المدارس النحوية: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره')
    جز (جایگزینی متن - 'المدارس النحویة (ابهام زدایی)' به 'المدارس النحویة (ابهام‌زدایی)')
     
    (۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR15334J1.jpg|بندانگشتی|المدارس النحویة]]
    | تصویر =NUR15334J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =المدارس النحویة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|المدارس النحویة
    [[ضیف، شوقی]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏ض‎‏9‎‏م‎‏4
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    زبان شناسان عرب - تاریخ
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[ضیف، شوقی]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏ض‎‏9‎‏م‎‏4
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|زبان شناسان عرب - تاریخ


    زبان عربی - نحو
    زبان عربی - نحو
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    دار المعارف
    |data-type='publisher'|دار المعارف
    | مکان نشر =قاهره - مصر
    |-
    | سال نشر = 1972 م
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قاهره - مصر
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1972 م
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE15334AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15334AUTOMATIONCODE
    | چاپ =2
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =15334
    | کتابخوان همراه نور =15334
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر| المدارس النحویة (ابهام‌زدایی)}}
    '''المدارس النحوية'''، تأليف دكتر [[ضیف، شوقی|شوقى ضيف]]، از جمله آثار در موضوع تاريخ مكاتب نحو عربى است. از آنجا كه نویسنده، در زمان تدريس تاريخ مكاتب نحوى در دانشگاه اردن، كتاب جامعى را در اين موضوع نيافته است، لذا تصميم به نگارش كتاب حاضر گرفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/5 مقدمه، ص5]</ref>


    == معرفى اجمالى ==
    در اين اثر، تاريخچه تأسيس مكاتب پنج‌گانه نحوى، مبانى و ديدگاه‌ها، ارتباط و اشتراك و اختلاف هر مكتب با مكاتب ديگر ذكر گرديده و بزرگان آن مكتب معرفى شده است.
    '''المدارس النحوية'''، تأليف دكتر شوقى ضيف، از جمله آثار در موضوع تاريخ مكاتب نحو عربى است. از آنجا كه نويسنده، در زمان تدريس تاريخ مكاتب نحوى در دانشگاه اردن، كتاب جامعى را در اين موضوع نيافته است، لذا تصميم به نگارش كتاب حاضر گرفته است <ref>مقدمه، ص 5</ref>.
     
    ==ساختار==
    كتاب، مشتمل بر سه قسم است كه به ترتيب در پنج، چهار و سه فصل ارائه شده است و هر فصل نيز خود مشتمل بر چند بخش است. كتاب، به زبان عربى ساده و روان، به شيوه انتقادى تأليف شده است.
     
    ==گزارش محتوا==
    مى‌توان مطالب زير را پيرامون اين كتاب، خاطرنشان كرد:
     
    #نویسنده در مقدمه، به شيوه نگارش مكاتب نحوى اشاره كرده است. وى مباحث كتاب را با مكتب بصره آغاز كرده است؛ چراكه اصول نحو و قواعد آن در مكتب بصره وضع شده و مكاتب نحوى ديگر، فرع آن و از نتايج مكتب بصره بوده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/5 مقدمه، ص5]</ref>
    #نویسنده در فصل اول كتاب به تبيين تصحيح يكى از اشتباهات شايع و قديمى پرداخته است. اين اشتباه عبارت است از اينكه ابوالاسود دئلى و شاگردان وى واضع برخى از مبادى نحو بوده‌اند. وى معتقد است كه ابن ابى‌اسحق حضرمى، واضع اين مبادى بوده و پس از او شاگردانش عيسى بن عمر، أبوعمرو بن العلاء و يونس بن حبيب مباحث نحوى را ادامه داده‌اند، سپس در انتهاى فصل، شرح حال اين سه شخصيت و آراء و آثار آنها را بيان مى‌كند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/11 متن كتاب، ص29 - 11]</ref>
    #:[[خلیل بن احمد|خليل بن احمد فراهیدى]]، مؤسس واقعى مكتب نحوى بصره و علم نحو عربى به معناى دقيق آن بوده است. پس از او [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، اخفش و [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] از ديگر علماى نحوى مكتب بصره بوده‌اند كه نویسنده علاوه بر شرح حال آنها به شاگردان هريك نيز اشاره كرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/30 همان، ص150 - 30]</ref>
    #كسائى و شاگردش فرّاء، مكتب نحوى كوفه را با مصطلحات جديد بنيان نهادند. برخى به دليل كثرت اختلافات بين كسائى و فرّاء، گمان كرده‌اند كه مكتب كوفه، مكتب نحوى مستقلى نبوده است كه ديدگاه صحيحى نيست.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/156 همان، ص156]</ref>ثعلب و ابوبكر بن انبارى از ديگر علماى اين مكتب بوده‌اند كه زندگى و آراء آنها با مراجعه به منابع مختلف ذكر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/224 همان، 242 - 224]</ref>
    #پس از آن، مكتب بغداد با انتخاب آراء مكتب بصره و كوفه و آراء جديد ايجاد گرديد. ابن كيسان، زجاجى، ابوعلى فارسی و ابن جنى از نحويون مكتب بغداد بوده‌اند. [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] نيز از متأخرين مكتب بغداد است. برخى از محققین معاصر، وجود مكتب بغداد را قبول نداشته و نفى كرده‌اند و افراد اين مكتب را به مكتب بصره و كوفه منضم كرده‌اند. ادله آنها اين است كه ابوعلى فارسی و شاگردش ابن جنى، خود را به مكتب بصره منسوب كرده‌اند و نيز در نوشته‌هایشان فراوان از علماى بغداد تعبير به «أصحابنا» مى‌كنند و ابن جنى، فراوان نام بغداديون را بر كوفيون اطلاق مى‌كند؛ كأنه اين دو، مكتبى واحدند. نویسنده، اين ديدگاه را با دليل متقن رد مى‌كند.
     
    پس از آن مكتب اندلس بنا گرديد كه بزرگ‌ترين علماى آن [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] بوده است و نيز مكتب مصر مطالعه شده است. [[ابن حاجب، عثمان بن عمر|ابن حاجب]] و [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصارى]] و [[سيوطى]] از مهم‌ترين علماى نحوى مصر مى‌باشند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19625/1/243 همان، ص365 - 243]</ref>
     
    == وضعيت كتاب ==
    معانى الفاظ و آدرس مطالب كتاب با ذكر جلد و صفحه و گاه چاپ كتاب در پاورقى اثر آمده است. فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است. نویسنده در شرح حال نحويون، علاوه بر مطالبى كه در متن اثر آورده، گاه به منابع متعدد با ذكر صفحه در پاورقى ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال درباره [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] به 20 منبع ارجاع داده است.
     
    ==پانويس ==
    <references/>
    ==منابع مقاله==
     
    مقدمه و متن كتاب.
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]]
     
    [[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]]
     
    [[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]]
     
    [[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]]
     
    [[النحو الكافي]]
     
    [[خودآموز هداية في النحو]]
     
    [[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]]
     
    [[المعجم المفصل في النحو العربي]]
     
    [[مبادئ العربية في الصرف و النحو]]
     
    [[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]]
     
    [[الجمل في النحو]]


    در اين اثر، تاريخچه تأسيس مكاتب پنج‌گانه نحوى، مبانى و ديدگاه‌ها، ارتباط و اشتراك و اختلاف هر مكتب با مكاتب ديگر ذكر گرديده و بزرگان آن مكتب معرفى شده است.
    [[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]]
     
    [[الاقتراح في علم أصول النحو]]
     
    [[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]]
     
    [[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]]
     
    [[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]]
     
    [[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]]
     
    [[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]]
     
    [[كشف المشكل في النحو]]


    == ساختار ==
    [[اللمع في العربية]]


    [[أسرار العربية]]


