ابن هارون، یحیی بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۳

ابن هارون، یحیی بن حسین

نام	ابن هارون، یحیی بن حسین
نام‌های دیگر	هارونی، ابوطالب یحیی بن حسین ناطق بالحق، یحیی بن حسین
نام پدر	حسین هارونی
متولد	340 هجری
محل تولد	مدینه
رحلت	422 ق
اساتید	پدرش؛ حسین هارونی، ابوالعباس احمد بن ابراهیم حسنی، احمد بن عدی حافظ
برخی آثار	تيسير المطالب في أمالي أبيطالب ‏مقتل الحسین علیه‌السلام من امالی السیدین...
کد مؤلف	AUTHORCODE00483AUTHORCODE

یحیی بن حسین بن هارون بن حسین بن محمد بن هارون بن محمد بطحائی بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی(ع)^[۱](340-422ق).ایشان ملقب به ناطق بالحق و دارای کنیه ابوطالب بود. عالم، نویسنده، کلامی و فقیه زیدی مذهب

ولادت

یحیی در سال 340 هجری به دنیا آمد و در 422ق در 82 سالگی از دنیا رفت. (البته در بین کتاب‌های مختلف، اختلافاتی در تاریخ وفات او هست)^[۲]

پدر او علامه محدث حسین هارونی متوفی قرن چهارم هجری است و محل تولدش را طبرستان ذکر کرده‌اند.^[۳] برادرش ابوالحسین احمد المؤید بالله، ده سال از او کوچک‎تر بود، بااین‌حال یک سال پیش از یحیی از دنیا رفت.^[۴]

سید بن طاووس در کتاب المضمار در اعمال ماه رمضان از کتاب امالی او نام برده و بسیار از آن نقل می‌کند. نویسنده فواید مستدرک گفته: سید ابوطالب یحیی بن الحسین بن هارون الحسینی الهروی از بزرگان علمای ما بوده است. وی در سال 305 از ابوالحسین نحوی روایت کرده.^[۵]

تحصیلات

وى نخست نزد پدرش كه از علماى امامیه بود، تحصيل كرد و بعدها او و برادرش نزد ابوالعباس حسنى، دايى خویش كه باعث تغيير عقيده آن‌ها از امامیه به زيديه شده بود و نیز شيخ مفيد در بغداد، به تحصيل علم پرداخت. در رى به محفل صاحب بن عباد پيوست و در محفل قاضى عبدالجبار همدانى تلمذ كرد. بعدها در گرگان به تدريس پرداخت و یکى از آثارش را به حسن مصعبى وزير منوچهر زيارى اتحاف كرد. وى همچنين نزد ابوعبدالله بصرى از مشايخ نامدار معتزله بغداد كلام آموخت. بعد از وفات برادرش الموید بالله احمد بن حسین هارونى در 411ق، با ابوطالب‌هارونى به عنوان امام بيعت شد، اما جزئيات فعاليت او در این ايام شناخته نيست.

به گفته ابن اسفنديار وى به كمال عقل، فضل، سخا، ورع، اجتهاد، عبادت، زهد و تقوى معروف بود و در میان زيديه، كسى دانشمندتر از او نبود.

وفات

وى در سال 422ق در سن 82 سالگى درگذشت و در آمل به خاک سپرده شد.

آثار

از جمله کتاب‌های او (به نقل ابن اسفندیار در «تاريخ طبرستان» ص101، به نقل از «جلاء الأبصار» تألیف حاکم جشم) می‌توان موارد زیر را ذکر کرد؛

التحریر و الشرح؛
المجزی؛
الدعامة؛^[۶]

همچنین، در دیگر منابع آثار ذیل را برای او شمرده‌اند؛

الأمالی (که سید بن طاووس در اقبال، بسیار از آن نقل می‌کند و بر آن اعتماد دارد).^[۷]
الإفادة في تاريخ الأئمة السادة؛
شرح البالغ المدرک؛
الحدائق في أخبار ذوی السوابق؛
الناظم (در فقه)؛
زیادات شرح الأصول؛
شرح التحرير؛
الأدلة؛
النصوص؛
التذكرة که کتابی فقهی است؛
مسائل المصعبي؛
فن اللطيف^[۸]

پانویس

↑ ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206
↑ ر.ک: همان
↑ ر.ک: عبدالله بن حمود، ص26
↑ ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206
↑ ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245
↑ ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، ج‎2، ص: 206
↑ ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245، امین، سید محسن، ج‎10، ص289
↑ ر.ک: عبدالله بن حمود، ص30-31

منابع مقاله

آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، طبقات اعلام الشیعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1430ق.
امین، سید محسن، اعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1403ق.
صدر، سید حسن، تکملة امل الآمل، تحقیق حسینعلی محفوظ، عدنان دباغ و عبدالکریم دباغ، دار المؤزخ العربی، بیروت، 1429ق.
عبدالله بن حمود، تیسیر المطالب فی أمالی أبی طالب تألیف یحیی بن حسین بن هارون، مؤسسة الامام زید بن علی الثقافیة، صنعاء، چاپ اول، 2002م.

