العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية: تفاوت میان نسخه‌ها

| ناشر =مکتبة مدبولي

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

'''العقائد الفلسفية المشتركة بين الفرق الباطنية'''، اثر محمد سالم اقدیر، پژوهشی است پیرامون عقاید مشترک میان فرق مختلف باطنیه.

در مقدمه، به محتوای فصول کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص15-‌17</ref>.

فصل اول، مباحث مقدماتی و تمهیدی را در خود جای داده و دربردارنده پنج مبحث به شرح زیر می‌باشد: نویسنده در مبحث نخست، به بررسی علل و ریشه‌های اختلاف میان دو مذهب تشیع و اهل سنت پرداخته<ref>ر.ک: متن کتاب، ص22</ref> و در مبحث دوم، ریشه‌های تشیع و چگونگی و زمان شکل‌گیری این مذهب و اختلافات موجود در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. مبحث سوم، به باطنیه اختصاص داشته، ولذا ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی باطنیه پرداخته شده و سپس، ضمن بحث پیرامون وجه تسمیه آن، ظاهر و باطن از دیدگاه باطنیه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>. در مبحث چهارم، فرق مختلف باطنیه نظیر اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهاییه، معرفی شده<ref>ر.ک: همان، ص35</ref> و در مبحث پنجم، حیل باطنیه و اسلوب آنها در دعوت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>.

مسلمانان صدر اسلام، در صورت مواجه شدن با ابهام در امور دینی و عبادی و همچنین ابهامات موجود در قرآن کریم از لحاظ مقید و مطلق و خاص و عام بودن، به پیامبر(ص) و پس از آن، به خلفای راشدین و برخی از صحابه معروف پناه برده و بدین‌گونه ابهامات خویش را برطرف می‌کردند. اما بعد از گسترش اسلام و اختلاط مسلمانان با سایرین که از فرهنگ‌ و زبان و لغتی دیگر برخوردار بودند، پدیده تأویل نمایان گردید<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>.

فصل دوم، در چهار مبحث زیر، مباحث مربوط به مسئله تأویل را در خود جای داده است: در مبحث اول، ابتدا به تعریف تأویل و تفسیر از لحاظ لغوی و اصطلاحی پرداخته شده و سپس ضمن اشاره به انواع تأویل و تفسیر، رابطه میان این دو، توضیح داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص64-‌75</ref>.

در مبحث دوم، به‌منظور بررسی دیدگاه فرق باطنیه پیرامون مسئله تأویل، به تشریح سه مقوله رمز و اشاره، ظاهر و باطن و طرق معرفت پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص79</ref> و در مبحث سوم، به مقیاس‌های معتبر در تأویل، از جمله شروط معتبر در تأویل و معیارهای قیاس صحت یا فساد تأویل اشاره گردیده<ref>ر.ک: همان، ص85</ref> و در مبحث چهارم، نمونه‌هایی از تأویلات باطنیه، ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص90</ref>.

مسئله الهیات، یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مباحث باطنیه بوده، ولذا فصل سوم، در هفت مبحث، به مسائل مربوط به این موضوع، اختصاص یافته است که عبارتند از: صفات الهی؛ اسماءالحسنی؛ نظریه فیض و ابداع؛ نظریه مثل و ممثول؛ حلول و تناسخ و رؤیت خداوند. در آخرین مبحث این فصل، نظریه هریک از فرق باطنیه، شامل اسماعیلیه، قرامطه، نصیریه، دروزیه و بهائیه پیرامون مسائل مذکور، تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص99-‌153</ref>.

از جمله عقاید مشترک در میان فرق باطنیه، اعتقاد به وجود امامی غایب از اهل‌بیت(ع) است که منتظر رجوعش می‌باشند؛ ازاین‌رو فصل چهارم، در هفت مبحث، به بیان عقیده به مهدی منتظر(عج) اختصاص یافته است. نویسنده در مبحث نخست، اصل کلمه «مهدی» را از لحاظ لغوی و اصطلاحی، مورد بررسی قرار داده<ref>ر.ک: همان، ص161</ref> و در مبحث دوم، مرتکزات عقیده مهدویت، نظیر امامت و شروط آن، غیبت و رجعت و ریشه‌های تاریخی آن را بحث کرده است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>.

در مبحث سوم، به بحث از ریشه‌های تاریخی عقیده مهدویت پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص179</ref> و در مبحث چهارم، ادله معتقدین به مهدی منتظر، از منظر قرآن کریم، احادیث و مباحث علمی، بررسی شده است<ref>ر.ک: همان، ص185</ref>.

نویسنده در مبحث پنجم، به بررسی مأموریت حضرت مهدی(عج) پس از رجعت پرداخته<ref>ر.ک: همان، ص192</ref> و در مبحث ششم، دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون عقیده مهدویت را به بحث گذاشته<ref>ر.ک: همان، ص194</ref> و در مبحث هفتم، نتایج عقیده به مهدی منتظر را بررسی نموده است<ref>ر.ک: همان، ص206</ref>.

از دیگر عقاید مشترکی که میان فرق باطنیه وجود داشته و نویسنده بدان پرداخته است، دو موضوع اعداد و حساب الجمل و تقیه می‌باشد. در فصل پنجم، در ضمن پنج مبحث، به بررسی این دو موضوع پرداخته شده است. نویسنده در مبحث اول، ابتدا به تعریف عدد و خواص آن پرداخته و سپس، حساب الجمل را مطرح نموده<ref>ر.ک: همان، ص220</ref> و در مبحث دوم، به بررسی ریشه‌های تاریخی استعمال اعداد در مکتب فیثاغورث و مکتب حروفیه پرداخته و اعجاز عددی در قرآن کریم را مورد بحث قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص224</ref>. در مبحث سوم و چهارم نیز دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون اعداد مطرح شده و مورد مناقشه و نقد قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص232-‌249</ref>. مبحث پنجم نیز به تقیه اختصاص یافته، ولذا ابتدا واژه تقیه، از لحاظ لغت و اصطلاح بررسی شده و سپس، اساس تقیه و حکم آن مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، به مناقشه در آرای فرق پیرامون آن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص250</ref>.

آخرین فصل، به دیدگاه فرق مختلف باطنیه پیرامون برخی از تکالیف شرعی، نظیر بعث، ثواب و عقاب، خمر و مسکرات، اباحه و ازدواج با محرمات اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص261</ref>.

در خاتمه کتاب، به بیان خلاصه مطالب و نتیجه مباحث، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص308</ref>.

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>مثلا ر.ک: پاورقی، ص120</ref>، به توضیح برخی از مطالب و عبارات متن پرداخته شده است<ref>مثلا ر.ک: همان، ص122</ref>.

<references />

== وابسته‌ها ==

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:25 اردیبهشت الی 24 خرداد(98)]]