کالبدشکافی ترور: تاریخ هراس‌آفرینی

کالبدشکافی ترور
پدیدآوران	سینکلر، اندرو (نویسنده) صبری، خسرو (مترجم)
ناشر	فرهنگ نشر نو
مکان نشر	تهران
سال نشر	1400
شابک	‎0ـ238ـ490ـ600ـ978
کد کنگره	‏

کالبدشکافی ترور: تاریخ هراس‌آفرینی تألیف اندرو سینکلر، ترجمه خسرو صبری؛ هدف نویسنده از نگارش این کتاب، بررسی پدیدۀ مدرن تروریسم نبوده است (هرچند در فصل‌های پایانی به آن نیز پرداخته)، بلکه بررسی ترور و ارعاب توسط نوع بشر در کل تاریخ بوده است. برای انجام این مهم ترور را از اساطیر یونان آغاز کرده و در طی 42 فصل و با رعایت تقدم و تأخر تاریخی ادامه داده است.

گزارش کتاب

همواره از ترور و ارعاب استفادۀ سیاسی شده است؛ چه آن زمان که مردمان باستان در پی کسب خونبار قدرت بودند، چه در طی مبارزات خشونت‌بار انقلابیون و شورشیان مسلح، چه در هیئت دولتی آن و قتل‌عام‌های میلیونی در جنگ‌ها و پاکسازی‌ها. از عصر هومر تا دوران القاعده، تروریست‌ها کوشیده‌اند تا بنای تاریخ را بر زمینی آغشته به خون برپا کنند.

واژۀ ترور از ریشۀ terrere لاتین و ters هندواروپایی به معنای ترساندن و به‌لرزه‌انداختن گرفته شده است و ظاهراً باید با ترس فارسی هم‌ریشه باشد. با توجه به عناصر اصلی ترور، یعنی قتل و شکنجه و ارعاب، با تسامح می‌توان گفت ترور همزاد بشریت است و با فرزندان بلافصل آدم و حوا یعنی هابیل و قابیل آغاز شده است؛ اما تروریسم پدیده‌ای مدرن و مبتنی بر سازمان و تشکیلات است که قدمت آن به دوسه سدۀ اخیر می‌رسد.

از آنجا که تروریسم در طی تاریخ نسبتاً کوتاهش، هم از لحاظ نحوۀ عمل و هم از لحاظ انگیزه اشکال متنوعی داشته است، صاحب‌نظران سیاسی هنوز به تعریف جامع و مانعی از آن نرسیده‌اند و هیچ‌کدام از تعاریف ارائه‌شده از آن نمی‌تواند این پدیده را به طور کامل و قانع‌کننده توضیح دهد.

هدف نویسنده از نگارش این کتاب، بررسی پدیدۀ مدرن تروریسم نبوده است (هرچند در فصل‌های پایانی به آن نیز پرداخته)، بلکه بررسی ترور و ارعاب توسط نوع بشر در کل تاریخ بوده است. برای انجام این مهم ترور را از اساطیر یونان آغاز کرده و در طی 42 فصل و با رعایت تقدم و تأخر تاریخی ادامه داده است.

این کتاب با توجه به گسترۀ تاریخی مورد بررسی‌اش کتابی موجز است؛ بنابراین بسیاری از حوادث تاریخی خونبار از جمله حملۀ مغول و تیمور و جنگ‌های منطقه‌ای را از قلم انداخته است. مبنای گزینش حوادث مورد بررسی مشخص نیست؛ اما بیشتر به حوادثی پرداخته که محرک‌شان جهان‌بینی عاملان آنها بوده است. شاید از همین‌رو است که بسیاری از فصل‌های آن به ترورهای مقدس یا ترورهای قومی می‌پردازد که مبنای آنها باور و توجیهی است که ریشه در بی‌ارزش دانستن دیگری و مجازبودن نابودی‌اش دارد.

از آنجا که انگیزۀ نگارش این کتاب، حمله به برج‌های مرکز تجارت جهانی بوده و نویسنده بلافاصله بعد از این رویداد آغاز به تدوین کتاب کرده است، حوادث مورد مطالعۀ نویسنده از سال 2002 پیش‌تر نمی‌روند؛ بنابراین نویسنده به داعش نمی‌پردازد. البته نویسنده در مؤخرۀ کتاب با توجه به وجود عوامل زمینه‌سازی همچون شکاف فزاینده بین فقیر و غنی و وجود تعصبات گوناگون مذهبی و قومی، پیش‌بینی می‌کند که پدیدۀ ترور در آیندۀ نزدیک پایان نخواهد یافت. مصداق بارز این پیش‌بینی را باید در ظهور داعش، جنگ باطل سوریه، نسل‌کشی مسلمانان روهینگیا در میانمار از طرفی و گرایش بخشی از مردم غرب به راست‌گرایی و نژادپرستی و خشونت‌های پراکنده‌ای یافت که در طی این دو دهه به وقوع پیوسته است.

خواننده پس از مطالعۀ این کتاب، به‌خوبی از وضعیت کلی بشر در طول تاریخ و مصائبی که تحمل کرده و درنده‌خویی‌اش که هرگاه مجالی یافته بروز کرده، آگاهی می‌یابد.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات