العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'باطنیه (ابهام زدایی)' به 'باطنیه (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| موضوع =اسماعيليه - عقايد | | موضوع =اسماعيليه - عقايد | ||
| ناشر =مکتبة | | ناشر =مکتبة مدبولی | ||
| مکان نشر =مصر - قاهره | | مکان نشر =مصر - قاهره | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| شابک =977-208-563-1 | | شابک =977-208-563-1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =14750 | ||
| کتابخوان همراه نور =14750 | |||
| کد پدیدآور =07440 | | کد پدیدآور =07440 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|باطنیه (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية'''، اثر [[اقدير، محمد سالم|محمد سالم اقدیر]]، پژوهشی است پیرامون عقاید مشترک میان فرق مختلف باطنیه. | '''العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية'''، اثر [[اقدير، محمد سالم|محمد سالم اقدیر]]، پژوهشی است پیرامون عقاید مشترک میان فرق مختلف باطنیه. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به محتوای فصول کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص15-17</ref>. | در مقدمه، به محتوای فصول کتاب، اشاره گردیده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/15 ر.ک: مقدمه، ص15-17]</ref>. | ||
فصل اول، مباحث مقدماتی و تمهیدی را در خود جای داده و دربردارنده پنج مبحث به شرح زیر می‌باشد: نویسنده در مبحث نخست، به بررسی علل و ریشه‌های اختلاف میان دو مذهب تشیع و اهل سنت پرداخته<ref>ر.ک: متن کتاب، ص22</ref> و در مبحث دوم، ریشه‌های تشیع و چگونگی و زمان شکل‌گیری این مذهب و اختلافات موجود در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. مبحث سوم، به باطنیه اختصاص داشته، ولذا ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی باطنیه پرداخته شده و سپس، ضمن بحث پیرامون وجه تسمیه آن، ظاهر و باطن از دیدگاه باطنیه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>. در مبحث چهارم، فرق مختلف باطنیه نظیر اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهاییه، معرفی شده<ref>ر.ک: همان، ص35</ref> و در مبحث پنجم، حیل باطنیه و اسلوب آنها در دعوت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>. | فصل اول، مباحث مقدماتی و تمهیدی را در خود جای داده و دربردارنده پنج مبحث به شرح زیر می‌باشد: نویسنده در مبحث نخست، به بررسی علل و ریشه‌های اختلاف میان دو مذهب تشیع و اهل سنت پرداخته<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/22 ر.ک: متن کتاب، ص22]</ref> و در مبحث دوم، ریشه‌های تشیع و چگونگی و زمان شکل‌گیری این مذهب و اختلافات موجود در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/27 ر.ک: همان، ص27]</ref>. مبحث سوم، به باطنیه اختصاص داشته، ولذا ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی باطنیه پرداخته شده و سپس، ضمن بحث پیرامون وجه تسمیه آن، ظاهر و باطن از دیدگاه باطنیه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/31 ر.ک: همان، ص31]</ref>. در مبحث چهارم، فرق مختلف باطنیه نظیر اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهاییه، معرفی شده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/35 ر.ک: همان، ص35]</ref> و در مبحث پنجم، حیل باطنیه و اسلوب آنها در دعوت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/56 ر.ک: همان، ص56]</ref>. | ||
مسلمانان صدر اسلام، در صورت مواجه شدن با ابهام در امور دینی و عبادی و همچنین ابهامات موجود در قرآن کریم از لحاظ مقید و مطلق و خاص و عام بودن، به پیامبر(ص) و پس از آن، به خلفای راشدین و برخی از صحابه معروف پناه برده و بدین‌گونه ابهامات خویش را برطرف می‌کردند. اما بعد از گسترش اسلام و اختلاط مسلمانان با سایرین که از | مسلمانان صدر اسلام، در صورت مواجه شدن با ابهام در امور دینی و عبادی و همچنین ابهامات موجود در قرآن کریم از لحاظ مقید و مطلق و خاص و عام بودن، به پیامبر(ص) و پس از آن، به خلفای راشدین و برخی از صحابه معروف پناه برده و بدین‌گونه ابهامات خویش را برطرف می‌کردند. اما بعد از گسترش اسلام و اختلاط مسلمانان با سایرین که از فرهنگ و زبان و لغتی دیگر برخوردار بودند، پدیده تأویل نمایان گردید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/63 ر.ک: همان، ص63]</ref>. | ||
