۱۱۸٬۶۸۳
ویرایش
←وابسته‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ش' به 'ن‌ش') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی]] (نویسنده) | [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی]] (نویسنده) | ||
[[سادات | [[سادات ناصری، سید حسن]] (مصحح) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DSR 1176 /ش2ق6 | | کد کنگره =DSR 1176 /ش2ق6 | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
نثر فارسی - قرن 11ق. | نثر فارسی - قرن 11ق. | ||
| ناشر =وزارت فرهنگ و ارشاد | | ناشر =وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات | ||
| مکان نشر =ايران - تهران | | مکان نشر =ايران - تهران | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| چاپ = | | چاپ = | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10263 | ||
| کتابخوان همراه نور =10263 | |||
| کد پدیدآور =3405 | | کد پدیدآور =3405 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''قصص الخاقاني'''، اثر [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌بیگ شاملو]]، کتابی است در دو جلد به زبان فارسی، در تاریخ صفویان که به تصحیح و تحقیق [[سادات | '''قصص الخاقاني'''، اثر [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌بیگ شاملو]]، کتابی است در دو جلد به زبان فارسی، در تاریخ صفویان که به تصحیح و تحقیق [[سادات ناصری، سید حسن|سید حسن سادات ناصری]] رسیده است. | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
«کتاب قصص الخاقاني، تألیف [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولى‌قلى‌بیگ شاملو]] در تاریخ مختصر صفویه است تا پایان شهریارى شاه صفى (1038ق-1052ق) و تاریخ مفصل شاه عباس ثانى (1052-1077ق) از ولادت (شب جمعه هجدهم شهر جمادی‌الاول 1042ق) تا وفات این پادشاه در دامغان (شب سه‌شنبه بیست‌وهشتم ربیع‌الاول 1077ق)»<ref>همان، صفحه هفت</ref>. | «کتاب قصص الخاقاني، تألیف [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولى‌قلى‌بیگ شاملو]] در تاریخ مختصر صفویه است تا پایان شهریارى شاه صفى (1038ق-1052ق) و تاریخ مفصل شاه عباس ثانى (1052-1077ق) از ولادت (شب جمعه هجدهم شهر جمادی‌الاول 1042ق) تا وفات این پادشاه در دامغان (شب سه‌شنبه بیست‌وهشتم ربیع‌الاول 1077ق)»<ref>همان، صفحه هفت</ref>. | ||
«سرآغاز کتاب چنین است: «هُوَ الْفَتّاحُ الْعَلِيمُ و به نستعين، بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، رَبَّنَا افْتَحْ بَينَنا وَ بَينَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيرُ الْفاتِحِينَ و به نستعين. بهترین کلامى که ذوالفقار زبان قلم و شمشیر نفس‌آتشین دم را به شعله نورافشانش آب‌گیرى توان نمود، حمد قادرى است که آفتاب شرقی‌انتساب را سپهسالار نجوم گردانیده، جمیع ذرات کاینات را از ثرى تا ثریا به ترتیب انوار کیمیاآثارش مأمور ساخت و علم سفید صبح تابان را چون لواى پرتو | «سرآغاز کتاب چنین است: «هُوَ الْفَتّاحُ الْعَلِيمُ و به نستعين، بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، رَبَّنَا افْتَحْ بَينَنا وَ بَينَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيرُ الْفاتِحِينَ و به نستعين. بهترین کلامى که ذوالفقار زبان قلم و شمشیر نفس‌آتشین دم را به شعله نورافشانش آب‌گیرى توان نمود، حمد قادرى است که آفتاب شرقی‌انتساب را سپهسالار نجوم گردانیده، جمیع ذرات کاینات را از ثرى تا ثریا به ترتیب انوار کیمیاآثارش مأمور ساخت و علم سفید صبح تابان را چون لواى پرتو جهان‌گیرش در عرصه‌گاه عالم ظهور برافراخت...»<ref>مقدمه مؤلف، ص1</ref>. | ||
