۱۰۶٬۳۱۲
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'الإيضاح (ابهام زدایی)' به 'الإيضاح (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌آ' به 'ی‌آ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'الإيضاح (ابهام زدایی)' به 'الإيضاح (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR14713J1.jpg | | تصویر =NUR14713J1.jpg | ||
| عنوان =الإيضاح في | | عنوان =الإيضاح في أصول‌الدين | ||
| عنوان‌های دیگر =کتاب الايضاح في | | عنوان‌های دیگر =کتاب الايضاح في اصول‌الدين | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن | |||
[[ابن زاغونی، علی بن عبیدالله]] (نویسنده) | |||
[[مرزا، احسان عبدالغفار]] (مصحح) | [[مرزا، احسان عبدالغفار]] (مصحح) | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۱: | ||
[[سايح، احمد عبدالرحيم]] (مصحح) | [[سايح، احمد عبدالرحيم]] (مصحح) | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 205/2 /الف2الف9 1383 | | کد کنگره =BP 205/2 /الف2الف9 1383 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
کلام اهل سنت - قرن6ق. | کلام اهل سنت - قرن6ق. | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مکتبة | مکتبة الثقافةالدينية | ||
| مکان نشر =مصر - قاهره | | مکان نشر =مصر - قاهره | ||
| سال نشر = |مجلد1: 1425ق, | | سال نشر = |مجلد1: 1425ق, | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
| شابک =977-341-135-4 | | شابک =977-341-135-4 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =14713 | ||
| کتابخوان همراه نور =14713 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الإيضاح (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''الإيضاح في | '''الإيضاح في أصول‌الدين'''، نوشته [[ابن زاغونی، علی بن عبیدالله|علی بن عبیدالله بن زاغونی]]، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است و توسط [[سايح، احمد عبدالرحيم|احمد عبدالرحیم سایح]] و [[مرزا، احسان عبدالغفار|احسان عبدالغفار مرزا]] تحقیق آن صورت گرفته است. موضوع خاص کلامی پرداخته‌شده در این کتاب، مباحثی است چون اثبات صفات حق تعالی، قرآن، قدر، نبوت و امامت و... این کتاب به زبان عربی و در زمان معاصر به نگارش درآمده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای آن درهفت فصل مطرح شده است وهر فصل از ابواب و | کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای آن درهفت فصل مطرح شده است وهر فصل از ابواب و بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
کتاب، مشتمل بر مقدمه‌ای از محقق کتاب است که در آن از اهمیت علمی این نوشتار سخن گفته و پس از بیان موضوعات کلی | کتاب، مشتمل بر مقدمه‌ای از محقق کتاب است که در آن از اهمیت علمی این نوشتار سخن گفته و پس از بیان موضوعات کلی مطرح‌شده در کتاب، در مورد ابوابی از آن مباحثی مرتبط را مطرح کرده است. | ||
فصل اول کتاب در باب اهمیت علم و اقسام آن است. علم اقسام عدیده‌ای دارد: قسم اول آن، علوم عقلی است که خود بر دو قسم است: | فصل اول کتاب در باب اهمیت علم و اقسام آن است. علم اقسام عدیده‌ای دارد: قسم اول آن، علوم عقلی است که خود بر دو قسم است: | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۸: | ||
# آنکه مستقیم درک نمی‌شود، بلکه به‌وسیله واسطه‌ها درک می‌شود و این وسائط گاهی واسطه‌های ضروریه هستند که از علوم ضروریه به حساب می‌آیند و گاهی از وسائط استدلالیه هستند که از علوم استدلالی محسوب می‌شوند. | # آنکه مستقیم درک نمی‌شود، بلکه به‌وسیله واسطه‌ها درک می‌شود و این وسائط گاهی واسطه‌های ضروریه هستند که از علوم ضروریه به حساب می‌آیند و گاهی از وسائط استدلالیه هستند که از علوم استدلالی محسوب می‌شوند. | ||
قسم دوم، علوم | قسم دوم، علوم درک شده به‌وسیله حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، لامسه) هستند. | ||
قسم سوم، علوم اخباری هستند که خود بر دو قسمند: | قسم سوم، علوم اخباری هستند که خود بر دو قسمند: | ||