فصل دوم، در چهار مبحث زیر، مباحث مربوط به مسئله تأویل را در خود جای داده است: در مبحث اول، ابتدا به تعریف تأویل و تفسیر از لحاظ لغوی و اصطلاحی پرداخته شده و سپس ضمن اشاره به انواع تأویل و تفسیر، رابطه میان این دو، توضیح داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص64-75</ref>. | فصل دوم، در چهار مبحث زیر، مباحث مربوط به مسئله تأویل را در خود جای داده است: در مبحث اول، ابتدا به تعریف تأویل و تفسیر از لحاظ لغوی و اصطلاحی پرداخته شده و سپس ضمن اشاره به انواع تأویل و تفسیر، رابطه میان این دو، توضیح داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/64 ر.ک: همان، ص64-75]</ref>. | ||
در مبحث دوم، به‌منظور بررسی دیدگاه فرق باطنیه پیرامون مسئله تأویل، به تشریح سه مقوله رمز و اشاره، ظاهر و باطن و طرق معرفت پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص79</ref> و در مبحث سوم، به مقیاس‌های معتبر در تأویل، از جمله شروط معتبر در تأویل و معیارهای قیاس صحت یا فساد تأویل اشاره گردیده<ref>ر.ک: همان، ص85</ref> و در مبحث چهارم، نمونه‌هایی از تأویلات باطنیه، ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص90</ref>. | در مبحث دوم، به‌منظور بررسی دیدگاه فرق باطنیه پیرامون مسئله تأویل، به تشریح سه مقوله رمز و اشاره، ظاهر و باطن و طرق معرفت پرداخته شده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/79 ر.ک: همان، ص79]</ref> و در مبحث سوم، به مقیاس‌های معتبر در تأویل، از جمله شروط معتبر در تأویل و معیارهای قیاس صحت یا فساد تأویل اشاره گردیده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/85 ر.ک: همان، ص85]</ref> و در مبحث چهارم، نمونه‌هایی از تأویلات باطنیه، ذکر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/90 ر.ک: همان، ص90]</ref>. | ||
مسئله الهیات، یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مباحث باطنیه بوده، ولذا فصل سوم، در هفت مبحث، به مسائل مربوط به این موضوع، اختصاص یافته است که عبارتند از: صفات الهی؛ اسماءالحسنی؛ نظریه فیض و ابداع؛ نظریه مثل و ممثول؛ حلول و تناسخ و رؤیت خداوند. در آخرین مبحث این فصل، نظریه هریک از فرق باطنیه، شامل اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهائیه پیرامون مسائل مذکور، تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص99-153</ref>. | مسئله الهیات، یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مباحث باطنیه بوده، ولذا فصل سوم، در هفت مبحث، به مسائل مربوط به این موضوع، اختصاص یافته است که عبارتند از: صفات الهی؛ اسماءالحسنی؛ نظریه فیض و ابداع؛ نظریه مثل و ممثول؛ حلول و تناسخ و رؤیت خداوند. در آخرین مبحث این فصل، نظریه هریک از فرق باطنیه، شامل اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهائیه پیرامون مسائل مذکور، تشریح شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/99 ر.ک: همان، ص99-153]</ref>. | ||
از جمله عقاید مشترک در میان فرق باطنیه، اعتقاد به وجود امامی غایب از اهل‌بیت(ع) است که منتظر رجوعش می‌باشند؛ ازاین‌رو فصل چهارم، در هفت مبحث، به بیان عقیده به مهدی منتظر(عج) اختصاص یافته است. نویسنده در مبحث نخست، اصل کلمه «مهدی» را از لحاظ لغوی و اصطلاحی، مورد بررسی قرار داده<ref>ر.ک: همان، ص161</ref> و در مبحث دوم، مرتکزات عقیده مهدویت، نظیر امامت و شروط آن، غیبت و رجعت و ریشه‌های تاریخی آن را بحث کرده است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | از جمله عقاید مشترک در میان فرق باطنیه، اعتقاد به وجود امامی غایب از اهل‌بیت(ع) است که منتظر رجوعش می‌باشند؛ ازاین‌رو فصل چهارم، در هفت مبحث، به بیان عقیده به مهدی منتظر(عج) اختصاص یافته است. نویسنده در مبحث نخست، اصل کلمه «مهدی» را از لحاظ لغوی و اصطلاحی، مورد بررسی قرار داده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/161 ر.ک: همان، ص161]</ref> و در مبحث دوم، مرتکزات عقیده مهدویت، نظیر امامت و شروط آن، غیبت و رجعت و ریشه‌های تاریخی آن را بحث کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/163 ر.ک: همان، ص163]</ref>. | ||
