محاضرات في أصول الفقه: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر =NUR13269J1.jpg

| عنوان =محاضرات فی أصول الفقه

| عنوان‌های دیگر =تقریرا لابحاث... السید ابوالقاسم الموسوی الخوئی قدس‌سره

| پدیدآوران =

[[فیاض، محمد اسحاق]] (مقرر)

| زبان =عربی

| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏159‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏9‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏1388

| موضوع =

اصول فقه شیعه - قرن 14

| ناشر =

مؤسسة احياء آثار الامام الخوئي

| مکان نشر =قم - ایران

| سال نشر = 1422 ق  

| چاپ =1

| تعداد جلد =4

| کتابخانۀ دیجیتال نور =13269

| کتابخوان همراه نور =13269

'''محاضرات في أصول الفقه'''، اثر عربى [[فیاض، محمداسحاق|آيت‌الله شيخ محمد اسحاق فياض]]، تقريرات درس خارج اصول فقه [[خویی، ابوالقاسم|آيت‌الله ابوالقاسم خويى]] مى‌باشد.

در امر دهم، مبحث صحيح و اعم مطرح شده است. نویسنده، ضمن بحث از جريان اين مسئله بنا بر قول به عدم وجود حقيقت شرعيه، به بررسى معناى واژه «صحيح»، دخول أجزاء و شرايط در محل نزاع و لزوم تصور معناى جامع بنا بر نظر هر يك از قائلين به صحيح و اعم، پرداخته است.

# عبادات: پس از نقد كلام [[نایینی، محمدحسین|محقق نايينى]] پيرامون مسئله، نحوه تصوير قدر جامع بيان و سپس به قول [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|صاحب كفايه]]، [[عراقی، ضیاءالدین|محقق عراقى]] و [[اصفهانی، محمدحسین|محقق اصفهانى]] درباره اين مبحث، اشاره شده است؛

# معاملات: نویسنده، در اين مبحث، معتقد به تمسك به اطلاق در معاملات بوده و پس از تفصيل بين وضع أسامى معاملات براى اسباب و براى مسببات، دخول يا عدم دخول أجزاء و شرايط واجب در محل نزاع را بررسى كرده است.

در امر يازدهم، مسئله مشتق و مباحث مرتبط با آن، بررسى شده است. نویسنده، پس از تحرير محل نزاع، به اين نكته اشاره كرده كه نزاع در مشتق، در مورد وضع هيئت مى‌باشد. اشكال دخول اسم زمان در محل نزاع، خروج مصادر و افعال از محل نزاع، دلالت فعل بر زمان، اصل عملى در مسئله، مبتنى بودن نزاع بر بساطت و تركّب، ادله وضع مشتق براى خصوص متلبس به مبدأ، ادله قائلين به أعم و در نهايت، ثمره نزاع در مبحث مشتق، از ديگر مباحث مطرح شده در اين امر است.

مقام اول، ماده امر را بررسى كرده است. نویسنده، پس از بيان معناى اصطلاحى امر، اعتبار علو در آن و منشأ تبادر وجوب از لفظ امر را بررسى كرده و در ادامه، به مسئله طلب و اراده و نظريات معتبر در آن، اشاره كرده است، با اين تفصيل:

# نظريه اشاعره: اعتقاد به كلام نفسى و مسئله جبر؛

# نظريه فلاسفه: اراده ذاتى خداوند؛

# نظريه معتزله: تفويض؛

# نظريه اماميه: امر بين الأمرين.

در مقام دوم، صيغه امر، بررسى شده است. نویسنده، ضمن بيان معنى صيغه امر، نحوه ظهور آن در وجوب و جملات فعليه‌اى را كه در مقام انشاء استعمال شده‌اند، بررسى كرده است. در ادامه، پيرامون واجب تعبدى و توصلى، شك در سقوط واجب به واسطه فعل غير اختيارى مكلف، شك در تعبديت يا توصليت، مقتضاى اصل لفظى در مسئله و تقابل بين اطلاق و تقييد، بحث شده است.

