۱۱۸٬۷۱۶
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'الکافی (ابهام زدایی)' به 'الکافی (ابهام‌‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'مفاتيح الغيب' به 'مفاتيح الغيب ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'الکافی (ابهام زدایی)' به 'الکافی (ابهام‌‌زدایی)') |
||
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10879J1.jpg | |||
| عنوان =شرح اصول الکافی | |||
| عنوان‌های دیگر =الکافی. اصول. شرح | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[نوری، علی بن جمشید]] (حاشيه نويس) | |||
| | |||
| | |||
[[کلینی، محمد بن یعقوب]] ( | [[کلینی، محمد بن یعقوب]] (نویسنده) | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم]] ( | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم]] (نویسنده) | ||
[[خواجوی، محمد]] (مصحح) | [[خواجوی، محمد]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 129 /ک8 ک22026 | ||
| موضوع = | |||
احادیث شیعه - قرن 4ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی. اصول - نقد و تفسیر | کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی. اصول - نقد و تفسیر | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه) | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1366 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10879AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =4 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10879 | |||
| کتابخوان همراه نور =10879 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|شرح الکافی (ابهام‌‌زدایی)}} | |||
'''شرح | '''شرح اصول الکافی'''، تألیف [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالدين محمد ابن ابراهيم شيرازى]]، مشهور به [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] (980-1050ق) از جمله شروحى است كه بر يكى از منابع مهم شيعى؛ يعنى اصول كافى نگاشته شده است. گرچه نام [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] با فلسفه اسلامى و حكمت متعاليه عجين شده و با شنيدن و ديدن اين نام، بلنداى افق انديشه اين انديشمند فرزانه در زمينه فلسفه و عرفان در ذهن تداعى مى‌شود؛ اما با نگريستن در آثار تفسيرى و حديثى او به خوبى مشاهده مى‌گردد كه ابعاد انديشه‌اى اين بزرگ مرد، تنها در معقول خلاصه نمى‌شود و در حوزه منقول نيز از آگاهى گسترده، بينشى استوار و نگاهى ژرف برخوردار است. | ||
== انگيزه نگارش == | == انگيزه نگارش == | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] همان طور كه مدّت‌ها در قرآن و معانى آيات آن، تدبّر و تأمّل مى‌كرد تا بالاخره توفيق يافت كه نگارش تفسير خود را با تفسير سوره حديد آغاز كند و سپس تفسير تعداد ديگرى از سور و آيات را بنويسد، در مورد احاديث | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] همان طور كه مدّت‌ها در قرآن و معانى آيات آن، تدبّر و تأمّل مى‌كرد تا بالاخره توفيق يافت كه نگارش تفسير خود را با تفسير سوره حديد آغاز كند و سپس تفسير تعداد ديگرى از سور و آيات را بنويسد، در مورد احاديث اهل‌بيت(ع) نيز روزگارانى طولانى به تأمّل و تعمّق پرداخت و به گوهرهايى ناب دست يافت و در فكر بود كه كتابى در شرح اين لئالى بسيار ارجمند بنگارد. | ||
امّا آن طور كه خود [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] مى‌گويد، (عوائق و عوادى روزگار)، او را از اين كار باز مى‌داشت، تا در نهايت به اصرار گروهى از طالبان حقايق در سال‌هاى آخر عمر به اين كار همّت گماشت و اثرى ممتاز در زمينه احاديث | امّا آن طور كه خود [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] مى‌گويد، (عوائق و عوادى روزگار)، او را از اين كار باز مى‌داشت، تا در نهايت به اصرار گروهى از طالبان حقايق در سال‌هاى آخر عمر به اين كار همّت گماشت و اثرى ممتاز در زمينه احاديث اهل‌بيت(ع) از خود به يادگار گذاشت. | ||
