ابن حمزه، عبدالله‌ بن‌ حمزه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۶ اوت ۲۰۲۴
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | عنوان = ابن حمزة، عبدالله‌ بن‌ حمزة | تصویر = NUR00000.jpg | اندازه تصویر = | توضیح تصویر = | نام کامل = ابن حَمْزة‌، نصیرالدین‌ ابوطالب‌ عبدالله‌ بن‌ حمزة بن‌ عبدالله‌ بن‌ حمزة بن‌ حسن‌ بن‌ على‌ طوسى‌ مشهدی‌ شارحى |...» ایجاد کرد)
 
خط ۵۸: خط ۵۸:
از نظر رجالى‌ منتجب‌الدین ابن‌ حمزة‌ را توثیق‌ كرده‌ و كیذری و علامه حلى او را بسیار ستوده‌اند. اگر «نصیرالدین‌ حمزة‌» را در عبارت‌ اولیاءالله‌ آملى همان‌ نصیرالدین‌ ابن‌ حمزة بدانیم‌ كه‌ دور از واقعیت‌ نیست‌، باید گفت‌ او در فتح‌ طوس‌ و نیشابور به‌ دست‌ غیاث‌الدین‌ و شهاب‌الدین‌ غوری‌ (597ق‌)، در مشهد بوده‌ است. بر اساس‌ این‌ گزارش‌ چون‌ سلطان‌ غوری‌ در مشهد از امام‌ فخررازی‌ درباره جامع‌ و جفر سؤال‌ كرد، او ابن‌ حمزة‌ عالم‌ شیعى‌ مشهد را برای‌ پاسخ‌ معرفى‌ كرد و چون‌ از او پرسش‌ شد، پاسخ‌ وافى‌ داد. ناگفته‌ نماند كه‌ در برخى‌ منابع‌ - چنان‌كه‌ خواهد آمد - بین‌ ابن‌ حمزة‌ صاحب‌ این‌ ترجمه‌ و دیگران‌ خلط شده‌ است‌.
از نظر رجالى‌ منتجب‌الدین ابن‌ حمزة‌ را توثیق‌ كرده‌ و كیذری و علامه حلى او را بسیار ستوده‌اند. اگر «نصیرالدین‌ حمزة‌» را در عبارت‌ اولیاءالله‌ آملى همان‌ نصیرالدین‌ ابن‌ حمزة بدانیم‌ كه‌ دور از واقعیت‌ نیست‌، باید گفت‌ او در فتح‌ طوس‌ و نیشابور به‌ دست‌ غیاث‌الدین‌ و شهاب‌الدین‌ غوری‌ (597ق‌)، در مشهد بوده‌ است. بر اساس‌ این‌ گزارش‌ چون‌ سلطان‌ غوری‌ در مشهد از امام‌ فخررازی‌ درباره جامع‌ و جفر سؤال‌ كرد، او ابن‌ حمزة‌ عالم‌ شیعى‌ مشهد را برای‌ پاسخ‌ معرفى‌ كرد و چون‌ از او پرسش‌ شد، پاسخ‌ وافى‌ داد. ناگفته‌ نماند كه‌ در برخى‌ منابع‌ - چنان‌كه‌ خواهد آمد - بین‌ ابن‌ حمزة‌ صاحب‌ این‌ ترجمه‌ و دیگران‌ خلط شده‌ است‌.
