الأمالي مع كتابی ذيل الأمالي و النوادر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'براى' به 'برای') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'النوادر (ابهام زدایی)' به 'النوادر (ابهامزدایی)') |
||
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
"ذیل الامالی" | "ذیل الامالی" | ||
" | "التنبیه مع اوهام ابی‌علی فی امالیه" | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[هلل، صلاح بن فتحی]] (محقق) | [[هلل، صلاح بن فتحی]] (محقق) | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
[[جلیمی، سید بن عباس]] (محقق) | [[جلیمی، سید بن عباس]] (محقق) | ||
[[قالی، اسماعیل بن قاسم]] ( | [[قالی، اسماعیل بن قاسم]] (نویسنده) | ||
[[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز]] ( | [[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJA 3974 /الف8 | | کد کنگره =PJA 3974 /الف8 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | | مکان نشر =بیروت - لبنان | ||
| سال نشر = 1422 ق یا 2001 م | | سال نشر = 1422 ق یا 2001 م | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10180AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10180AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10180 | ||
| کتابخوان همراه نور =10180 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
ابوعلى | {{کاربردهای دیگر|امالی (ابهامزدایی)}} | ||
{{کاربردهای دیگر|النوادر (ابهامزدایی)}} | |||
'''كتاب الامالى مع كتابى ذيل الامالى و النوادر'''، به زبان عربى، هر سه، تأليف [[قالی، اسماعیل بن قاسم|ابوعلى، اسماعيل بن قاسم بن عيذون قالى]]، مشهور به [[قالی، اسماعیل بن قاسم|ابوعلى قالى]] (288 - 356ق)، در موضوعات مختلف تفسير، حديث، لغت، تاريخ و... است. | |||
به دنبال اين هر سه نوشتار كه در یک جلد گرد آمده، كتاب «[[التنبيه على اوهام القالي في اماليه|التنبيه على اوهام القالى في اماليه]]»، نوشته [[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز|ابوعبيد عبدالله بن عبدالعزيز بن محمد بكرى]] گنجانده شده است. | |||
[[قالی، اسماعیل بن قاسم|ابوعلى قالى]]، به دعوت حاكم اموّى اندلس در سال 328ق، به نزد او رفت و در آن‌جا به تعليم و تأليف پرداخت. او، در مقدمه‌ى اثر آورده كه امالى را در همين دوره، در قرطبه، روزهاى پنج‌شنبه هر هفته، در مسجد جامع «زهرا مبارکه»، از حفظ بر شاگردانش املاء مى‌كرده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
چند صفحه اول(7 صفحه)، توسط آقايان صلاح بن فتحى هلل و | چند صفحه اول(7 صفحه)، توسط آقايان صلاح بن فتحى هلل و سيد بن عباس جليمى كه محققین اثر هستند، نگارش يافته است، سپس متن اصلى امالى كه از دو جزء تشكيل يافته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14934/1/14 ص 14 تا 562]</ref>و بعد ذيل امالى.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14934/1/563 ص 563 تا 698]</ref>و سپس كتاب نوادر.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14934/1/699 ص 699 تا 757]</ref>قرار گرفته است و در آخر، متن كتاب «التنبيه على اوهام القالى في اماليه» از ابوعبيد [[بکری، عبدالله بن عبدالعزیز|بكرى]] ذكر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14934/1/758 ص 758 تا 840]</ref> | ||