    كتاب، مشتمل بر سه قسم است كه به ترتيب در پنج، چهار و سه فصل ارائه شده است و هر فصل نيز خود مشتمل بر چند بخش است. كتاب، به زبان عربى ساده و روان، به شيوه انتقادى تأليف شده است.
    [[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]]


    == گزارش محتوا ==
    [[التطبيق النحوي]]


    [[شرح جمل الزجاجي]]


    مى‌توان مطالب زير را پيرامون اين كتاب، خاطرنشان كرد:
    [[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]]


    1. نويسنده در مقدمه، به شيوه نگارش مكاتب نحوى اشاره كرده است. وى مباحث كتاب را با مكتب بصره آغاز كرده است؛ چراكه اصول نحو و قواعد آن در مكتب بصره وضع شده و مكاتب نحوى ديگر، فرع آن و از نتايج مكتب بصره بوده‌اند <ref>مقدمه، ص 5</ref>.
    [[شرح اللمع في النحو]]


    2. نويسنده در فصل اول كتاب به تبيين تصحيح يكى از اشتباهات شايع و قديمى پرداخته است. اين اشتباه عبارت است از اينكه ابوالاسود دئلى و شاگردان وى واضع برخى از مبادى نحو بوده‌اند. وى معتقد است كه ابن ابى‌اسحق حضرمى، واضع اين مبادى بوده و پس از او شاگردانش عيسى بن عمر، أبوعمرو بن العلاء و يونس بن حبيب مباحث نحوى را ادامه داده‌اند، سپس در انتهاى فصل، شرح حال اين سه شخصيت و آراء و آثار آنها را بيان مى‌كند <ref>متن كتاب، ص 29 - 11</ref>.
    [[شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية]]


    [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد فراهيدى]]، مؤسس واقعى مكتب نحوى بصره و علم نحو عربى به معناى دقيق آن بوده است. پس از او سيبويه، اخفش و [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] از ديگر علماى نحوى مكتب بصره بوده‌اند كه نويسنده علاوه بر شرح حال آنها به شاگردان هريك نيز اشاره كرده است <ref>همان، ص 150 - 30</ref>.
    [[الأشباه و النظائر في النحو]]


    3. كسائى و شاگردش فرّاء، مكتب نحوى كوفه را با مصطلحات جديد بنيان نهادند. برخى به دليل كثرت اختلافات بين كسائى و فرّاء، گمان كرده‌اند كه مكتب كوفه، مكتب نحوى مستقلى نبوده است كه ديدگاه صحيحى نيست <ref>همان، ص 156</ref>. ثعلب و ابوبكر بن انبارى از ديگر علماى اين مكتب بوده‌اند كه زندگى و آراء آنها با مراجعه به منابع مختلف ذكر شده است <ref>همان، 242 - 224</ref>.
    [[مرجع الطلاب في قواعد النحو]]


    4. پس از آن، مكتب بغداد با انتخاب آراء مكتب بصره و كوفه و آراء جديد ايجاد گرديد. ابن كيسان، زجاجى، ابوعلى فارسى و ابن جنى از نحويون مكتب بغداد بوده‌اند. [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] نيز از متأخرين مكتب بغداد است. برخى از محققين معاصر، وجود مكتب بغداد را قبول نداشته و نفى كرده‌اند و افراد اين مكتب را به مكتب بصره و كوفه منضم كرده‌اند. ادله آنها اين است كه ابوعلى فارسى و شاگردش ابن جنى، خود را به مكتب بصره منسوب كرده‌اند و نيز در نوشته‌هايشان فراوان از علماى بغداد تعبير به «أصحابنا» مى‌كنند و ابن جنى، فراوان نام بغداديون را بر كوفيون اطلاق مى‌كند؛ كأنه اين دو، مكتبى واحدند. نويسنده، اين ديدگاه را با دليل متقن رد مى‌كند.
    [[الخصائص]]