اما چرا [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] براى انجام هدف خود، يعنى شرح حقايق مطرح شده در احاديث | اما چرا [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاّصدرا]] براى انجام هدف خود، يعنى شرح حقايق مطرح شده در احاديث اهل‌بيت(ع) كتاب «كافى» [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] را انتخاب كرد؟ | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]]، خود پاسخ اين سؤال را در ديباچه كتابْ چنين بيان كرده است: | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]]، خود پاسخ اين سؤال را در ديباچه كتابْ چنين بيان كرده است: | ||
بهترين احاديث و گفتارهايى كه از | بهترين احاديث و گفتارهايى كه از اهل‌بيت(ع) براى ما روايت شده و درخشنده‌ترين سخنانى كه چون مرواريدِ به هم پيوسته از آنان براى ما نقل شده،... احاديث كتاب «كافى»، تأليف امين‌الاسلام و ثقة الأنام، شيخ عالم، كامل مجتهد، بارع فاخر، [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] - أعلى اللّه قدره وأنار فى السماء بدره - است. | ||
== مشرب حديثى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] == | == مشرب حديثى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] == | ||
| خط ۷۷: | خط ۶۵: | ||
نيك مى‌دانيم كه اعتقاد به وجود صوادر عقلانىِ اوليه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقى در خور و شايسته در روايت استنطاق عقل، آن را بر وجود پيامبر اكرم(ص) تطبيق مى‌كند. در مقابل، مرحوم [[علامه مجلسى]] به خاطر تطبيق اين روايات بر عقول دهگانه و صوادر اوليه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادى مستبد و خودرأى در راهى غير از شريعت معرفى كرده است. | نيك مى‌دانيم كه اعتقاد به وجود صوادر عقلانىِ اوليه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقى در خور و شايسته در روايت استنطاق عقل، آن را بر وجود پيامبر اكرم(ص) تطبيق مى‌كند. در مقابل، مرحوم [[علامه مجلسى]] به خاطر تطبيق اين روايات بر عقول دهگانه و صوادر اوليه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادى مستبد و خودرأى در راهى غير از شريعت معرفى كرده است. | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] مقصود از قلب را در آيه ''' «إنّ فى ذلك لذكرى لمن كان له قلب» '''، معناى عقلى كه | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] مقصود از قلب را در آيه''' «إنّ فى ذلك لذكرى لمن كان له قلب»'''، معناى عقلى كه مدرک معانى كلى نظرى است دانسته است. | ||
او معلم دوم، پس از خداوند را جبرييل دانسته و روح القدس را عقل فعّال معرفى كرده است و مقصود از ميزان را در آيه شريف ''' «والسماء رفعها و وضع الميزان» '''، روش منطق دانسته و به كسانى كه آن را ترازوى مادى متعارف معنا كرده‌اند، تاخته است. | او معلم دوم، پس از خداوند را جبرييل دانسته و روح القدس را عقل فعّال معرفى كرده است و مقصود از ميزان را در آيه شريف''' «والسماء رفعها و وضع الميزان»'''، روش منطق دانسته و به كسانى كه آن را ترازوى مادى متعارف معنا كرده‌اند، تاخته است. | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] با درنگى هوشمندانه حديث «أبى الله أن يجرى الأمور إلا بأسباب؛ خداوند پرهيز دارد كه كارها را جز از رهگذار اسباب تدبير كند» را ناظر به قانون عليت دانسته و بنيان تمام معارف دينى مى‌شناسد. | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] با درنگى هوشمندانه حديث «أبى الله أن يجرى الأمور إلا بأسباب؛ خداوند پرهيز دارد كه كارها را جز از رهگذار اسباب تدبير كند» را ناظر به قانون عليت دانسته و بنيان تمام معارف دينى مى‌شناسد. | ||
| خط ۹۰: | خط ۷۸: | ||
بر اساس همين مشرب عرفانى است كه او ميان موجودات عالم رابطه معنوى و جذبه طبيعى به ذات عالم و برخوردارى از يك حقيقت روحانى قايل شده و مسئله گريه مناطق زمين و فرشتگان و... را بر مرگ مؤمن حل كرده است. | بر اساس همين مشرب عرفانى است كه او ميان موجودات عالم رابطه معنوى و جذبه طبيعى به ذات عالم و برخوردارى از يك حقيقت روحانى قايل شده و مسئله گريه مناطق زمين و فرشتگان و... را بر مرگ مؤمن حل كرده است. | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] مقصود از اهل ذكر را در آيه شريف ''' «فاسئلوا أهل الذكر، إن كنتم لا تعلمون '''؛ اگر نمى‌دانيد، از اهل ذكر بپرسيد»، صاحبان مكاشفات مى‌داند، كه مى‌توانند دانش را از عالم بالا (لوح محفوظ) به استقلال، بسان پيامبر اكرم(ص) يا به پيروى آن حضرت، بسان | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] مقصود از اهل ذكر را در آيه شريف''' «فاسئلوا أهل الذكر، إن كنتم لا تعلمون'''؛ اگر نمى‌دانيد، از اهل ذكر بپرسيد»، صاحبان مكاشفات مى‌داند، كه مى‌توانند دانش را از عالم بالا (لوح محفوظ) به استقلال، بسان پيامبر اكرم(ص) يا به پيروى آن حضرت، بسان اهل‌بيت(ع) بر صفحه جانشان جارى سازند. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] برخلاف [[علامه مجلسى]] - كه متن روايت را در بالاى هر صفحه نقل كرده و شرح آن را در پايين صفحه آورده -، شرح و تفسير احاديث را در متن كتاب، پس از نقل متن روايات، جاى داده است. او، در ابتدا، سند روايت را به نقل از الكافى ارائه مى‌كند و پس از ذكر نام هر راوى، به صورت مزجى، به بحث‌هاى رجالى درباره وثاقت يا ضعف او پرداخته، آن‌گاه متن روايت را نقل كرده و در پى آن، روايت را از جهت لغوى و مدلولى شرح داده است. از اين جهت، شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] به شرح [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|ملاصالح مازندرانى]] نزدیک است. | |||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] برخلاف [[علامه مجلسى]] - كه متن روايت را در بالاى هر صفحه نقل كرده و شرح آن را در پايين صفحه آورده -، شرح و تفسير احاديث را در متن كتاب، پس از نقل متن روايات، جاى داده است. او، در ابتدا، سند روايت را به نقل از الكافى ارائه مى‌كند و پس از ذكر نام هر راوى، به صورت مزجى، به بحث‌هاى رجالى درباره وثاقت يا ضعف او پرداخته، آن‌گاه متن روايت را نقل كرده و در پى آن، روايت را از جهت لغوى و مدلولى شرح داده است. از اين جهت، شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] به شرح [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|ملاصالح مازندرانى]] | |||
امتيازاتى كه مى‌توان براى اين كتاب برشمرد، به شرح ذيل است: | امتيازاتى كه مى‌توان براى اين كتاب برشمرد، به شرح ذيل است: | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۸۷: | ||
1. ارائه بحث‌هاى مبسوط و دقيق رجالى. | 1. ارائه بحث‌هاى مبسوط و دقيق رجالى. | ||
[[علامه مجلسى]]، با اختيار | [[علامه مجلسى]]، با اختيار سبکی ويژه، پس از نقل روايت تنها به ذكر درجه روايت از نظر مقبوليت و ضعف با عباراتى نظير صحيح، صحيح كالحسن، موثّق، حسنه، ضعيف و... بسنده كرده است. در واقع، ايشان نتيجه نگرش و بررسى رجالى خود را در قالب اصطلاحات ويژه رجالى و حديثى منعكس مى‌سازد، بى‌آنكه به بررسى رجالى ميدانى تك تك راويان بپردازد؛ اما [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] بررسى‌هاى رجالى مبسوطى را درباره هر يك از راويان ارائه مى‌كند. | ||
دقت‌هاى رجالى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] ستودنى است و چنين باريك‌بينى از يك شخصيت فلسفى، دور از انتظار است. | دقت‌هاى رجالى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] ستودنى است و چنين باريك‌بينى از يك شخصيت فلسفى، دور از انتظار است. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۰۱: | ||
3. شرح و بسط كامل روايات. | 3. شرح و بسط كامل روايات. | ||
از جمله ويژگى‌هاى آثار تفسيرى و روايى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] - كه مى‌توان آن را از امتيازات آنها نيز شمرد -، شرح و بسط همه جانبه آيه يا روايت است. نگاهى به تفسير [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] نشان مى‌دهد كه جولان قلم و گستره پردازش او در جوانب و حيطه‌هاى مختلف تبيين مداليل يك آيه چقدر است. تفسير [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] از اين جهت شبيه تفسير [[التفسير الكبير (فخر رازی)|مفاتيح الغيب]] | از جمله ويژگى‌هاى آثار تفسيرى و روايى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] - كه مى‌توان آن را از امتيازات آنها نيز شمرد -، شرح و بسط همه جانبه آيه يا روايت است. نگاهى به تفسير [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] نشان مى‌دهد كه جولان قلم و گستره پردازش او در جوانب و حيطه‌هاى مختلف تبيين مداليل يك آيه چقدر