[[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌خان شاملو]]، در مقدمه کتاب درباره محتوای مطالب آن چنین می‌نگارد: «... براى حقیر فقیر واجب است که به شرح مجمل بنا بر این قول که: «ما لا يدرك كله لا يترك كله» شرذمه‌اى از وقایع و سوانح ایام سلطنت و دارایى و زمان دولت و فرمانروایى آباء کرام و اجداد عظام این برگزیده‌شهریار علی‌الاطلاق که موقوفعلیه حکایات این تاریخ است، اظهار نماید؛ تا سلسله کلام را ربط پیوسته و خواننده و شنونده را حظى خجسته حاصل آید؛ بیت: | [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌خان شاملو]]، در مقدمه کتاب درباره محتوای مطالب آن چنین می‌نگارد: «... براى حقیر فقیر واجب است که به شرح مجمل بنا بر این قول که: «ما لا يدرك كله لا يترك كله» شرذمه‌اى از وقایع و سوانح ایام سلطنت و دارایى و زمان دولت و فرمانروایى آباء کرام و اجداد عظام این برگزیده‌شهریار علی‌الاطلاق که موقوفعلیه حکایات این تاریخ است، اظهار نماید؛ تا سلسله کلام را ربط پیوسته و خواننده و شنونده را حظى خجسته حاصل آید؛ بیت: | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
و این کتاب را مرتب ساخت به مقدمه و سه باب و خاتمه. مقدمه: در بیان نسب والاى اعلیحضرت | و این کتاب را مرتب ساخت به مقدمه و سه باب و خاتمه. مقدمه: در بیان نسب والاى اعلیحضرت صاحبقران‌خطاب. | ||
باب اول: در بیان مجملى از احوال اجداد والاشأن این برگزیده حضرت رحمان، تا حین طلوع کوکب دولت ظل ظلیل حضرت رب جلیل شاه اسماعیل. | باب اول: در بیان مجملى از احوال اجداد والاشأن این برگزیده حضرت رحمان، تا حین طلوع کوکب دولت ظل ظلیل حضرت رب جلیل شاه اسماعیل. | ||
باب دویم: در بیان وقایع و سوانح ایام دارایى و فرمانروایى خاقان سلیمان‌شأن حضرت شاه اسماعیل، إلى حين طلوع آفتاب جهانتاب دولت نواب کامیاب اعلیحضرت | باب دویم: در بیان وقایع و سوانح ایام دارایى و فرمانروایى خاقان سلیمان‌شأن حضرت شاه اسماعیل، إلى حين طلوع آفتاب جهانتاب دولت نواب کامیاب اعلیحضرت صاحبقران‌خطاب. | ||
باب سیم: در بیان احوال خیرمآل نواب صاحبقران از روز جلوس میمنت‌مأنوس إلى انقراض الدوران. | باب سیم: در بیان احوال خیرمآل نواب صاحبقران از روز جلوس میمنت‌مأنوس إلى انقراض الدوران. | ||
خاتمه: در بیان احوال برخى از علما و جمعى از حکما و بعضى از شعرای غرای عصر صاحبقران و منه التوفيق و عليه التكلان»<ref>ر.ک: همان، ص18-19</ref>. | خاتمه: در بیان احوال برخى از علما و جمعى از حکما و بعضى از شعرای غرای عصر صاحبقران و منه التوفيق و عليه التكلان»<ref>ر.ک: همان، ص18-19</ref>. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
در تذکره سوم نام نوزده تن از درویشان آن دوران، یعنی شیخ مؤمن دستجردی، شیخ محمدعلی مؤذن، شیخ گنجعلی تبریزی، درویش بابا کلبعلی، میر محمدباقر اردستانی، شیخ عماد مازندرانی، درویش حاجی محمد خم‌شکن، درویش کمال سدیری، آقا محمدصالح لنبانی، درویش محمدمحسن، سید معز، درویش منیری، مولانا میرزا محمد، درویش میرزا علی، حاجی شجاع اصفهانی، بابا قطب‌الدین صاقیدی، درویش بابا علیخان، حاجی درویش حسین هروی و توضیحی کوتاه درباره آنان آمده است<ref>ر.ک: همان، صفحات ده و یازده</ref>. | در تذکره سوم نام نوزده تن از درویشان آن دوران، یعنی شیخ مؤمن دستجردی، شیخ محمدعلی مؤذن، شیخ گنجعلی تبریزی، درویش بابا کلبعلی، میر محمدباقر اردستانی، شیخ عماد مازندرانی، درویش حاجی محمد خم‌شکن، درویش کمال سدیری، آقا محمدصالح لنبانی، درویش محمدمحسن، سید معز، درویش منیری، مولانا میرزا محمد، درویش میرزا علی، حاجی شجاع اصفهانی، بابا قطب‌الدین صاقیدی، درویش بابا علیخان، حاجی درویش حسین هروی و توضیحی کوتاه درباره آنان آمده است<ref>ر.ک: همان، صفحات ده و یازده</ref>. | ||