هيچ‌كدام از نوشته‌هاى ياد شده داراى باب‌بندى و فصل‌بندى خاصى نمى‌باشد. | هيچ‌كدام از نوشته‌هاى ياد شده داراى باب‌بندى و فصل‌بندى خاصى نمى‌باشد. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، محققین، اول، از اهميت كتب امالى و نوادر نزد علماء، ازجمله آنچه [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] در «معجم الادباء» آورده، سخن مى‌گويند و به اين سخن [[ابن خلدون]] استشهاد مى‌نمايند: «اصول متن ادب و اركان آن، در چهار ديوان است؛ «ادب الكاتب» ابن قتيبة، «الكامل» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، «البيان و التبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و «نوادر» ابوعلى قالى و بقيه از اينها تبعيت نموده و فروع اين آثار شمرده مى‌شوند.» و دوم، شرح حال و اثر مؤلف را به‌طور مختصر بيان مى‌كنند و در قسمت بعدى، به معرفى كتاب امالى مى‌پردازند و خاطرنشان مى‌كنند كه ابوعلى قالى در اين اثر، همان راه علماى سلف را ادامه داده و اين نوع از امالى، مجموعه‌اى نامنظم از روايات گوناگون دينى و ادبى است و بيشتر به جنبه‌هاى لغوى عنايت دارد و اساس كار مؤلفين آنها، شرح و توضيح واژگان ناآشنا و دشوار است و در ادامه، در مورد اهميت اين اثر مى‌گويند: اين اثر، مجموعه‌اى عظيم از شرح آيات قرآن كريم و احاديث نبوى، اخبار و لطايف ادبى، گزيده‌هاى شعرى و امثال و حكم همراه با شرح مواد و توضيح لغوى است. | در مقدمه، محققین، اول، از اهميت كتب امالى و نوادر نزد علماء، ازجمله آنچه [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] در «معجم الادباء» آورده، سخن مى‌گويند و به اين سخن [[ابن خلدون]] استشهاد مى‌نمايند: «اصول متن ادب و اركان آن، در چهار ديوان است؛ «ادب الكاتب» ابن قتيبة، «الكامل» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، «البيان و التبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و «نوادر» ابوعلى قالى و بقيه از اينها تبعيت نموده و فروع اين آثار شمرده مى‌شوند.» و دوم، شرح حال و اثر مؤلف را به‌طور مختصر بيان مى‌كنند و در قسمت بعدى، به معرفى كتاب امالى مى‌پردازند و خاطرنشان مى‌كنند كه ابوعلى قالى در اين اثر، همان راه علماى سلف را ادامه داده و اين نوع از امالى، مجموعه‌اى نامنظم از روايات گوناگون دينى و ادبى است و بيشتر به جنبه‌هاى لغوى عنايت دارد و اساس كار مؤلفين آنها، شرح و توضيح واژگان ناآشنا و دشوار است و در ادامه، در مورد اهميت اين اثر مى‌گويند: اين اثر، مجموعه‌اى عظيم از شرح آيات قرآن كريم و احاديث نبوى، اخبار و لطايف ادبى، گزيده‌هاى شعرى و امثال و حكم همراه با شرح مواد و توضيح لغوى است. | ||
| خط ۵۶: | خط ۶۰: | ||
نخستين بخش‌هاى اين اثر، چند آيه قرآن است كه در آنها، لغاتى دشوار به كار رفته و حتى قرائت آنها نيز به اختلاف ذكر شده است، از جمله آيه'''«ما نَنسخ مِن آيةٍ او نُنسها»'''.<ref>بقره 106</ref>است. مؤلف، ضمن بيان معناى كلمه «نساء»، به موضوع «نسىء» نيز كه سنتى جديد در ميان مردم حجاز برای اصلاح تقويم قمرى يا جابه‌جا كردن ماه‌هاى حرام بوده، اشاره كرده است. | نخستين بخش‌هاى اين اثر، چند آيه قرآن است كه در آنها، لغاتى دشوار به كار رفته و حتى قرائت آنها نيز به اختلاف ذكر شده است، از جمله آيه'''«ما نَنسخ مِن آيةٍ او نُنسها»'''.<ref>بقره 106</ref>است. مؤلف، ضمن بيان معناى كلمه «نساء»، به موضوع «نسىء» نيز كه سنتى جديد در ميان مردم حجاز برای اصلاح تقويم قمرى يا جابه‌جا كردن ماه‌هاى حرام بوده، اشاره كرده است. | ||