وابسته‌ها

تيسير المطالب في أمالی أبي‌طالب

مقتل الحسين من أمالي السيدين

الافاده فی تاریخ الائمه الساده

[1] ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206

[2] ر.ک: همان

[3] ر.ک: عبدالله بن حمود، ص26

[4] ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206

[5] ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245

[6] ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، ج‎2، ص: 206

[7] ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245، امین، سید محسن، ج‎10، ص289

[8] ر.ک: عبدالله بن حمود، ص30-31

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00483.jpg|بندانگشتی|ابن هارون، یحیی بن حسین]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابن هارون، یحیی بن حسین
+! نام!! data-type="authorName" |ابن هارون، یحیی بن حسین
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| هارونی، ابوطالب یحیی بن حسین
+| data-type="authorOtherNames" | هارونی، ابوطالب یحیی بن حسین
 ناطق بالحق، یحیی بن حسین
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |حسین هارونی
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |340 هجری
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |مدینه
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|424 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |422 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |پدرش؛ حسین هارونی، ابوالعباس احمد بن ابراهیم حسنی، احمد بن عدی حافظ
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |تيسير المطالب في أمالي أبيطالب
-|-class='articleCode'
+‏مقتل الحسین علیه‌السلام من امالی السیدین...
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE483AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00483AUTHORCODE
 |}
 </div>
-==ولادت==
+'''یحیی بن حسین بن هارون بن حسین بن محمد بن هارون بن محمد بطحائی بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی(ع)'''<ref>ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206</ref>(340-422ق).ایشان ملقب به '''ناطق بالحق''' و دارای کنیه ابوطالب بود. عالم، نویسنده، کلامی و فقیه زیدی مذهب
+== ولادت ==
+یحیی در سال 340 هجری به دنیا آمد و در 422ق در 82 سالگی از دنیا رفت. (البته در بین کتاب‌های مختلف، اختلافاتی در تاریخ وفات او هست)<ref>ر.ک: همان</ref>
+پدر او علامه محدث حسین هارونی متوفی قرن چهارم هجری است و محل تولدش را طبرستان ذکر کرده‌اند.<ref>ر.ک: عبدالله بن حمود، ص26</ref> برادرش ابوالحسین احمد المؤید بالله، ده سال از او کوچک‎تر بود، بااین‌حال یک سال پیش از یحیی از دنیا رفت.<ref>ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ج‎2، ص: 206</ref>
-ابوطالب يحيى بن حسين بن هارون بن محمد بن محمد بن قاسم بن حسن بن زيد بن حسن بن على(ع) ابن ابيطالب هارونى بطحانى در سال 340ق به دنيا آمد.
+[[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]] در کتاب المضمار در اعمال ماه رمضان از کتاب امالی او نام برده و بسیار از آن نقل می‌کند. نویسنده فواید مستدرک گفته: سید ابوطالب یحیی بن الحسین بن هارون الحسینی الهروی از بزرگان علمای ما بوده است. وی در سال 305 از ابوالحسین نحوی روایت کرده.<ref>ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245</ref>
-==کسب علم و دانش==
+==تحصیلات==
-وى نخست نزد پدرش كه از علماى اماميه بود، تحصيل كرد و بعدها او و برادرش نزد ابوالعباس حسنى، دايى خويش كه باعث تغيير عقيده آن‌ها از اماميه به زيديه شده بود و [[شيخ مفيد]] در بغداد، به تحصيل علم پرداخت. در رى به محفل [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]]  پيوست و در محفل قاضى عبدالجبار همدانى تلمذ كرد. بعدها در گرگان به تدريس پرداخت و يكى از آثارش را به حسن مصعبى وزير منوچهر زيارى اتحاف كرد. وى همچنين نزد ابوعبدالله بصرى از مشايخ نامدار معتزله بغداد كلام آموخت. بعد از وفات برادرش المويد بالله احمد بن حسين هارونى در 411ق، با ابوطالب هارونى به عنوان امام بيعت شد، اما جزئيات فعاليت او در اين ايام شناخته نيست.
