ابن خل، محمد بن مبارک: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (A-esmaili صفحهٔ ابن خل، محمد بن‌ مبارك‌ را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به ابن خل، محمد بن مبارک منتقل کرد)
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۱: خط ۱:
    {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
    {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
    | عنوان = ابن خل، محمد بن‌ مبارك‌
    | عنوان = ابن خل، محمد بن‌ مبارک‌
    | تصویر = NUR00000.jpg
    | تصویر = NUR00000.jpg
    | اندازه تصویر =  
    | اندازه تصویر =  
    | توضیح تصویر =  
    | توضیح تصویر =  
    | نام کامل = ابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارك‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی
    | نام کامل = ابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارک‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی
    | نام‌های دیگر =  
    | نام‌های دیگر =  
    | لقب =  
    | لقب =  
    | تخلص =  
    | تخلص =  
    | نسب =  
    | نسب =  
    | نام پدر = مبارك‌ بن‌ محمد
    | نام پدر = مبارک‌ بن‌ محمد
    | ولادت = 475ق
    | ولادت = 475ق
    | محل تولد =  
    | محل تولد =  
    خط ۲۷: خط ۲۷:
    | پس از =  
    | پس از =  
    | پیش از =  
    | پیش از =  
    | اساتید = ابوبكر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌)
    | اساتید = ابوبکر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌)
    | مشایخ  = ابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر
    | مشایخ  = ابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر
    | معاصرین = برادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارك‌
    | معاصرین = برادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارک‌
    | شاگردان = سمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ كركى‌
    | شاگردان = سمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌
    | اجازه اجتهاد از =  
    | اجازه اجتهاد از =  
    | درجه علمی =  
    | درجه علمی =  
    خط ۳۷: خط ۳۷:
    | علایق پژوهشی =  
    | علایق پژوهشی =  
    | سبک نوشتاری =  
    | سبک نوشتاری =  
    | آثار = توجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ في‌ شرح‌ التنبیه‌
    | آثار = توجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ فی‌ شرح‌ التنبیه‌
    | وبگاه =  
    | وبگاه =  
    | امضا =  
    | امضا =  
    | کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE
    | کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE
    }}
    }}
    '''ابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارك‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی'''‌ (475-552ق‌/1082-1157م‌)، فقیه‌ بزرگ‌ شافعى‌، محدّث‌ و مفتى‌ بغداد.  
    '''ابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارک‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی'''‌ (475-552ق‌/1082-1157م‌)، فقیه‌ بزرگ‌ شافعى‌، محدّث‌ و مفتى‌ بغداد.  
    ==اساتید، مشایخ==
    ==اساتید، مشایخ==
    وی‌ فقه‌ و اصول‌ را از ابوبكر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌) فرا گرفت‌ و از ابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر، ثابت‌ بن‌ بندار، جعفر سراج‌، ابن‌ طلحه‌ نعالى‌، حسین‌ بن‌ بُسری‌ و دیگران‌ استماع‌ حدیث‌ كرد.  
    وی‌ فقه‌ و اصول‌ را از ابوبکر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌) فرا گرفت‌ و از ابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر، ثابت‌ بن‌ بندار، جعفر سراج‌، ابن‌ طلحه‌ نعالى‌، حسین‌ بن‌ بُسری‌ و دیگران‌ استماع‌ حدیث‌ کرد.  
    ==شاگردان==
    ==شاگردان==
    سمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ كركى‌، فتح‌ بن‌ عبدالسلام‌، ابوالحسن‌ قطیعى‌ و كسان‌ دیگر از او نقل‌ حدیث‌ كرده‌اند.
    سمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌، فتح‌ بن‌ عبدالسلام‌، ابوالحسن‌ قطیعى‌ و کسان‌ دیگر از او نقل‌ حدیث‌ کرده‌اند.