نویسنده در | نویسنده در سی‌وهشت سالگی به نوشتن این اثر پرداخته و در باب علت نام‌گذاری آن به قصص الخاقاني می‌نویسد: به این علت که کتاب را در 1072ق، آغاز کرده و نام آن را قصص الخاقاني گذاشته تا عدد آن به حساب جمله‌ها با سال شروع تألیفش برابر درآید<ref>ر.ک: همان، صفحه یازده</ref>. او به‌صورت منظوم این امر را چنین بیان کرده است: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''مدتی در پی تألیف کتاب''|2='' داده‌ام عمر ز کف تا دانی''}} | {{ب|''مدتی در پی تألیف کتاب''|2='' داده‌ام عمر ز کف تا دانی''}} | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۲: | ||
{{ب|''خلف سلسله مرتضوی''|2=''شاه عباس خدیو ثانی''}} | {{ب|''خلف سلسله مرتضوی''|2=''شاه عباس خدیو ثانی''}} | ||
{{ب|''نام و تاریخ طلب می‌کردم''|2='' مضطربحال به صد حیرانی''}} | {{ب|''نام و تاریخ طلب می‌کردم''|2='' مضطربحال به صد حیرانی''}} | ||
{{ب|''ناگهان پیر خردمند حساب''|2=''گفت باشد: قصص الخاقاني'' | {{ب|''ناگهان پیر خردمند حساب''|2=''گفت باشد: قصص الخاقاني''<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص، 16</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | |||
[[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌خان شاملو]]، در بسیاری از موارد با عبارت «لمحرره» از ابیات منظومی از خودش استفاده کرده است. از ویژگی‌های این کتاب، دقت در صحت روایات، نثر فنی مربوط به نیمه دوم سده یازدهم هجری و واژه‌سازی‌های بدیع، طبع شاعرانه مؤلف و تمایلش به حماسه‌سرایی، خالی نبودن از برخی مطالب فلسفی و اخلاقی و مذهبی و اصطلاحات موسیقی، استفاده از منابع مفید و دست اول در ارائه تراجم اشخاص در تذکره‌هایی که در خاتمه کتاب ذکر شده و... را می‌توان ذکر کرد<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، صفحات هجده و نوزده</ref>. | [[شاملو، ولی‌قلی بن داودقلی|ولیقلی‌خان شاملو]]، در بسیاری از موارد با عبارت «لمحرره» از ابیات منظومی از خودش استفاده کرده است. از ویژگی‌های این کتاب، دقت در صحت روایات، نثر فنی مربوط به نیمه دوم سده یازدهم هجری و واژه‌سازی‌های بدیع، طبع شاعرانه مؤلف و تمایلش به حماسه‌سرایی، خالی نبودن از برخی مطالب فلسفی و اخلاقی و مذهبی و اصطلاحات موسیقی، استفاده از منابع مفید و دست اول در ارائه تراجم اشخاص در تذکره‌هایی که در خاتمه کتاب ذکر شده و... را می‌توان ذکر کرد<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، صفحات هجده و نوزده</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن آمده است. پاورقی‌های کتاب از محقق آن ([[سادات | فهرست مطالب هر جلد در ابتدای آن آمده است. پاورقی‌های کتاب از محقق آن ([[سادات ناصری، سید حسن|سید حسن سادات ناصری]]) است. نویسنده «در چند جای این تألیف سال 1076 را سال پایان این کتاب نگاشته است، ولی از آنجا که وفیات را تا سال 1085 ثبت کرده، پیداست که تا این سال در تکمیل کتاب خویش کوشیده است»<ref>همان، صفحه دوازده</ref>. | ||
محقق با استفاده از هفت | محقق با استفاده از هفت دست‌نویس، دست به تصحیح انتقادی این اثر زده است که با عبارات «مل»: دست‌نویس کتابخانه ملی تهران، «بر»: دست‌نویس بریتیش میوزیوم انگلستان، «پا»: دست‌نویس کتابخانه ملی پاریس، «مج (1)»: دست‌نویس کتابخانه مجلس شورای ملی به شماره 2155، «مج (2)»: دیگر دست‌نویس کتابخانه مجلس شورای ملی به شماره 2156، «مج (3)»: سومین دست‌نویس مجلس شورای ملی به شماره 2157 و «الف»: دست‌نویس کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان به شماره ثبت 23144، به آنها اشاره کرده است<ref>همان، صفحات نوزده تا بیست‌ویک</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۰: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[قصص الخاقانی: تاریخ صفویه از آغاز تا پایان عصر شاه عباس دوم]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۸: | ||
[[رده:تاریخ ایران]] | [[رده:تاریخ ایران]] | ||
[[رده:سلسله‌ها، | [[رده:سلسله‌ها، تقسیم‌بندی دوره‌ای]] | ||
[[رده:سلسله‌های پس از اسلام]] | [[رده:سلسله‌های پس از اسلام]] | ||