۱۴۶٬۳۲۲
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'المسالك و الممالك (ابهام زدایی)' به 'المسالك و الممالك (ابهامزدایی)'
جز (جایگزینی متن - '== وابستهها ==' به '==وابستهها==') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'المسالك و الممالك (ابهام زدایی)' به 'المسالك و الممالك (ابهامزدایی)') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن حوقل، محمد بن حوقل]] ( | [[ابن حوقل، محمد بن حوقل]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| سال نشر = 1938 م | | سال نشر = 1938 م | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02248AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02248 | ||
| کتابخوان همراه نور =02248 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|المسالك و الممالك (ابهامزدایی)}} | |||
'''صورة الارض''' يا همان «المسالك و الممالك» اثر ابن حوقل، ابوالقاسم محمد بن حوقل | '''صورة الارض''' يا همان «المسالك و الممالك» اثر [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابن حوقل، ابوالقاسم محمد بن حوقل نصيبى]]، يكى از منابع اساسى و معتبر دانش جغرافيا و تا حدودى جغرافياى تاريخى به شمار مىرود. اين كتاب به زبان عربى و متعلق به قرن چهارم هجرى است. اغلب مورخان و جغرافىدانان و پژوهشگران به عنوان مأخذ مهم بدان نگريسته و در تحقيقات خود از آن بهره برده و به مطالب آن استناد كردهاند. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
كتاب مشتمل بر دو جزء است. در جزء اول كشورها و شهرهایى مسير مسافرت | كتاب مشتمل بر دو جزء است. در جزء اول كشورها و شهرهایى مسير مسافرت نویسنده تا عراق و در جزء دوم شهرهاى ايران از خوزستان تا ماوراء النهر به ترتيب ذكر شده است. شيوه نگارش كتاب همانند آثار جغرافيايى پيش از آن است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۵: | ||
مؤلف همانند ديگر جغرافىدانان كلاسيك تقريبا همّ خود را مصروف شرح بلاد اسلام بهويژه ايران مىكند اما در موارد خاصى از قلمرو جهان اسلام فراتر مىرود. وى در ميان كليه جغرافىدانان كلاسيك نخستين كسى است كه به امور مغرب آشناست. در اين كتاب همچنين به شرح حال بزرگان، پادشاهان، توانگران و نيز برخى وقايع تاريخى و اجتماعى اشاره شده است. | مؤلف همانند ديگر جغرافىدانان كلاسيك تقريبا همّ خود را مصروف شرح بلاد اسلام بهويژه ايران مىكند اما در موارد خاصى از قلمرو جهان اسلام فراتر مىرود. وى در ميان كليه جغرافىدانان كلاسيك نخستين كسى است كه به امور مغرب آشناست. در اين كتاب همچنين به شرح حال بزرگان، پادشاهان، توانگران و نيز برخى وقايع تاريخى و اجتماعى اشاره شده است. | ||
در مورد خليج فارس، ابن حوقل صريحاً به گفتگو پرداخته و يكى از فصول كتاب را به درياى فارس اختصاص داده است. وى در هزار سال پيش علّت تسميه خليج فارس را چنين شرح داده است: «درياى فارس خليجى از بحر محيط در حدّ چين و شهر واق است و اين دريا از حدود بلاد سند و کرمان تا فارس امتداد دارد و از ميان ساير ممالك به نام فارس ناميده شده است؛ زيرا فارس از همه اين كشورها آبادتر است و پادشاهان آنجا در روزگاران قديم سلطه بيشتر داشتند و هماكنون به همه كرانههاى دور و نزدیک | در مورد خليج فارس، ابن حوقل صريحاً به گفتگو پرداخته و يكى از فصول كتاب را به درياى فارس اختصاص داده است. وى در هزار سال پيش علّت تسميه خليج فارس را چنين شرح داده است: «درياى فارس خليجى از بحر محيط در حدّ چين و شهر واق است و اين دريا از حدود بلاد سند و کرمان تا فارس امتداد دارد و از ميان ساير ممالك به نام فارس ناميده شده است؛ زيرا فارس از همه اين كشورها آبادتر است و پادشاهان آنجا در روزگاران قديم سلطه بيشتر داشتند و هماكنون به همه كرانههاى دور و نزدیک اين دريا مسلطاند و در همه بلاد ديگر كشتىهايى كه در درياى فارس حركت مىكنند و از حدود مملكت خود خارج مىشوند و با جلال و مصونيت برمىگردند همه متعلق به فارس هستند.» | ||
ابن حوقل علاوه بر استفاده از کتابهاى جغرافى كه در دسترس داشته، از مشهودات خود نيز در تأليف كتاب سود جسته و در موارد لازم تحقيق و استقرا كرده است. خود وى روش كارش را چنين شرح مىدهد: «درباره وضع شهرها و نواحى از مسافران و وكيلان بازرگانان بسيار مىپرسيدم و كتابهاى بسيارى را كه در اين زمينه نوشته شده بود مىخواندم، و چون كسى را كه به گمان من راست گفتار و آگاه بود مىديدم از وى مطلبى را كه بهدرستى آن اعتقاد داشتم مىپرسيدم امّا به نادرستى آن مطلب پى مىبردم و گوينده را نيز در سخنانى كه مىگفت نادان مىيافتم. سپس اين سخنان را با قول سومى مطابقت مىدادم و به آرا و عقايد گوناگون متضاد برمىخوردم و همين سبب بود كه انديشه مسافرت به شهرها و اقاليم را در من استوار ساخت». | ابن حوقل علاوه بر استفاده از کتابهاى جغرافى كه در دسترس داشته، از مشهودات خود نيز در تأليف كتاب سود جسته و در موارد لازم تحقيق و استقرا كرده است. خود وى روش كارش را چنين شرح مىدهد: «درباره وضع شهرها و نواحى از مسافران و وكيلان بازرگانان بسيار مىپرسيدم و كتابهاى بسيارى را كه در اين زمينه نوشته شده بود مىخواندم، و چون كسى را كه به گمان من راست گفتار و آگاه بود مىديدم از وى مطلبى را كه بهدرستى آن اعتقاد داشتم مىپرسيدم امّا به نادرستى آن مطلب پى مىبردم و گوينده را نيز در سخنانى كه مىگفت نادان مىيافتم. سپس اين سخنان را با قول سومى مطابقت مىدادم و به آرا و عقايد گوناگون متضاد برمىخوردم و همين سبب بود كه انديشه مسافرت به شهرها و اقاليم را در من استوار ساخت». | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۲: | ||
== منابع مقاله== | == منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب | #مقدمه و متن كتاب | ||
# | #دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد سوم، مدخل ابن حوقل، ص 381-384. | ||
#كراچكوفسكى، ايگناتى يوليانوويچ، تاريخ نوشتههاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمهابوالقاسمپاينده، | #كراچكوفسكى، ايگناتى يوليانوويچ، تاريخ نوشتههاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمهابوالقاسمپاينده، ص 160-167. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[سفرنامۀ ابن حوقل: ايران در صورة الارض]] | |||
[[صورة الأرض/ ترجمه]] | [[صورة الأرض/ ترجمه]] | ||