مؤلف، در مجموعه‌ى اين اثر بيش از هفتاد آيه را مطرح مى‌كند؛ از جمله آيات'''«و اذ قَتلتُم نفساً فادارئتُم فيها»'''.<ref>بقره 72</ref>، '''«اذ تحسونهم باذنه»'''.<ref>آل عمران 152</ref>، '''«انّ الله كان على كل شىء حسيباً»'''.<ref>نساء 86</ref>، '''«و هو شديد المحال»'''.<ref>رعد 13</ref>، '''«و اذا السماء كشطت»'''.<ref>تكوير 11</ref>و... و به همين روش، به شرح لغات يا نكات لغوى و ادبى آنها مى‌پردازد. | مؤلف، در مجموعه‌ى اين اثر بيش از هفتاد آيه را مطرح مى‌كند؛ از جمله آيات'''«و اذ قَتلتُم نفساً فادارئتُم فيها»'''.<ref>بقره 72</ref>،'''«اذ تحسونهم باذنه»'''.<ref>آل عمران 152</ref>،'''«انّ الله كان على كل شىء حسيباً»'''.<ref>نساء 86</ref>،'''«و هو شديد المحال»'''.<ref>رعد 13</ref>،'''«و اذا السماء كشطت»'''.<ref>تكوير 11</ref>و... و به همين روش، به شرح لغات يا نكات لغوى و ادبى آنها مى‌پردازد. | ||
سپس به بررسى چند حديث نبوى پرداخته است، مانند كلام منقول از پيامبر(ص) در وصف ابر (سحابه) كه در جمع اصحاب خود گفتند و آنها از فصاحت رسول خدا به شگفت آمدند. قالى، واژه‌هاى اين حديث را به تفصيل شرح داده. وى، به شرح لغات و نكات بيش از 50 حديث، با همين روش، پرداخته است. | سپس به بررسى چند حديث نبوى پرداخته است، مانند كلام منقول از پيامبر(ص) در وصف ابر (سحابه) كه در جمع اصحاب خود گفتند و آنها از فصاحت رسول خدا به شگفت آمدند. قالى، واژه‌هاى اين حديث را به تفصيل شرح داده. وى، به شرح لغات و نكات بيش از 50 حديث، با همين روش، پرداخته است. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۸: | ||
== وضعيّت كتاب == | == وضعيّت كتاب == | ||
در مورد اثر فوق، یک نسخه خوب و دقيق يافت شده بود كه در مصر یک هيئت از ادباى آن ديار، آن را تصحيح و با نسخ ديگر مقابله نمودند و مقدمه و حاشيه‌هایى در رابطه با شرح بعضى از كلمات دشوار و غريب و مشخص نمودن گويندگان ابيات، بر آن افزودند و اختلافات بين نسخ كتاب را هم بازگو نمودند. اين نسخه را محقق اثر، انتخاب كرده و تمام حواشى چاپ مصر را در پاورقى با رمز «ط» آورده و ثبت نموده است. | |||
یکى از ويژگى‌هاى اين اثر كه توسط محققین صورت گرفته اين است كه برای هر فقره از كتاب عنوان خاصى انتخاب و ميان «[]» قرار داده شده و برای هر فقره عدد خاصى درج گرديده است كه «امالى» از شماره 1 تا 1728، «ذيل الامالى» از شماره 1 تا 347 و «نوادر» از شماره 1 تا 111 مى‌باشد. | |||
در پایان كتاب، فهرست‌هاى زير ذكر شده است: | در پایان كتاب، فهرست‌هاى زير ذكر شده است: | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۶: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[سمط اللآلي]] | [[سمط اللآلي]] | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۵: | ||
[[التنبيه على اوهام القالي في اماليه]] | [[التنبيه على اوهام القالي في اماليه]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۶: | خط ۱۰۰: | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | [[رده:زبان و ادبیات عربی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۸
| الأمالی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هلل، صلاح بن فتحی (محقق)
جلیمی، سید بن عباس (محقق) قالی، اسماعیل بن قاسم (نویسنده) بکری، عبدالله بن عبدالعزیز (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | "النوادر"
"ذیل الامالی" "التنبیه مع اوهام ابی‌علی فی امالیه" |
| ناشر | مؤسسة الکتب الثقافیة |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 ق یا 2001 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث اهل سنت
ادبیات عربی - قرن 4ق. - مجموعهها قالی، اسماعیل بن قاسم، ۲۸۸ - 356ق. الامالی - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA 3974 /الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب الامالى مع كتابى ذيل الامالى و النوادر، به زبان عربى، هر سه، تأليف ابوعلى، اسماعيل بن قاسم بن عيذون قالى، مشهور به ابوعلى قالى (288 - 356ق)، در موضوعات مختلف تفسير، حديث، لغت، تاريخ و... است.
