پرش به محتوا

الأضداد: تفاوت میان نسخه‌ها

۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ اوت ۲۰۲۴
جز
جایگزینی متن - 'الأضداد (ابهام زدایی)' به 'الأضداد (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌س' به 'ابن‌ س')
جز (جایگزینی متن - 'الأضداد (ابهام زدایی)' به 'الأضداد (ابهام‌زدایی)')
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
| پدیدآوران = [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد]] (نویسنده)
| پدیدآوران = [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد]] (نویسنده)


[[ ابوجری، محمد عودة]] (محقق)
[[ابوجری، محمد عودة]] (محقق)


[[عبدالتواب، رمضان]] (مصحح)
[[عبدالتواب، رمضان]] (مصحح)
خط ۲۰: خط ۲۰:
| مکان نشر =مصر - قاهره  
| مکان نشر =مصر - قاهره  
| سال نشر = 1430ق. = 2009م.  
| سال نشر = 1430ق. = 2009م.  
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24852AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24852AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ دوم  
| چاپ =چاپ دوم  
خط ۳۱: خط ۳۰:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
{{کاربردهای دیگر|الأضداد (ابهام زدایی)}}
{{کاربردهای دیگر|الأضداد (ابهام‌زدایی)}}


'''الأضداد'''، عنوان اثری است یک جلدی به زبان عربی از [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابو حاتم سهل بن محمد بن عثمان سجستانی]](165- 255 ه‍.) با موضوع لغت و زبان‌شناسی. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم]] در این اثر به گردآوری الفاظ اضداد (به معنای خلاف الشیء) در زبان عربی پرداخته است. این اثر علاوه بر استخراج الفاظ اضداد و تمییز میان آنها شامل تمایز میان الفاظی که به «المقلوب لفظه» و «المزال عن جهته» معروفند، نیز می‌شود. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]] در بیان این موارد در این اثر، بسیار دقیق عمل کرده است. وی در نگارش این اثر بسیار تحت تأثیر اساتیدی مانند [[اصمعی]] و ابوعبیده و ابوزید و دیگرانی است که از آنها روایت کرده و نظراتشان را نقل است. شایان‌ذکر است «کتاب الاضداد» [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]]، در نگارش کتاب‌های بعدی با این موضوع، بسیار تأثیرگذار بوده و بعدی‌ها از آن استفاده کرده‌اند.
'''الأضداد'''، عنوان اثری است یک جلدی به زبان عربی از [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابو حاتم سهل بن محمد بن عثمان سجستانی]](165- 255 ه‍.) با موضوع لغت و زبان‌شناسی. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم]] در این اثر به گردآوری الفاظ اضداد (به معنای خلاف الشیء) در زبان عربی پرداخته است. این اثر علاوه بر استخراج الفاظ اضداد و تمییز میان آنها شامل تمایز میان الفاظی که به «المقلوب لفظه» و «المزال عن جهته» معروفند، نیز می‌شود. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]] در بیان این موارد در این اثر، بسیار دقیق عمل کرده است. وی در نگارش این اثر بسیار تحت تأثیر اساتیدی مانند [[اصمعی]] و ابوعبیده و ابوزید و دیگرانی است که از آنها روایت کرده و نظراتشان را نقل است. شایان‌ذکر است «کتاب الاضداد» [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]]، در نگارش کتاب‌های بعدی با این موضوع، بسیار تأثیرگذار بوده و بعدی‌ها از آن استفاده کرده‌اند.
خط ۴۷: خط ۴۶:
اولین چیزی که خواننده این کتاب ملاحظه می‌کند مقدمه مختصری است که ابوحاتم بر آن نوشته و در آن، انگیزه‌های تألیف این کتاب را شرح داده است. ابوحاتم پس از بیان انگیزه‌اش تعریفی از اضداد ارائه می‌دهد و می‌گوید: برخی گمان کرده‌اند که بعضی از اعراب «ضد» را مانند «ند» می‌شمرند و ازاین‌روست که می‌گویند: هو یضادنی فی ذلک المعنی. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]] این تعریف را رد می‌کند و می‌گوید من این حرف را قبول ندارم و معروف در ضد در کلام عرب عبارت است از «خلاف الشئ».<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=57&viewType=pdf ر.ک: مقدمه کتاب، ص57]</ref>
اولین چیزی که خواننده این کتاب ملاحظه می‌کند مقدمه مختصری است که ابوحاتم بر آن نوشته و در آن، انگیزه‌های تألیف این کتاب را شرح داده است. ابوحاتم پس از بیان انگیزه‌اش تعریفی از اضداد ارائه می‌دهد و می‌گوید: برخی گمان کرده‌اند که بعضی از اعراب «ضد» را مانند «ند» می‌شمرند و ازاین‌روست که می‌گویند: هو یضادنی فی ذلک المعنی. [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]] این تعریف را رد می‌کند و می‌گوید من این حرف را قبول ندارم و معروف در ضد در کلام عرب عبارت است از «خلاف الشئ».<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=57&viewType=pdf ر.ک: مقدمه کتاب، ص57]</ref>