است. تفسير [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] از اين جهت شبيه تفسير [[التفسير الكبير (فخر رازی)|مفاتيح الغيب]] رازى است. اين امر باعث شده كه جلد نخست تفسير ايشان تنها به تفسير بخشى كوتاه از آيات سوره بقره اختصاص يابد. او در شرح روايات الكافى نيز چنين قلمفرسايى نموده و جلد دوم كتاب، با شرح بخشى از روايات «كتاب الحجّة» خاتمه يافته است. در مقايسه‌اى آشكار ميان شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] با شرح‌هاى [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|ملاصالح مازندرانى]] و نيز شرح مرآةالعقول [[علامه مجلسى]] مى‌توان نتيجه گرفت كه حجم شرح و بسط [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] به مراتب بيشتر از دو شرح ديگر است. | ||
اين امر حكايت از دو واقعيت دارد: | اين امر حكايت از دو واقعيت دارد: | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۳۰: | ||
2- نسخه افست كتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شماره 31 كه اصل نسخه به سال 1194 كتابت شده و مشتمل بر كتاب العقل و الجهل و نيز كتاب فضل العلم كافى است. | 2- نسخه افست كتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شماره 31 كه اصل نسخه به سال 1194 كتابت شده و مشتمل بر كتاب العقل و الجهل و نيز كتاب فضل العلم كافى است. | ||
3- نسخه افست ديگرى از كتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شماره 32 كه مشتمل بر كتاب التوحيد و كتاب الحجه كافى با برخى حواشى [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]] و برخى ديگر از عالمان گذشته است. اين نسخه در سال 1233 | 3- نسخه افست ديگرى از كتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شماره 32 كه مشتمل بر كتاب التوحيد و كتاب الحجه كافى با برخى حواشى [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]] و برخى ديگر از عالمان گذشته است. اين نسخه در سال 1233 هجری تحرير گشته است. | ||
4- نسخه افست كتابخانه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران به شماره 6630 كه شامل كتاب العقل و الجهل و نيز كتاب فضل العلم و كتاب التوحيد كافى است. اين نسخه در سال 1105ق تحرير گشته است. | 4- نسخه افست كتابخانه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران به شماره 6630 كه شامل كتاب العقل و الجهل و نيز كتاب فضل العلم و كتاب التوحيد كافى است. اين نسخه در سال 1105ق تحرير گشته است. | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۳۸: | ||
نسخه‌اى ديگر از اين كتاب با تصحيح، مقدمه و حواشى [[استادی، رضا|رضا استادى]] در سه جلد توسط بنياد حكمت صدرا منتشر شده است. | نسخه‌اى ديگر از اين كتاب با تصحيح، مقدمه و حواشى [[استادی، رضا|رضا استادى]] در سه جلد توسط بنياد حكمت صدرا منتشر شده است. | ||
نسخه حاضر در برنامه با تصحيح آقاى [[خواجوی، محمد|محمد خواجوى]] در قطع وزيرى با جلد شوميز در سه جلد(ج اول كتاب العقل و الجهل در 617 صفحه براى بار نخست در سال 1366 ش، ج دوم كتاب فضل العلم و كتاب الحجه در 659 صفحه براى بار نخست در سال 1367ش و ج سوم كتاب التوحيد «القسم الاول» در صفحه462 براى بار نخست در سال 1370ش) توسط | نسخه حاضر در برنامه با تصحيح آقاى [[خواجوی، محمد|محمد خواجوى]] در قطع وزيرى با جلد شوميز در سه جلد(ج اول كتاب العقل و الجهل در 617 صفحه براى بار نخست در سال 1366 ش، ج دوم كتاب فضل العلم و كتاب الحجه در 659 صفحه براى بار نخست در سال 1367ش و ج سوم كتاب التوحيد «القسم الاول» در صفحه462 براى بار نخست در سال 1370ش) توسط مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالى، تهران منتشر شده است. | ||
==منابع مقاله== | |||
1-مقدمه مصحح(خواجوى، محمد). | 1-مقدمه مصحح(خواجوى، محمد). | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۴۶: | ||
3- نصيرى، على؛ «نگاهى به شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] بر اصول الكافى»، فصلنامه علوم حديث،ش 24. | 3- نصيرى، على؛ «نگاهى به شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] بر اصول الكافى»، فصلنامه علوم حديث،ش 24. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||