به دنبال اين هر سه نوشتار كه در یک جلد گرد آمده، كتاب «التنبيه على اوهام القالى في اماليه»، نوشته ابوعبيد عبدالله بن عبدالعزيز بن محمد بكرى گنجانده شده است.
ابوعلى قالى، به دعوت حاكم اموّى اندلس در سال 328ق، به نزد او رفت و در آن‌جا به تعليم و تأليف پرداخت. او، در مقدمه‌ى اثر آورده كه امالى را در همين دوره، در قرطبه، روزهاى پنج‌شنبه هر هفته، در مسجد جامع «زهرا مبارکه»، از حفظ بر شاگردانش املاء مى‌كرده است.
ساختار
چند صفحه اول(7 صفحه)، توسط آقايان صلاح بن فتحى هلل و سيد بن عباس جليمى كه محققین اثر هستند، نگارش يافته است، سپس متن اصلى امالى كه از دو جزء تشكيل يافته است.[۱]و بعد ذيل امالى.[۲]و سپس كتاب نوادر.[۳]قرار گرفته است و در آخر، متن كتاب «التنبيه على اوهام القالى في اماليه» از ابوعبيد بكرى ذكر شده است.[۴]
هيچ‌كدام از نوشته‌هاى ياد شده داراى باب‌بندى و فصل‌بندى خاصى نمى‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، محققین، اول، از اهميت كتب امالى و نوادر نزد علماء، ازجمله آنچه ياقوت حموى در «معجم الادباء» آورده، سخن مى‌گويند و به اين سخن ابن خلدون استشهاد مى‌نمايند: «اصول متن ادب و اركان آن، در چهار ديوان است؛ «ادب الكاتب» ابن قتيبة، «الكامل» مبرد، «البيان و التبيين» جاحظ و «نوادر» ابوعلى قالى و بقيه از اينها تبعيت نموده و فروع اين آثار شمرده مى‌شوند.» و دوم، شرح حال و اثر مؤلف را به‌طور مختصر بيان مى‌كنند و در قسمت بعدى، به معرفى كتاب امالى مى‌پردازند و خاطرنشان مى‌كنند كه ابوعلى قالى در اين اثر، همان راه علماى سلف را ادامه داده و اين نوع از امالى، مجموعه‌اى نامنظم از روايات گوناگون دينى و ادبى است و بيشتر به جنبه‌هاى لغوى عنايت دارد و اساس كار مؤلفين آنها، شرح و توضيح واژگان ناآشنا و دشوار است و در ادامه، در مورد اهميت اين اثر مى‌گويند: اين اثر، مجموعه‌اى عظيم از شرح آيات قرآن كريم و احاديث نبوى، اخبار و لطايف ادبى، گزيده‌هاى شعرى و امثال و حكم همراه با شرح مواد و توضيح لغوى است.
قسمت بعدى مقدمه محققین، به معرفى اثر ابوعبيد بكرى پرداخته است و در آخر، محققین، از ويژگى‌هاى اين طبع و روش خود صحبت مى‌كنند.
