در غبار برف: مجموعۀ کامل اشعار

در غبار برف
پدیدآوران	صلاحی، عمران (نویسنده) صلاحی، یاشار (محقق)
مکان نشر	تهران
سال نشر	1400
چاپ	اول
شابک	‎0ـ0788ـ01ـ622ـ978
کد کنگره	‏

در غبار برف: مجموعۀ کامل اشعار تألیف عمران صلاحی به کوشش بهاره و یاشار صلاحی؛ این کتاب کلیات اشعار عمران صلاحی است که اغلب در کتاب‌های شعر او چاپ شده‌اند؛ اما تاکنون در مجموعه‌ای مستقل و یک‌جا به چاپ نرسیده‌اند. هدف از چاپ این مجموعه، دیده‌شدن همۀ شعرهای اوست تا مرور سال‌ها شعر او امکان‌پذیر شود. همچنین در این کتاب بخشی نیز با عنوان افزوده‌ها گنجانده شده که شامل شعرهایی است که تاکنون در کتابی از او به چاپ نرسیده‌اند.

گزارش کتاب

عمران صلاحی در زمینه‌ها و سبک‌های گوناگون ادبیات طبع‌آزمایی کرده است و این باعث شده در مجموعۀ آثار او نیز انواع سبک‌ها، شیوه‌ها و قالب‌های شعری از او دیده شود. در این کتاب نیز با مرور سال‌ها شعر او، نکاتی از نحوۀ شکل‌گیری زبان شعری او تا ردی از روابط و اتفاقات تأثیرگذار بر او و آثارش را می‌توان دید. در بعضی سال‌ها شعرهای بیشتری سروده شده و بعضی کمتر، ولی هیچ سالی بدون دفتر شعر نیست. تقریباً هیچ واقعه یا رویدادی در زندگی او نیست که سبب سرودن شعری نشده باشد. خود او در جایی گفته است «وقتی به شعرهایم نگاه دوباره‌ای می‌اندازم، می‌بینم همه‌شان را به نحوی از زندگی‌ام الهام گرفته‌ام» ... «واقعا زندگی هر شاعری را می‌شود از درون شعرهایش پیدا کرد».

شعر برای او موضوعی بسیار درونی بوده و با وجود همۀ تلخی‌ها، اندوه و سرخوردگی‌ها، با بیان ظریف خود، شعرهای زیادی دربارۀ خود شعر سروده است. مضمون‌های شعر و عشق و زیبایی در شعرهای او همواره حضور دارند.

به نظر می‌رسد بسیاری بر این توافق داشته‌ باشند که عمران صلاحی شاعری است که همواره سعی کرد شخصیت و شعرش را از موج‌ها و دسته‌بندی‌های سیاسی و ادبی و گروه‌بندی‌ها و حواشی رایج و ... بیرون نگه دارد و با نگاهی فراتر، اشخاص و اندیشه‌های متنوع را پذیرا باشد. او همان‌گونه که در شعر به هیچ قالبی وابسته یا متعصب نبود، در روابطش نیز با وجود نشست‌وبرخاست با گروه‌های مختلف، منحصراً به هیچ‌یک نپیوست و این روش زندگی را تا انتها نیز ادامه داد.

این کتاب کلیات اشعار عمران صلاحی است که اغلب در کتاب‌های شعر او چاپ شده‌اند؛ اما تاکنون در مجموعه‌ای مستقل و یک‌جا به چاپ نرسیده‌اند. هدف از چاپ این مجموعه، دیده‌شدن همۀ شعرهای اوست تا مرور سال‌ها شعر او امکان‌پذیر شود. همچنین در این کتاب بخشی نیز با عنوان افزوده‌ها گنجانده شده که شامل شعرهایی است که تاکنون در کتابی از او به چاپ نرسیده‌اند.

شاید خیلی‌ها بدانند که شعر در نظر عمران صلاحی اهمیت فراوانی داشت. به گفتۀ خودش «شعر را برای دل خودم می‌نویسم» و «شعر می‌گویم، مثل گریه که آدم را سبک می‌کند». بیش از چهل دفتر شعر از او باقی مانده که بسیاری از آنها در زمان حیات او به دلایل مختلف چاپ نشده بودند. دفترهای او در این کتاب به ترتیب تاریخ مرتب شده‌اند. اولین دفتر شعر صلاحی، شامل شعرهای ابتدایی اوست که از سال‌های حدود 1340 تا 1345 و پس از آن دفتری در هر سال تا دفتر آخر در سال 1385. در هر دفتر شعر، شعرهای هر سال به ترتیب تاریخ سرایش پاکنویس شده‌اند و تقریباً در پایان همۀ شعرها، مکان و زمان سرایش شعر نوشته شده است. این ترتیب تاریخی در کتاب‌های شعر او نیز رعایت شده است.

اما در کنار این ترتیب تاریخی، خود او بعد از دفترهای «گریه در آب» و «ایستگاه بین راه» در سال‌های بعد و به‌ویژه بعد از آنکه تنوع شعرهایش بیشتر شده، شعرهای خود را در دفترهایی با عنوان‌های جدیدی نیز فهرست‌بندی کرده است؛ از جمله دفتری از شعرهای سپید او با عنوان «در غبار برف» پاکنویس شده یا دفتر «مرا به نام کوچکم صدا بزن» شامل شعرهای نیمایی و ....؛ تقسیم‌بندی و چینشی از مجموعه‌اشعار بر اساس وزن، مضمون، حال‌وهوا، منبع الهام و ... که به علت محدودیت‌های مختلف، مجموعه‌ای کامل از دفترهای شعر او هیچ‌گاه منتشر نشده است.

در این مجموعه کوشیده شده با مراجعه به کلیۀ کتاب‌ها و دفترهای شعر جدی و طنزآمیز او، در تنظیم مجموعه‌ای از اشعار چاپ‌شده و نشده، به نظم و فصل‌بندی موردنظر او نزدیک‌تر شود. با این توضیح که طنزهای منظوم و شعرهای فکاهی او که مجموعه‌ای از آنها در کتاب «دیوان ابوطیاره» آمده‌اند، در این کتاب نیامده است.

این مجموعه شامل شانزده فصل از دفترهای شعر عمران صلاحی است. بعضی از این دفترها به شکل کتاب مستقل و برخی دیگر به صورت منتخب در کتاب‌های دیگر چاپ شده‌اند. دفترهایی که مستقل در کتابی چاپ شده بود، در ابتدای فصل‌هایشان با عنوان «کتاب» و بقیه با عنوان «دفتر» آورده شده است.

دفتر سال‌های دور، کتاب گریه در آب، کتاب قطاری در مه، کتاب ایستگاه بین راه، کتاب هفدهم، دفتر مرا به نام کوچکم صدا بزن، کتاب من ودا می‌خوانم، کتاب در زیر آسمان مزامیر، دفتر رؤیاهای مرد نیلوفری، کتاب در یک زمستان، دفتر در غبار برف، کتبا هزار و یک آینه، کتاب آن‌سوی نقطه‌چین‌ها ....، کتاب‌های عطر بیدار زمین، کتاب پشت دریچۀ جهان و افزوده‌ها.

فصل آخر نیز بخش افزوده‌ای از شعرهای است که تاکنون از او چاپ نشده یا آنهایی که در هیچ دفتری نگنجیده‌اند. نام «غبار در برف» نیز که تاکنون بر هیچ کتابی نیامده، برای این کتاب برگزیده شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات