفيه، ترك اشتغال به انواع كسب و صناعات، صرف تمامى اوقات به عبادات و طاعات، بهتر و با فضيلت‌تر است..<ref>همان، ص19</ref>

ديگر عناوين و مباحثى كه در فصوص ديگر مطرح شده است، عبارتند از: احكام مربوط به لباس و خرقه؛ آداب صوفيه در فروع دين و احكام آن؛ فضيلت آداب؛ اخلاق صوفيه؛ مقامات صوفيه؛ احوال صوفيه؛ آداب مريد و شرايط وى؛ خواص و معرفت نفس؛ آداب صحبت با هر طايفه‌اى؛ آداب جوارح و حواس؛ آداب با خانواده؛ ادب خادم و شرايط آن؛ آداب انواع خدمات؛ آداب مربوط به خوردن؛ رياضت مريد در مأكولات و فضيلت گرسنگى و حكايات و مكاشفات برخى از بزرگان..<ref>همان، ص23 تا 339</ref>

از ميان اعمالى كه نويسنده به بيان آداب آن‌ها پرداخته است، دو ادب با تفصيل و تأكيد بيشترى بيان شده است. نخست، سماع كه از موضوعات مناقشه برانگيز تصوف است.<ref>همان، ص180</ref>و دوم خلوت و چله‌نشينى كه از اركان سلوكى طريقت كبرويه است..<ref>همان، ص290</ref>

از جمله ويژگى‌هاى كتاب، آن است كه از نام‌هاى پيامبران، به‌ويژه حضرت محمد(ص) و احاديث ايشان، بسيار آمده است..<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>

 

 

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست اشخاص، اعلام جغرافيايى، اديان، قبايل و اقوام، كتب و رسائل، لغات نادر، اصطلاحات و اشياء، اشعار فارسى و عربى، آيات، اخبار و احاديث، اقوال و كلمات مشايخ و بزرگان در انتهاى كتاب آمده است.

==پانویس ==

1- مقدمه و متن كتاب؛

 

 

3- بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج11، ص60، تأليف محمد جواد شمس.