    ابن‌ خل‌ّ هم‌زمان‌ با خلافت‌ المقتفى‌ عباسى‌ در مدرسه كمالیه‌ - كه‌ توسط كمال‌الدین‌ ابوالفتوح‌ خزانه‌دار وقت‌ در 535ق‌ در بغداد ساخته‌ شد و به‌ نام‌ مدرسه ابن‌ الخل‌ نیز معروف‌ بود - به‌ تدریس‌ پرداخت‌ و فقها و ارباب‌ مناصب‌ در مجلس‌ درس‌ِ او شركت‌ مى‌جستند و خلیفه‌ در نماز به‌ او اقتدا مى‌كرد ابن‌ خل‌ سیرتى‌ نیكو و رفتاری‌ دلپسند داشت‌. زندگى‌ را با سختى‌ و رنج‌ و زهد مى‌گذرانید و همواره‌ ملازم‌ مسجد «رَحْبة» واقع‌ در شرق‌ بغداد بود، چنان‌كه‌ جز در موارد ضروری‌ از آن‌جا خارج‌ نمى‌شد. احمد بن‌ طارق‌ كركى‌ درباره استادان‌ ابن‌ خل‌ رساله‌ای‌ (مشیخه‌ای‌) فراهم‌ آورد و در آن‌ از هر استاد یك‌ حدیث‌ به‌ روایت‌ از ابن‌خل‌ نقل‌ كرد.
    ابن‌ خل‌ّ هم‌زمان‌ با خلافت‌ المقتفى‌ عباسى‌ در مدرسه کمالیه‌ - که‌ توسط کمال‌الدین‌ ابوالفتوح‌ خزانه‌دار وقت‌ در 535ق‌ در بغداد ساخته‌ شد و به‌ نام‌ مدرسه ابن‌ الخل‌ نیز معروف‌ بود - به‌ تدریس‌ پرداخت‌ و فقها و ارباب‌ مناصب‌ در مجلس‌ درس‌ِ او شرکت‌ مى‌جستند و خلیفه‌ در نماز به‌ او اقتدا مى‌کرد ابن‌ خل‌ سیرتى‌ نیکو و رفتاری‌ دلپسند داشت‌. زندگى‌ را با سختى‌ و رنج‌ و زهد مى‌گذرانید و همواره‌ ملازم‌ مسجد «رَحْبة» واقع‌ در شرق‌ بغداد بود، چنان‌که‌ جز در موارد ضروری‌ از آن‌جا خارج‌ نمى‌شد. احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌ درباره استادان‌ ابن‌ خل‌ رساله‌ای‌ (مشیخه‌ای‌) فراهم‌ آورد و در آن‌ از هر استاد یک‌ حدیث‌ به‌ روایت‌ از ابن‌خل‌ نقل‌ کرد.


    ابن‌ خل‌ در روزگار خود تنها كسى‌ بود كه‌ در مسأله سُرَیجیة‌ فتوا داد. او خطى‌ خوش‌ داشت‌ و مردم‌ برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ نمونه‌ای‌ از خط زیبایش‌ فتواهای‌ بسیار از او مى‌خواستند، و چون‌ این‌ امر موجب‌ اتلاف‌ وقت‌ مى‌شد، ناگزیر فتاوی‌ را با قلمى‌ شكسته‌ و خطى‌ ناخوش‌ نوشت‌ و بدین‌سان‌ از این‌ مشغله‌ها رهایى‌ یافت.
    ابن‌ خل‌ در روزگار خود تنها کسى‌ بود که‌ در مسأله سُرَیجیة‌ فتوا داد. او خطى‌ خوش‌ داشت‌ و مردم‌ برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ نمونه‌ای‌ از خط زیبایش‌ فتواهای‌ بسیار از او مى‌خواستند، و چون‌ این‌ امر موجب‌ اتلاف‌ وقت‌ مى‌شد، ناگزیر فتاوی‌ را با قلمى‌ شکسته‌ و خطى‌ ناخوش‌ نوشت‌ و بدین‌سان‌ از این‌ مشغله‌ها رهایى‌ یافت.


    برادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارك‌ (482-552ق‌/1089- 1157م‌) نیز فقیهى‌ فاضل‌ و شاعری‌ زبردست‌ بود. ابن‌ خلكان‌ قطعاتى‌ از اشعار او را نقل‌ كرده‌ است‌.
    برادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارک‌ (482-552ق‌/1089- 1157م‌) نیز فقیهى‌ فاضل‌ و شاعری‌ زبردست‌ بود. ابن‌ خلکان‌ قطعاتى‌ از اشعار او را نقل‌ کرده‌ است‌.
    ==وفات==
    ==وفات==
    ابن‌ خل‌ّ در بغداد درگذشت‌ و در محله لوزیه‌ دفن‌ شد. ولى‌ به‌ گفته ابن‌ خلكان‌ او را در كوفه‌ دفن‌ كردند.
    ابن‌ خل‌ّ در بغداد درگذشت‌ و در محله لوزیه‌ دفن‌ شد. ولى‌ به‌ گفته ابن‌ خلکان‌ او را در کوفه‌ دفن‌ کردند.
    ==آثار==
    ==آثار==
    مهم‌ترین‌ اثر بازمانده‌ از ابن‌ خل‌، توجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ في‌ شرح‌ التنبیه‌ است‌ و آن‌ شرحى‌ مختصر است‌ بر كتاب‌ [[التنبیه فی الفقه الشافعي|التنبیه‌ في‌ فروع‌الشافعیة]] تألیف‌ [[شیرازی، ابراهیم بن علی|شیخ‌ ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ على‌ فقیه‌شافعى‌ شیرازی‌]] (د 476ق‌/1083م‌). التنبیه‌ یكى‌ از 5 كتاب‌ مشهور متداول‌ بین‌ شافعیان‌ است‌ و اگر چه‌ بر این‌ كتاب‌ شروح‌ بسیار نوشته‌اند، ولى‌ ابن‌ خل‌ نخستین‌ شارح‌ این‌ كتاب‌ است‌. وی‌ بى‌آن‌كه‌ مسائل‌ را بیان‌ كند، با عبارات‌ كوتاه،‌ دلایل‌ احكام‌ مذكور در متن‌ را توضیح‌ داده‌ است‌. كتابى‌ در اصول‌فقه‌ نیز به‌ وی‌ منسوب‌ است‌. در برخى‌ از منابع‌، ابیاتى‌ هم‌ به‌ نام‌ ابن‌ خل‌ّ آمده‌ است‌، اما اشعار او را عاری‌ از ارزش‌ ادبى‌ دانسته‌اند.<ref> حكیمیان، ابوالفتح‌، ج3، ص439</ref>
    مهم‌ترین‌ اثر بازمانده‌ از ابن‌ خل‌، توجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ فی‌ شرح‌ التنبیه‌ است‌ و آن‌ شرحى‌ مختصر است‌ بر کتاب‌ [[التنبیه فی الفقه الشافعی|التنبیه‌ فی‌ فروع‌الشافعیة]] تألیف‌ [[شیرازی، ابراهیم بن علی|شیخ‌ ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ على‌ فقیه‌شافعى‌ شیرازی‌]] (د 476ق‌/1083م‌). التنبیه‌ یکى‌ از 5 کتاب‌ مشهور متداول‌ بین‌ شافعیان‌ است‌ و اگر چه‌ بر این‌ کتاب‌ شروح‌ بسیار نوشته‌اند، ولى‌ ابن‌ خل‌ نخستین‌ شارح‌ این‌ کتاب‌ است‌. وی‌ بى‌آن‌که‌ مسائل‌ را بیان‌ کند، با عبارات‌ کوتاه،‌ دلایل‌ احکام‌ مذکور در متن‌ را توضیح‌ داده‌ است‌. کتابى‌ در اصول‌فقه‌ نیز به‌ وی‌ منسوب‌ است‌. در برخى‌ از منابع‌، ابیاتى‌ هم‌ به‌ نام‌ ابن‌ خل‌ّ آمده‌ است‌، اما اشعار او را عاری‌ از ارزش‌ ادبى‌ دانسته‌اند.<ref> حکیمیان، ابوالفتح‌، ج3، ص439</ref>
    ==پانویس==
    ==پانویس==
    <references/>
    <references/>
    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    حكیمیان، ابوالفتح‌، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
    حکیمیان، ابوالفتح‌، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}

    نسخهٔ ‏۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۲

    ابن خل، محمد بن‌ مبارک‌
    NUR00000.jpg
    نام کاملابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارک‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی
    نام پدرمبارک‌ بن‌ محمد
    ولادت475ق
    محل تولدعراق
    محل زندگیبغداد
    رحلت552ق‌
    مدفنبغداد، محله لوزیه‌
    مذهبشافعی
    اطلاعات علمی
    اساتیدابوبکر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌)
    مشایخابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر
    معاصرینبرادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارک‌
    شاگردانسمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌
    برخی آثارتوجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ فی‌ شرح‌ التنبیه‌

    ابن خَل‌ّ، ابوالحسن‌ محمد بن‌ مبارک‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بغدادی‌ (475-552ق‌/1082-1157م‌)، فقیه‌ بزرگ‌ شافعى‌، محدّث‌ و مفتى‌ بغداد.

    اساتید، مشایخ

    وی‌ فقه‌ و اصول‌ را از ابوبکر محمد بن‌ احمد شاشى‌ (چاچى‌) فرا گرفت‌ و از ابن‌ ایوب‌، ابن‌ طیوری‌، ابن‌ بطر، ثابت‌ بن‌ بندار، جعفر سراج‌، ابن‌ طلحه‌ نعالى‌، حسین‌ بن‌ بُسری‌ و دیگران‌ استماع‌ حدیث‌ کرد.