#اجزاء: نویسنده، معتقد است كه اين مسئله، از جمله مسائل عقليه مطرح شده در اصول مى‌باشد. وى، پس از بيان فرق بين اين مسئله و مسئله مره و تكرار و تبعيت قضاء از أداء، توهم جواز امتثال بعد از امتثال را بررسى نموده، ضمن بحث از نحوه اجزاء مأموربه اضطرارى از مأموربه اختيارى و اجزاء مأموربه ظاهرى از مأموربه واقعى، به تنبيهات زير، اشاره كرده است:

#:الف) تفصيل در اجزاء، بين قيام اماره بر حكم يا بر متعلق حكم؛

#:ب) اختصاص داشتن محل نزاع به موردى كه امر بالفعل باشد؛

# امر به شىء، عين نهى از ضد عام آن است؛

# امر به شىء، به دلالت تضمنى، دلالت بر نهى از ضد آن مى‌كند؛

# امر به شىء، مقتضى نهى از ضد آن، به دلالت التزامى است.

# بررسى حكم جهر در موضع اخفات و اتمام در موضع قصر؛

# جريان ترتب در دو واجبى كه يكى از آنها موسع و ديگرى مضيق باشد؛

# التفات به امر اهم، در خلال انجام فعل مهم؛

# وضو يا غسل با آب مغصوب.

# بررسى حقيقت تزاحم و وقوع موضوعى آن؛

# بيان حقيقت تعارض و اساس موضوعى آن كه عبارت است از تنافى دو مدلول، در مقام اثبات، بر وجه تناقض يا تضاد ذاتى يا عرضى؛

# اشاره به نقطه اساسى در فرق بين دو متباين؛

# بيان مرجحات باب تعارض از طرفى و بيان مقتضاى قاعده از طرف ديگر؛

# بيان مرجحات باب تزاحم و مقتضاى قاعده در صورت فقدان آنها. اين مرجحات عبارتند از:

# تقدم واجب مشروط به قدرت عقلى بر مشروط به قدرت شرعى؛

# تقدم اهم بر مهم و...

# بررسى فرق بين امر و نهى از ديدگاه مشهور علماء كه معتقدند، متعلق نهى، ترك فعل است، در حالى كه متعلق امر، ايجاد الفعل مى‌باشد؛

# تعلق امر به فعل و ترك؛ نویسنده، معتقد است هم‌چنان‌كه امر از ناحيه اشتمال آن بر مصلحت لزوميه، به فعل تعلق مى‌گيرد، گاهى نيز متعلق آن، ترك مى‌باشد؛

# انحلال نهى، به نسبت افراد عرضى و طولى آن.

# وقوع عبادات مكروهه در شريعت؛

# خياطت در مكان نهى شده؛

# دليل [[میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن|محقق قمى]]، مبنى بر تعلق امر و نهى، به طبيعت صلات و غصب.

ج) نهى در عبادت؛ نویسنده، پس از بيان فرق آن با مسئله اجتماع امر و نهى، به بررسى مسئله اصولى - عقلى بودن يا نبودن آن، اختصاص محل نزاع به نواهى مولویه، دخول نهى تنزيهى و غيرى در مسئله، واقعى يا مجعول بودن صحت و فساد و مقتضاى اصل اولى در اين مسئله، پرداخته است.

# مفاهيم: نویسنده، ابتدا، به بيان فرق بين ملازمه در مبحث مفهوم و منطوق و ملازمه موجود در استلزامات عقلى پرداخته و در ادامه، مفهوم شرط، وصف، غايت، حصر و عدد بررسى كرده است.

# عام و خاص: مؤلف، معتقد است كه معناى لغوى و عرفى عام، شمول مى‌باشد و معناى اصطلاحى آن نيز، در همان معناى لغوى و عرفى، استعمال شده است. وى، پس از بيان فرق بين عام و مطلق شمولى، به بررسى اقسام عام و منشأ تقسيمات آن، چگونگى دلالت صيغه‌هاى عام بر عموم، تمسك عام بعد از ورود مخصص، استصحاب عدم ازلى، فحص از مخصص و دَوران امر بين تخصيص و نسخ، پرداخته است.

== منابع مقاله ==

==وابسته‌ها==