ابوحاتم هنگامی که به الفاظ اضداد می‌پرداخت -مانند سایر علمایی که به این موضوع پرداخته‌اند- به ترتیب هجایی این الفاظ توجهی نداشت، همچنان که به این توجه نداشت که اول الفاظ اضداد را ذکر کند و سپس المقلوب لفظه را و سپس المزال عن جهته را... بلکه وی صرفاً در جمع‌آوری این الفاظ کوشیده است. ازاین‌رو مثلاً پس از ذکر لفظ «المنین» و ذکر ضدهای آن و استشهاد به شعر ابن حلزة، «الاهباء» را معنی کرده و گفته الاهباء من الهبوة من الغبار... و بعد گفته من گمان می‌کنم این لفظ از الفاظ مقلوب است... .<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=57&viewType=pdf ر.ک: همان، ص57-58]</ref>
ابوحاتم هنگامی که به الفاظ اضداد می‌پرداخت -مانند سایر علمایی که به این موضوع پرداخته‌اند- به ترتیب هجایی این الفاظ توجهی نداشت، همچنان که به این توجه نداشت که اول الفاظ اضداد را ذکر کند و سپس المقلوب لفظه را و سپس المزال عن جهته را... بلکه وی صرفاً در جمع‌آوری این الفاظ کوشیده است. ازاین‌رو مثلاً پس از ذکر لفظ «المنین» و ذکر ضدهای آن و استشهاد به شعر ابن حلزة، «الاهباء» را معنی کرده و گفته الاهباء من الهبوة من الغبار... و بعد گفته من گمان می‌کنم این لفظ از الفاظ مقلوب است....<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=57&viewType=pdf ر.ک: همان، ص57-58]</ref>


از دیگر ملاحظات بر روش [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم]] در این کتاب این است که بر خلاف ابن‌ سکیت و اصمعی هنگام ذکر لفظی از اضداد، آن را به لفظ مجردش برنمی‌گرداند، بلکه فقط خود لفظ و معانی متضاد آن را ذکر کرده و برای آنچه نقل کرده، به شواهد قرآنی و شعری و... استشهاد می‌نماید. الفاظی نیز هست که ابوحاتم شواهدی بر آنها نیاورده که در این کتاب به حدود 27 لفظ می‌رسد. علاوه بر این، حروفی در این کتاب هست که ابوحاتم به صرف سماع آن از اصحابش آنها را نقل کرده و خودش نیز گفته که علم به این موارد ندارد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=58&viewType=pdf ر.ک: همان، ص58]</ref>
از دیگر ملاحظات بر روش [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم]] در این کتاب این است که بر خلاف ابن‌ سکیت و اصمعی هنگام ذکر لفظی از اضداد، آن را به لفظ مجردش برنمی‌گرداند، بلکه فقط خود لفظ و معانی متضاد آن را ذکر کرده و برای آنچه نقل کرده، به شواهد قرآنی و شعری و... استشهاد می‌نماید. الفاظی نیز هست که ابوحاتم شواهدی بر آنها نیاورده که در این کتاب به حدود 27 لفظ می‌رسد. علاوه بر این، حروفی در این کتاب هست که ابوحاتم به صرف سماع آن از اصحابش آنها را نقل کرده و خودش نیز گفته که علم به این موارد ندارد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24852/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AF%D8%A7%D8%AF?pageNumber=58&viewType=pdf ر.ک: همان، ص58]</ref>