در مبحث سوم، به بحث از ریشه‌های تاریخی عقیده مهدویت پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص179</ref> و در مبحث چهارم، ادله معتقدین به مهدی منتظر، از منظر قرآن کریم، احادیث و مباحث علمی، بررسی شده است<ref>ر.ک: همان، ص185</ref>. | در مبحث سوم، به بحث از ریشه‌های تاریخی عقیده مهدویت پرداخته شده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/179 ر.ک: همان، ص179]</ref> و در مبحث چهارم، ادله معتقدین به مهدی منتظر، از منظر قرآن کریم، احادیث و مباحث علمی، بررسی شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/185 ر.ک: همان، ص185]</ref>. | ||
نویسنده در مبحث پنجم، به بررسی مأموریت حضرت مهدی(عج) پس از رجعت پرداخته<ref>ر.ک: همان، ص192</ref> و در مبحث ششم، دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون عقیده مهدویت را به بحث گذاشته<ref>ر.ک: همان، ص194</ref> و در مبحث هفتم، نتایج عقیده به مهدی منتظر را بررسی نموده است<ref>ر.ک: همان، ص206</ref>. | نویسنده در مبحث پنجم، به بررسی مأموریت حضرت مهدی(عج) پس از رجعت پرداخته<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/192 ر.ک: همان، ص192]</ref> و در مبحث ششم، دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون عقیده مهدویت را به بحث گذاشته<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/194 ر.ک: همان، ص194]</ref> و در مبحث هفتم، نتایج عقیده به مهدی منتظر را بررسی نموده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/206 ر.ک: همان، ص206]</ref>. | ||
از دیگر عقاید مشترکی که میان فرق باطنیه وجود داشته و نویسنده بدان پرداخته است، دو موضوع اعداد و حساب الجمل و تقیه می‌باشد. در فصل پنجم، در ضمن پنج مبحث، به بررسی این دو موضوع پرداخته شده است. نویسنده در مبحث اول، ابتدا به تعریف عدد و خواص آن پرداخته و سپس، حساب الجمل را مطرح نموده<ref>ر.ک: همان، ص220</ref> و در مبحث دوم، به بررسی ریشه‌های تاریخی استعمال اعداد در مکتب فیثاغورث و مکتب حروفیه پرداخته و اعجاز عددی در قرآن کریم را مورد بحث قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص224</ref>. در مبحث سوم و چهارم نیز دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون اعداد مطرح شده و مورد مناقشه و نقد قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص232-249</ref>. مبحث پنجم نیز به تقیه اختصاص یافته، ولذا ابتدا واژه تقیه، از لحاظ لغت و اصطلاح بررسی شده و سپس، اساس تقیه و حکم آن مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، به مناقشه در آرای فرق پیرامون آن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص250</ref>. | از دیگر عقاید مشترکی که میان فرق باطنیه وجود داشته و نویسنده بدان پرداخته است، دو موضوع اعداد و حساب الجمل و تقیه می‌باشد. در فصل پنجم، در ضمن پنج مبحث، به بررسی این دو موضوع پرداخته شده است. نویسنده در مبحث اول، ابتدا به تعریف عدد و خواص آن پرداخته و سپس، حساب الجمل را مطرح نموده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/220 ر.ک: همان، ص220]</ref> و در مبحث دوم، به بررسی ریشه‌های تاریخی استعمال اعداد در مکتب فیثاغورث و مکتب حروفیه پرداخته و اعجاز عددی در قرآن کریم را مورد بحث قرار داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/224 ر.ک: همان، ص224]</ref>. در مبحث سوم و چهارم نیز دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون اعداد مطرح شده و مورد مناقشه و نقد قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/232 ر.ک: همان، ص232-249]</ref>. مبحث پنجم نیز به تقیه اختصاص یافته، ولذا ابتدا واژه تقیه، از لحاظ لغت و اصطلاح بررسی شده و سپس، اساس تقیه و حکم آن مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، به مناقشه در آرای فرق پیرامون آن، پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/250 ر.ک: همان، ص250]</ref>. | ||
آخرین فصل، به دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون برخی از تکالیف شرعی، نظیر بعث، ثواب و عقاب، خمر و مسکرات، اباحه و ازدواج با محرمات اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص261</ref>. | آخرین فصل، به دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون برخی از تکالیف شرعی، نظیر بعث، ثواب و عقاب، خمر و مسکرات، اباحه و ازدواج با محرمات اختصاص یافته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/261 ر.ک: همان، ص261]</ref>. | ||