    پس از آن مكتب اندلس بنا گرديد كه بزرگ‌ترين علماى آن [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] بوده است و نيز مكتب مصر مطالعه شده است. ابن حاجب و [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصارى]]  و [[سيوطى]] از مهم‌ترين علماى نحوى مصر مى‌باشند <ref>همان، ص 365 - 243</ref>.
    [[النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية]]


    == وضعيت كتاب ==
    [[المنهاج في القواعد و الإعراب]]


    [[بداءة النحو (صفایی)]]


    معانى الفاظ و آدرس مطالب كتاب با ذكر جلد و صفحه و گاه چاپ كتاب در پاورقى اثر آمده است. فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است. نويسنده در شرح حال نحويون، علاوه بر مطالبى كه در متن اثر آورده، گاه به منابع متعدد با ذكر صفحه در پاورقى ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال درباره سيبويه به 20 منبع ارجاع داده است.
    [[شرح كتاب سيبويه]]


    ==پانويس ==
    [[المفصل في صنعة الإعراب]]
    <references />
    == منابع مقاله ==


    مقدمه و متن كتاب.
    [[الكواكب الدرية]]


    [[شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد]]


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/19625 مطالعه کتاب المدارس النحویة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۲

    المدارس النحویة
    المدارس النحوية
    پدیدآورانضیف، شوقی (نویسنده)
    ناشردار المعارف
    مکان نشرقاهره - مصر
    سال نشر1972 م
    چاپ2
    موضوعزبان شناسان عرب - تاریخ زبان عربی - نحو
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏ض‎‏9‎‏م‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، المدارس النحویة (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    المدارس النحوية، تأليف دكتر شوقى ضيف، از جمله آثار در موضوع تاريخ مكاتب نحو عربى است. از آنجا كه نویسنده، در زمان تدريس تاريخ مكاتب نحوى در دانشگاه اردن، كتاب جامعى را در اين موضوع نيافته است، لذا تصميم به نگارش كتاب حاضر گرفته است.[۱]

    در اين اثر، تاريخچه تأسيس مكاتب پنج‌گانه نحوى، مبانى و ديدگاه‌ها، ارتباط و اشتراك و اختلاف هر مكتب با مكاتب ديگر ذكر گرديده و بزرگان آن مكتب معرفى شده است.

    ساختار

    كتاب، مشتمل بر سه قسم است كه به ترتيب در پنج، چهار و سه فصل ارائه شده است و هر فصل نيز خود مشتمل بر چند بخش است. كتاب، به زبان عربى ساده و روان، به شيوه انتقادى تأليف شده است.

    گزارش محتوا

    مى‌توان مطالب زير را پيرامون اين كتاب، خاطرنشان كرد:

    1. نویسنده در مقدمه، به شيوه نگارش مكاتب نحوى اشاره كرده است. وى مباحث كتاب را با مكتب بصره آغاز كرده است؛ چراكه اصول نحو و قواعد آن در مكتب بصره وضع شده و مكاتب نحوى ديگر، فرع آن و از نتايج مكتب بصره بوده‌اند.[۲]
    2. نویسنده در فصل اول كتاب به تبيين تصحيح يكى از اشتباهات شايع و قديمى پرداخته است. اين اشتباه عبارت است از اينكه ابوالاسود دئلى و شاگردان وى واضع برخى از مبادى نحو بوده‌اند. وى معتقد است كه ابن ابى‌اسحق حضرمى، واضع اين مبادى بوده و پس از او شاگردانش عيسى بن عمر، أبوعمرو بن العلاء و يونس بن حبيب مباحث نحوى را ادامه داده‌اند، سپس در انتهاى فصل، شرح حال اين سه شخصيت و آراء و آثار آنها را بيان مى‌كند.[۳]
      خليل بن احمد فراهیدى، مؤسس واقعى مكتب نحوى بصره و علم نحو عربى به معناى دقيق آن بوده است. پس از او سيبويه، اخفش و مبرد از ديگر علماى نحوى مكتب بصره بوده‌اند كه نویسنده علاوه بر شرح حال آنها به شاگردان هريك نيز اشاره كرده است.[۴]
    3. كسائى و شاگردش فرّاء، مكتب نحوى كوفه را با مصطلحات جديد بنيان نهادند. برخى به دليل كثرت اختلافات بين كسائى و فرّاء، گمان كرده‌اند كه مكتب كوفه، مكتب نحوى مستقلى نبوده است كه ديدگاه صحيحى نيست.[۵]ثعلب و ابوبكر بن انبارى از ديگر علماى اين مكتب بوده‌اند كه زندگى و آراء آنها با مراجعه به منابع مختلف ذكر شده است.[۶]
    4. پس از آن، مكتب بغداد با انتخاب آراء مكتب بصره و كوفه و آراء جديد ايجاد گرديد. ابن كيسان، زجاجى، ابوعلى فارسی و ابن جنى از نحويون مكتب بغداد بوده‌اند. زمخشرى نيز از متأخرين مكتب بغداد است. برخى از محققین معاصر، وجود مكتب بغداد را قبول نداشته و نفى كرده‌اند و افراد اين مكتب را به مكتب بصره و كوفه منضم كرده‌اند. ادله آنها اين است كه ابوعلى فارسی و شاگردش ابن جنى، خود را به مكتب بصره منسوب كرده‌اند و نيز در نوشته‌هایشان فراوان از علماى بغداد تعبير به «أصحابنا» مى‌كنند و ابن جنى، فراوان نام بغداديون را بر كوفيون اطلاق مى‌كند؛ كأنه اين دو، مكتبى واحدند. نویسنده، اين ديدگاه را با دليل متقن رد مى‌كند.

    پس از آن مكتب اندلس بنا گرديد كه بزرگ‌ترين علماى آن ابن مالك بوده است و نيز مكتب مصر مطالعه شده است. ابن حاجب و ابن هشام انصارى و سيوطى از مهم‌ترين علماى نحوى مصر مى‌باشند.[۷]

    وضعيت كتاب

    معانى الفاظ و آدرس مطالب كتاب با ذكر جلد و صفحه و گاه چاپ كتاب در پاورقى اثر آمده است. فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است. نویسنده در شرح حال نحويون، علاوه بر مطالبى كه در متن اثر آورده، گاه به منابع متعدد با ذكر صفحه در پاورقى ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال درباره سيبويه به 20 منبع ارجاع داده است.

    پانويس

    1. ↑ مقدمه، ص5
    2. ↑ مقدمه، ص5
    3. ↑ متن كتاب، ص29 - 11
    4. ↑ همان، ص150 - 30
    5. ↑ همان، ص156
    6. ↑ همان، 242 - 224
    7. ↑ همان، ص365 - 243

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.

    وابسته‌ها

    البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك

    مغني اللبيب عن كتب الأعاريب

    تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب

    النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة

    النحو الكافي

    خودآموز هداية في النحو

    معجم القواعد العربية في النحو و التصريف

    المعجم المفصل في النحو العربي

    مبادئ العربية في الصرف و النحو

    النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب

    الجمل في النحو

    أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق

    الاقتراح في علم أصول النحو

    الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين

    همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو

    شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو

    أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك

    النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)

    كشف المشكل في النحو

    اللمع في العربية

    أسرار العربية

    شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري

    التطبيق النحوي

    شرح جمل الزجاجي

    شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو

    شرح اللمع في النحو

    شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية

    الأشباه و النظائر في النحو

    مرجع الطلاب في قواعد النحو

    الخصائص

    النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية

    المنهاج في القواعد و الإعراب

    بداءة النحو (صفایی)

    شرح كتاب سيبويه

    المفصل في صنعة الإعراب

    الكواكب الدرية

    شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=المدارس_النحوية&oldid=749601»