+وى نخست نزد پدرش كه از علماى امامیه بود، تحصيل كرد و بعدها او و برادرش نزد ابوالعباس حسنى، دايى خویش كه باعث تغيير عقيده آن‌ها از امامیه به زيديه شده بود و نیز [[شيخ مفيد]] در بغداد، به تحصيل علم پرداخت. در رى به محفل [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] پيوست و در محفل قاضى عبدالجبار همدانى تلمذ كرد. بعدها در گرگان به تدريس پرداخت و یکى از آثارش را به حسن مصعبى وزير منوچهر زيارى اتحاف كرد. وى همچنين نزد ابوعبدالله بصرى از مشايخ نامدار معتزله بغداد كلام آموخت. بعد از وفات برادرش الموید بالله احمد بن حسین هارونى در 411ق، با ابوطالب‌هارونى به عنوان امام بيعت شد، اما جزئيات فعاليت او در این ايام شناخته نيست.
-به گفته ابن اسفنديار وى به كمال عقل، فضل، سخا، ورع، اجتهاد، عبادت، زهد و تقوى معروف بود و در ميان زيديه، كسى دانشمندتر از او نبود.
+به گفته [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] وى به كمال عقل، فضل، سخا، ورع، اجتهاد، عبادت، زهد و تقوى معروف بود و در میان زيديه، كسى دانشمندتر از او نبود.
+==وفات==
-== آثار ==
+وى در سال 422ق در سن 82 سالگى درگذشت و در آمل به خاک سپرده شد.
-هارونى آثار مهمى در كلام و فقه زيديه تألیف كرده و با تربيت شاگردان متعددى كه خود آثار فقهى و كلامى مهمى داشته‌اند، يكى از تاثيرگذاران در مكتب زيديه مى‌باشد.
+==آثار==
-# الدعامة في تثبيت الامامه
+از جمله کتاب‌های او (به نقل [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفندیار]] در «[[تاريخ طبرستان|تاريخ طبرستان]]» ص101، به نقل از «جلاء الأبصار» تألیف حاکم جشم) می‌توان موارد زیر را ذکر کرد؛
-# مبادى الادلة في الكلام
+# التحریر و الشرح؛
-# شرح البالغ المدرك
+# المجزی؛
-# زيادت شرح الاصول
+# الدعامة؛<ref>ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، ج‎2، ص: 206</ref>
-# شرحى بر کتاب الاصول ابوعلى بن خلاد
+همچنین، در دیگر منابع آثار ذیل را برای او شمرده‌اند؛
-# کتاب المصعبى كه رسالاى مختصر در باب فرق اسلامى
+# الأمالی (که [[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]] در اقبال، بسیار از آن نقل می‌کند و بر آن اعتماد دارد).<ref>ر.ک: صدر، سید حسن، ج‎6، ص: 245، امین، سید محسن، ج‎10، ص289</ref>
-# التحرير في الكشف عن نصوص الائمه النحارير
+# الإفادة في تاريخ الأئمة السادة؛
-# الناظم
+# شرح البالغ المدرک؛
-# المجزى في اصول الفقه و جوامع الادله
+# الحدائق في أخبار ذوی السوابق؛
+# الناظم (در فقه)؛
+#زیادات شرح الأصول؛
+# شرح التحرير؛
+# الأدلة؛
+# النصوص؛
+# التذكرة که کتابی فقهی است؛
+# مسائل المصعبي؛
+# فن اللطيف<ref>ر.ک: عبدالله بن حمود، ص30-31</ref>
+==پانویس==
+<references/>
-==وفات==
+==منابع مقاله==
+# آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، طبقات اعلام الشیعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1430ق.
+# امین، سید محسن، اعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1403ق.
+# صدر، سید حسن، تکملة امل الآمل، تحقیق حسینعلی محفوظ، عدنان دباغ و عبدالکریم دباغ، دار المؤزخ العربی، بیروت، 1429ق.
+# عبدالله بن حمود، تیسیر المطالب فی أمالی أبی طالب تألیف یحیی بن حسین بن هارون، مؤسسة الامام زید بن علی الثقافیة، صنعاء، چاپ اول، 2002م.
-وى در سال 424ق در سن 84 سالگى درگذشت و در آمل به خاك سپرده شد.
-== وابسته‌ها ==
+==وابسته‌ها==
 {{وابسته‌ها}}
+[[تيسير المطالب في أمالی أبي‌طالب]]
+[[مقتل الحسين من أمالي السيدين]]
 [[الافاده فی تاریخ الائمه الساده]]
-[[تیسیر المطالب فی امالی الإمام ابیطالب]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]