نخستين بخش‌هاى اين اثر، چند آيه قرآن است كه در آنها، لغاتى دشوار به كار رفته و حتى قرائت آنها نيز به اختلاف ذكر شده است، از جمله آيه«ما نَنسخ مِن آيةٍ او نُنسها».[۵]است. مؤلف، ضمن بيان معناى كلمه «نساء»، به موضوع «نسىء» نيز كه سنتى جديد در ميان مردم حجاز برای اصلاح تقويم قمرى يا جابه‌جا كردن ماه‌هاى حرام بوده، اشاره كرده است.
مؤلف، در مجموعه‌ى اين اثر بيش از هفتاد آيه را مطرح مى‌كند؛ از جمله آيات«و اذ قَتلتُم نفساً فادارئتُم فيها».[۶]،«اذ تحسونهم باذنه».[۷]،«انّ الله كان على كل شىء حسيباً».[۸]،«و هو شديد المحال».[۹]،«و اذا السماء كشطت».[۱۰]و... و به همين روش، به شرح لغات يا نكات لغوى و ادبى آنها مى‌پردازد.
سپس به بررسى چند حديث نبوى پرداخته است، مانند كلام منقول از پيامبر(ص) در وصف ابر (سحابه) كه در جمع اصحاب خود گفتند و آنها از فصاحت رسول خدا به شگفت آمدند. قالى، واژه‌هاى اين حديث را به تفصيل شرح داده. وى، به شرح لغات و نكات بيش از 50 حديث، با همين روش، پرداخته است.
و بر همين سياق، به نقل كلمات قصار، اشعار و امثال و خطبه‌ها، همراه با شرح واژه‌هاى آنها پرداخته است، مانند گفتار ضرار درباره‌ى حضرت اميرالمؤمنين(ع) درحضور معاويه، برخى كلمات قصار و مواعظ بليغ اميرمؤمنان(ع) و ديگر مشاهير عرب و غير عرب و قصايد و اشعار دشوار، مانند قصيده ابى صفوان اسدى و شرح آن و...
وضعيّت كتاب
در مورد اثر فوق، یک نسخه خوب و دقيق يافت شده بود كه در مصر یک هيئت از ادباى آن ديار، آن را تصحيح و با نسخ ديگر مقابله نمودند و مقدمه و حاشيه‌هایى در رابطه با شرح بعضى از كلمات دشوار و غريب و مشخص نمودن گويندگان ابيات، بر آن افزودند و اختلافات بين نسخ كتاب را هم بازگو نمودند. اين نسخه را محقق اثر، انتخاب كرده و تمام حواشى چاپ مصر را در پاورقى با رمز «ط» آورده و ثبت نموده است.
یکى از ويژگى‌هاى اين اثر كه توسط محققین صورت گرفته اين است كه برای هر فقره از كتاب عنوان خاصى انتخاب و ميان «[]» قرار داده شده و برای هر فقره عدد خاصى درج گرديده است كه «امالى» از شماره 1 تا 1728، «ذيل الامالى» از شماره 1 تا 347 و «نوادر» از شماره 1 تا 111 مى‌باشد.
در پایان كتاب، فهرست‌هاى زير ذكر شده است:
- فهرست آيات قرآنى؛
- فهرست احاديث نبوى؛
- فهرست قافيه‌هاى شعرى؛
- فهرست جزء اول از كتاب امالى؛
- فهرست جزء دوم از كتاب امالى؛
- فهرست موضوعات «ذيل الامالى»؛
- فهرست موضوعات «النوادر».
پانويس
- ↑ ص 14 تا 562
- ↑ ص 563 تا 698
- ↑ ص 699 تا 757
- ↑ ص 758 تا 840
- ↑ بقره 106
- ↑ بقره 72
- ↑ آل عمران 152
- ↑ نساء 86
- ↑ رعد 13
- ↑ تكوير 11