در خاتمه کتاب، به بیان خلاصه مطالب و نتیجه مباحث، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص308</ref>. | در خاتمه کتاب، به بیان خلاصه مطالب و نتیجه مباحث، پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/308 ر.ک: همان، ص308]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>مثلا ر.ک: پاورقی، ص120</ref>، به توضیح برخی از مطالب و عبارات متن پرداخته شده است<ref>مثلا ر.ک: همان، ص122</ref>. | فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/120 مثلا ر.ک: پاورقی، ص120]</ref>، به توضیح برخی از مطالب و عبارات متن پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19607/1/122 مثلا ر.ک: همان، ص122]</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[فضائح الباطنية]] | |||
[[باطنیه اسماعیلیه]] | |||
[[تاریخ اسماعیلیه]] | |||
[[تاریخ و عقاید اسماعیلیه]] | |||
[[أربعة كتب إسماعيلية]] | |||
[[تهافت الفلاسفة]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده: | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | ||
[[رده: | [[رده:آثار کلامی اسماعیلیه، دروزیه، خوارج]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۸
| العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اقدير، محمد سالم (نويسنده) |
| ناشر | مکتبة مدبولی |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | مجلد1: 2006م, |
| شابک | 977-208-563-1 |
| موضوع | اسماعيليه - عقايد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 215 /الف7ع7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية، اثر محمد سالم اقدیر، پژوهشی است پیرامون عقاید مشترک میان فرق مختلف باطنیه.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز شده و مطالب در شش فصل و یک خاتمه، تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا به تحلیل ماهیت باطنیه پرداخته و سپس نظریات آنان را پیرامون برخی از امور دینی و اعتقادی مورد بررسی قرار داده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به محتوای فصول کتاب، اشاره گردیده است[۱].
فصل اول، مباحث مقدماتی و تمهیدی را در خود جای داده و دربردارنده پنج مبحث به شرح زیر می‌باشد: نویسنده در مبحث نخست، به بررسی علل و ریشه‌های اختلاف میان دو مذهب تشیع و اهل سنت پرداخته[۲] و در مبحث دوم، ریشه‌های تشیع و چگونگی و زمان شکل‌گیری این مذهب و اختلافات موجود در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است[۳]. مبحث سوم، به باطنیه اختصاص داشته، ولذا ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی باطنیه پرداخته شده و سپس، ضمن بحث پیرامون وجه تسمیه آن، ظاهر و باطن از دیدگاه باطنیه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است[۴]. در مبحث چهارم، فرق مختلف باطنیه نظیر اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهاییه، معرفی شده[۵] و در مبحث پنجم، حیل باطنیه و اسلوب آنها در دعوت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۶].
مسلمانان صدر اسلام، در صورت مواجه شدن با ابهام در امور دینی و عبادی و همچنین ابهامات موجود در قرآن کریم از لحاظ مقید و مطلق و خاص و عام بودن، به پیامبر(ص) و پس از آن، به خلفای راشدین و برخی از صحابه معروف پناه برده و بدین‌گونه ابهامات خویش را برطرف می‌کردند. اما بعد از گسترش اسلام و اختلاط مسلمانان با سایرین که از فرهنگ و زبان و لغتی دیگر برخوردار بودند، پدیده تأویل نمایان گردید[۷].
فصل دوم، در چهار مبحث زیر، مباحث مربوط به مسئله تأویل را در خود جای داده است: در مبحث اول، ابتدا به تعریف تأویل و تفسیر از لحاظ لغوی و اصطلاحی پرداخته شده و سپس ضمن اشاره به انواع تأویل و تفسیر، رابطه میان این دو، توضیح داده شده است[۸].
در مبحث دوم، به‌منظور بررسی دیدگاه فرق باطنیه پیرامون مسئله تأویل، به تشریح سه مقوله رمز و اشاره، ظاهر و باطن و طرق معرفت پرداخته شده[۹] و در مبحث سوم، به مقیاس‌های معتبر در تأویل، از جمله شروط معتبر در تأویل و معیارهای قیاس صحت یا فساد تأویل اشاره گردیده[۱۰] و در مبحث چهارم، نمونه‌هایی از تأویلات باطنیه، ذکر شده است[۱۱].