    شاگردان

    سمعانى‌، عبدالخالق‌ بن‌ اسد، احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌، فتح‌ بن‌ عبدالسلام‌، ابوالحسن‌ قطیعى‌ و کسان‌ دیگر از او نقل‌ حدیث‌ کرده‌اند.

    ابن‌ خل‌ّ هم‌زمان‌ با خلافت‌ المقتفى‌ عباسى‌ در مدرسه کمالیه‌ - که‌ توسط کمال‌الدین‌ ابوالفتوح‌ خزانه‌دار وقت‌ در 535ق‌ در بغداد ساخته‌ شد و به‌ نام‌ مدرسه ابن‌ الخل‌ نیز معروف‌ بود - به‌ تدریس‌ پرداخت‌ و فقها و ارباب‌ مناصب‌ در مجلس‌ درس‌ِ او شرکت‌ مى‌جستند و خلیفه‌ در نماز به‌ او اقتدا مى‌کرد ابن‌ خل‌ سیرتى‌ نیکو و رفتاری‌ دلپسند داشت‌. زندگى‌ را با سختى‌ و رنج‌ و زهد مى‌گذرانید و همواره‌ ملازم‌ مسجد «رَحْبة» واقع‌ در شرق‌ بغداد بود، چنان‌که‌ جز در موارد ضروری‌ از آن‌جا خارج‌ نمى‌شد. احمد بن‌ طارق‌ کرکى‌ درباره استادان‌ ابن‌ خل‌ رساله‌ای‌ (مشیخه‌ای‌) فراهم‌ آورد و در آن‌ از هر استاد یک‌ حدیث‌ به‌ روایت‌ از ابن‌خل‌ نقل‌ کرد.

    ابن‌ خل‌ در روزگار خود تنها کسى‌ بود که‌ در مسأله سُرَیجیة‌ فتوا داد. او خطى‌ خوش‌ داشت‌ و مردم‌ برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ نمونه‌ای‌ از خط زیبایش‌ فتواهای‌ بسیار از او مى‌خواستند، و چون‌ این‌ امر موجب‌ اتلاف‌ وقت‌ مى‌شد، ناگزیر فتاوی‌ را با قلمى‌ شکسته‌ و خطى‌ ناخوش‌ نوشت‌ و بدین‌سان‌ از این‌ مشغله‌ها رهایى‌ یافت.

    برادرش‌ ابن‌ خل‌ ابوالحسن‌ احمد بن‌ مبارک‌ (482-552ق‌/1089- 1157م‌) نیز فقیهى‌ فاضل‌ و شاعری‌ زبردست‌ بود. ابن‌ خلکان‌ قطعاتى‌ از اشعار او را نقل‌ کرده‌ است‌.

    وفات

    ابن‌ خل‌ّ در بغداد درگذشت‌ و در محله لوزیه‌ دفن‌ شد. ولى‌ به‌ گفته ابن‌ خلکان‌ او را در کوفه‌ دفن‌ کردند.

    آثار

    مهم‌ترین‌ اثر بازمانده‌ از ابن‌ خل‌، توجیه‌التنبیه‌ یا التوجیه‌ فی‌ شرح‌ التنبیه‌ است‌ و آن‌ شرحى‌ مختصر است‌ بر کتاب‌ التنبیه‌ فی‌ فروع‌الشافعیة تألیف‌ شیخ‌ ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ على‌ فقیه‌شافعى‌ شیرازی‌ (د 476ق‌/1083م‌). التنبیه‌ یکى‌ از 5 کتاب‌ مشهور متداول‌ بین‌ شافعیان‌ است‌ و اگر چه‌ بر این‌ کتاب‌ شروح‌ بسیار نوشته‌اند، ولى‌ ابن‌ خل‌ نخستین‌ شارح‌ این‌ کتاب‌ است‌. وی‌ بى‌آن‌که‌ مسائل‌ را بیان‌ کند، با عبارات‌ کوتاه،‌ دلایل‌ احکام‌ مذکور در متن‌ را توضیح‌ داده‌ است‌. کتابى‌ در اصول‌فقه‌ نیز به‌ وی‌ منسوب‌ است‌. در برخى‌ از منابع‌، ابیاتى‌ هم‌ به‌ نام‌ ابن‌ خل‌ّ آمده‌ است‌، اما اشعار او را عاری‌ از ارزش‌ ادبى‌ دانسته‌اند.[۱]

    پانویس

    1. حکیمیان، ابوالفتح‌، ج3، ص439

    منابع مقاله

    حکیمیان، ابوالفتح‌، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

    وابسته‌ها