# | # به‌دست‌آمده از اخبار متواتره؛ | ||
# | # به‌دست‌آمده از اخبار واحد و ظنی، که برخی موارد آن تلقی به قبول می‌شود و برخی از آنها مورد قبول نیست<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/29 ر.ک: متن کتاب، ص29-36]</ref>. | ||
از جمله | از جمله بخش‌های این فصل در باب تکالیف شرعیه است. تکالیف شرعیه بر دو قسم است: یکی واجبات و دیگری مستحبات. اما خود واجبات بر دو قسم است: | ||
# واجبات عینی: آن واجباتی است که بر فردفرد مکلفین واجب گردیده است. | # واجبات عینی: آن واجباتی است که بر فردفرد مکلفین واجب گردیده است. | ||
# واجبات کفایی: واجباتی است که اگر شخصی آن را | # واجبات کفایی: واجباتی است که اگر شخصی آن را به‌پا دارد، از دیگران ساقط می‌شود؛ مانند حل شبهات مخالفین دین و برخی واجبات دینی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/66 ر.ک: همان، ص66]</ref>. | ||
فصل بعدی، درباره اوصاف خداوند متعال است. اولین صفت، حی بودن خداوند است که به معنای حیات مطلقه ازلی و ابدی خداوند است. مؤلف برای استدلال بر این صفت | فصل بعدی، درباره اوصاف خداوند متعال است. اولین صفت، حی بودن خداوند است که به معنای حیات مطلقه ازلی و ابدی خداوند است. مؤلف برای استدلال بر این صفت این‌گونه دلیل آورده که: درباره صفت فاعلیت و عالمیت خداوند متعال سابقا دلایل قاطعی را ارائه کردیم؛ حال این مطلب قطعی است که حیات شرط اولی برای فاعلیت فاعل و عالمیت عالم است و الا کسی که حیات ندارد، فاعلیت و عالمیت او عقلا ممکن نیست. | ||
همچنین استدلال آورده شده بر عالمیت خداوند متعال به اینکه ثابت شد که خداوند، فاعل و خالق عالم هستی است و فعل او در کمال صحت و اتقان است؛ حال اگر خداوند متعال، عالم نبود، فاعلیت متقن او زیر سؤال می‌رفت و امکان وقوعی نداشت. | همچنین استدلال آورده شده بر عالمیت خداوند متعال به اینکه ثابت شد که خداوند، فاعل و خالق عالم هستی است و فعل او در کمال صحت و اتقان است؛ حال اگر خداوند متعال، عالم نبود، فاعلیت متقن او زیر سؤال می‌رفت و امکان وقوعی نداشت. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۵: | ||
در ادامه این فصل، مؤلف به ذکر اوصاف باری تعالی پرداخته و نظرات گوناگون مذاهب کلامی را در مورد آنها مطرح می‌کند، سپس به نقد و نظر درباره ادعای ایشان می‌پردازد. | در ادامه این فصل، مؤلف به ذکر اوصاف باری تعالی پرداخته و نظرات گوناگون مذاهب کلامی را در مورد آنها مطرح می‌کند، سپس به نقد و نظر درباره ادعای ایشان می‌پردازد. | ||
فصل بعدی در باب قرآن کریم است. اینکه آیا قرآن کلام الهی است یا خیر و اینکه کیفیت و | فصل بعدی در باب قرآن کریم است. اینکه آیا قرآن کلام الهی است یا خیر و اینکه کیفیت و ویژگی‌های قرآن چیست و منظور از تلاوت و قرائت قرآن چه چیزی است. | ||
از جمله فصول مهم این نوشتار، موضوع خلقت الهی است. اینکه خداوند متعال خالق جواهر و اجسام است، شکی در آن نیست؛ لکن در اینکه آیا خداوند خالق افعال عباد است، اختلاف زیادی وجود دارد. مذهب اهل حق و اهل سنت این است که خداوند متعال خالق افعال بندگان است؛ فلذا آنچه از حرکات و سکنات و امثال آن از عباد صادر می‌شود، خلقت آنها به خداوند برمی‌گردد. | از جمله فصول مهم این نوشتار، موضوع خلقت الهی است. اینکه خداوند متعال خالق جواهر و اجسام است، شکی در آن نیست؛ لکن در اینکه آیا خداوند خالق افعال عباد است، اختلاف زیادی وجود دارد. مذهب اهل حق و اهل سنت این است که خداوند متعال خالق افعال بندگان است؛ فلذا آنچه از حرکات و سکنات و امثال آن از عباد صادر می‌شود، خلقت آنها به خداوند برمی‌گردد. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۷: | ||
در ادامه مؤلف به‌تفصیل برای هریک از این فصول، استدلالاتی را مطرح می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/357 ر.ک: همان، ص357]</ref>. | در ادامه مؤلف به‌تفصیل برای هریک از این فصول، استدلالاتی را مطرح می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/357 ر.ک: همان، ص357]</ref>. | ||
از جمله موضوعات | از جمله موضوعات طرح‌شده، بحث امکان رؤیت خداوند متعال است. مؤلف بر این باور است که دیدن خداوند متعال ممکن است و برای بندگان مؤمنش واجب می‌باشد. در این باب گروهی از معتزله و جهمیه و امامیه بر این باورند که قطعا امکان چنین رؤیتی منتفی است و جماعتی از معتزله بر این باورند که امکان دیدن خداوند متعال وجود دارد، لکن نه با چشم مادی، بلکه با چشم دل امکان رؤیت حق تعالی وجود دارد. مؤلف، بحث و استدلال در این باب را در چهار بخش جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد: | ||
# امکان رؤیت حق تعالی اجمالا؛ | # امکان رؤیت حق تعالی اجمالا؛ | ||
# اینکه ذات حق تعالی خود را رؤیت می‌کند؛ | # اینکه ذات حق تعالی خود را رؤیت می‌کند؛ | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۳: | ||
# اینکه خداوند متعال با همین چشم مادی رؤیت می‌شود، نه با چشم دل و حس ششم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/407 ر.ک: همان، ص407]</ref>. | # اینکه خداوند متعال با همین چشم مادی رؤیت می‌شود، نه با چشم دل و حس ششم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/407 ر.ک: همان، ص407]</ref>. | ||
فصل بعدی در موضوع وعید (وعده‌های عذاب الهی) است. اعتقاد مؤلف بر این است که انجام وعیدهای الهی در حق ارباب کبائر و ذنوب، بر خداوند متعال واجب نیست و اگر بخواهد می‌تواند ایشان را مورد عفو خویش و شفاعت شافعین قرار دهد و اگر بخواهد می‌تواند ایشان را عذاب کند. معتزلیان بر این باورند که وعیدهای الهی واجب الاجر است و شایسته نیست ترک آنها. خود معتزله دراین باب اختلاف دارند؛ گروه کمی از ایشان بر این باورند که واجب است بر خداوند متعال عذاب کردن مذنبین | فصل بعدی در موضوع وعید (وعده‌های عذاب الهی) است. اعتقاد مؤلف بر این است که انجام وعیدهای الهی در حق ارباب کبائر و ذنوب، بر خداوند متعال واجب نیست و اگر بخواهد می‌تواند ایشان را مورد عفو خویش و شفاعت شافعین قرار دهد و اگر بخواهد می‌تواند ایشان را عذاب کند. معتزلیان بر این باورند که وعیدهای الهی واجب الاجر است و شایسته نیست ترک آنها. خود معتزله دراین باب اختلاف دارند؛ گروه کمی از ایشان بر این باورند که واجب است بر خداوند متعال عذاب کردن مذنبین به‌قدر ذنوبشان و سپس خارج شدن آنها از عذاب الهی و اکثریت معتزله معتقدند کسی که داخل در عذاب الهی می‌شود، در آن مخلد می‌گردد و بههیچوجه از آن خارج نمی‌شود. سپس مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات به‌تفصیل ثابت می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/425 ر.ک: همان، ص425]</ref>. | ||
شفاعت در روز قیامت، از مهمترین مباحث این نوشتار است. مؤلف بیان می‌دارد که شفاعت امر حق و مسلمی است و اول کسی که در روز قیامت شفاعتکننده است، رسول اکرم(ص) است و پس از ایشان ملائکه هستند و انبیا و علما و شهدا و صالحین از بندگان الهی. معتزلیان بر این باورند که در روز قیامت برای هیچکس امکان شفاعت وجود ندارد. مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات به‌تفصیل ثابت می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/452 ر.ک: همان، ص452]</ref>. | شفاعت در روز قیامت، از مهمترین مباحث این نوشتار است. مؤلف بیان می‌دارد که شفاعت امر حق و مسلمی است و اول کسی که در روز قیامت شفاعتکننده است، رسول اکرم(ص) است و پس از ایشان ملائکه هستند و انبیا و علما و شهدا و صالحین از بندگان الهی. معتزلیان بر این باورند که در روز قیامت برای هیچکس امکان شفاعت وجود ندارد. مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات به‌تفصیل ثابت می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/452 ر.ک: همان، ص452]</ref>. | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۲: | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. | فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. | ||
در | در پاورقی‌ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب ذکر شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۲: | ||
[[رده:آثار کلامی اشاعره. ماتریدیه (قرن 6 – 11)]] | [[رده:آثار کلامی اشاعره. ماتریدیه (قرن 6 – 11)]] | ||