مسئله الهیات، یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مباحث باطنیه بوده، ولذا فصل سوم، در هفت مبحث، به مسائل مربوط به این موضوع، اختصاص یافته است که عبارتند از: صفات الهی؛ اسماءالحسنی؛ نظریه فیض و ابداع؛ نظریه مثل و ممثول؛ حلول و تناسخ و رؤیت خداوند. در آخرین مبحث این فصل، نظریه هریک از فرق باطنیه، شامل اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهائیه پیرامون مسائل مذکور، تشریح شده است[۱۲].
از جمله عقاید مشترک در میان فرق باطنیه، اعتقاد به وجود امامی غایب از اهل‌بیت(ع) است که منتظر رجوعش می‌باشند؛ ازاین‌رو فصل چهارم، در هفت مبحث، به بیان عقیده به مهدی منتظر(عج) اختصاص یافته است. نویسنده در مبحث نخست، اصل کلمه «مهدی» را از لحاظ لغوی و اصطلاحی، مورد بررسی قرار داده[۱۳] و در مبحث دوم، مرتکزات عقیده مهدویت، نظیر امامت و شروط آن، غیبت و رجعت و ریشه‌های تاریخی آن را بحث کرده است[۱۴].
در مبحث سوم، به بحث از ریشه‌های تاریخی عقیده مهدویت پرداخته شده[۱۵] و در مبحث چهارم، ادله معتقدین به مهدی منتظر، از منظر قرآن کریم، احادیث و مباحث علمی، بررسی شده است[۱۶].
نویسنده در مبحث پنجم، به بررسی مأموریت حضرت مهدی(عج) پس از رجعت پرداخته[۱۷] و در مبحث ششم، دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون عقیده مهدویت را به بحث گذاشته[۱۸] و در مبحث هفتم، نتایج عقیده به مهدی منتظر را بررسی نموده است[۱۹].
از دیگر عقاید مشترکی که میان فرق باطنیه وجود داشته و نویسنده بدان پرداخته است، دو موضوع اعداد و حساب الجمل و تقیه می‌باشد. در فصل پنجم، در ضمن پنج مبحث، به بررسی این دو موضوع پرداخته شده است. نویسنده در مبحث اول، ابتدا به تعریف عدد و خواص آن پرداخته و سپس، حساب الجمل را مطرح نموده[۲۰] و در مبحث دوم، به بررسی ریشه‌های تاریخی استعمال اعداد در مکتب فیثاغورث و مکتب حروفیه پرداخته و اعجاز عددی در قرآن کریم را مورد بحث قرار داده است[۲۱]. در مبحث سوم و چهارم نیز دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون اعداد مطرح شده و مورد مناقشه و نقد قرار گرفته است[۲۲]. مبحث پنجم نیز به تقیه اختصاص یافته، ولذا ابتدا واژه تقیه، از لحاظ لغت و اصطلاح بررسی شده و سپس، اساس تقیه و حکم آن مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، به مناقشه در آرای فرق پیرامون آن، پرداخته شده است[۲۳].
آخرین فصل، به دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون برخی از تکالیف شرعی، نظیر بعث، ثواب و عقاب، خمر و مسکرات، اباحه و ازدواج با محرمات اختصاص یافته است[۲۴].
در خاتمه کتاب، به بیان خلاصه مطالب و نتیجه مباحث، پرداخته شده است[۲۵].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۲۶]، به توضیح برخی از مطالب و عبارات متن پرداخته شده است[۲۷].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص15-17
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص22
- ↑ ر.ک: همان، ص27
- ↑ ر.ک: همان، ص31
- ↑ ر.ک: همان، ص35
- ↑ ر.ک: همان، ص56
- ↑ ر.ک: همان، ص63
- ↑ ر.ک: همان، ص64-75
- ↑ ر.ک: همان، ص79
- ↑ ر.ک: همان، ص85
- ↑ ر.ک: همان، ص90
- ↑ ر.ک: همان، ص99-153
- ↑ ر.ک: همان، ص161
- ↑ ر.ک: همان، ص163
- ↑ ر.ک: همان، ص179
- ↑ ر.ک: همان، ص185
- ↑ ر.ک: همان، ص192
- ↑ ر.ک: همان، ص194
- ↑ ر.ک: همان، ص206
- ↑ ر.ک: همان، ص220
- ↑ ر.ک: همان، ص224
- ↑ ر.ک: همان، ص232-249
- ↑ ر.ک: همان، ص250
- ↑ ر.ک: همان، ص261
- ↑ ر.ک: همان، ص308
- ↑ مثلا ر.ک: پاورقی، ص120
- ↑ مثلا ر.ک: همان، ص122
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.