==آثار==
==آثار==
1. الثاقب‌ في‌ المناقب‌، كه‌ در معجزات‌ پیامبر(ص‌) و ائمه‌(ع‌) تألیف‌ شده‌ و در عین‌ این‌كه‌ با آثار معاصران‌ ابن‌ حمزة‌ چون‌ مناقب‌ ابن‌ شهرآشوب‌ و الخرائج‌ و الجرائح‌ راوندی‌ مشتركاتى‌ دارد، احادیث‌ منفرد زیادی‌ در آن‌ وارد شده‌ است‌ (به‌ عنوان‌ نمونه‌ مقایسه‌ شود بخش‌ معجزات‌ امام‌ باقر(ع‌) از 3 كتاب‌ مذكور). مؤلف،‌ تألیف‌ آن‌ را ظاهراً در 560ق‌ به‌ پایان‌ رسانده‌ است‌. نخستین‌ كسى‌ كه‌ از این‌ كتاب‌ نام‌ برده‌ حسن‌ بن‌ على‌ طبرسى‌ (سده 7ق‌) است‌ كه‌ در دو اثر خویش‌، كامل‌ بهائى‌ و مناقب‌الطاهرین‌ آن‌ را به‌ اشتباه‌ به‌ ابن‌ حمزة‌ صاحب‌ وسیله‌ نسبت‌ داده‌ است‌. مؤلفان‌ سده 12ق‌/18م‌ كه‌ نسخه كتاب‌ را در اختیار داشته‌اند، ظاهراً مؤلف‌ آن‌ را نمى‌شناختند اما در منابع‌ دو سده اخیر به‌ تبع‌ از صاحب‌ كامل‌ بهائى‌ معمولاً تصور شده‌ كه‌ ابن‌ حمزة‌ مؤلف‌ كتاب‌ الثاقب‌، همان‌ صاحب‌ وسیله‌ است‌.
1. الثاقب‌ في‌ المناقب‌، كه‌ در معجزات‌ پیامبر(ص‌) و ائمه‌(ع‌) تألیف‌ شده‌ و در عین‌ این‌كه‌ با آثار معاصران‌ ابن‌ حمزة‌ چون‌ مناقب‌ ابن‌ شهرآشوب‌ و الخرائج‌ و الجرائح‌ راوندی‌ مشتركاتى‌ دارد، احادیث‌ منفرد زیادی‌ در آن‌ وارد شده‌ است‌ (به‌ عنوان‌ نمونه‌ مقایسه‌ شود بخش‌ معجزات‌ امام‌ باقر(ع‌) از 3 كتاب‌ مذكور). مؤلف،‌ تألیف‌ آن‌ را ظاهراً در 560ق‌ به‌ پایان‌ رسانده‌ است‌. نخستین‌ كسى‌ كه‌ از این‌ كتاب‌ نام‌ برده‌ حسن‌ بن‌ على‌ طبرسى‌ (سده 7ق‌) است‌ كه‌ در دو اثر خویش‌، كامل‌ بهائى‌ و مناقب‌الطاهرین‌ آن‌ را به‌ اشتباه‌ به‌ ابن‌ حمزة‌ صاحب‌ وسیله‌ نسبت‌ داده‌ است‌. مؤلفان‌ سده 12ق‌/18م‌ كه‌ نسخه كتاب‌ را در اختیار داشته‌اند، ظاهراً مؤلف‌ آن‌ را نمى‌شناختند اما در منابع‌ دو سده اخیر به‌ تبع‌ از صاحب‌ كامل‌ بهائى‌ معمولاً تصور شده‌ كه‌ ابن‌ حمزة‌ مؤلف‌ كتاب‌ الثاقب‌، همان‌ صاحب‌ وسیله‌ است‌.
به‌ هر حال‌ شواهد زمانى‌ موجود در متن‌ الثاقب‌ نشان‌ مى‌دهد كه‌ مؤلف‌ آن‌ حدود نیم‌ قرن‌ نسبت‌ به‌ صاحب‌ وسیله‌ تأخر داشته‌ است‌، روایت‌ مؤلف‌ از شوهانى كه‌ از مشایخ‌ معلوم‌ عبدالله‌ بن‌ حمزة‌ است‌، این‌ اطمینان‌ را به‌ وجود مى‌آورد كه‌ انتساب‌ آن‌ به‌ صاحب‌ وسیله‌ نمى‌تواند صحیح‌ باشد. از این‌ اثر چندین‌ نسخه خطى‌ در كتابخانه‌های‌ گوهرشاد، مرعشى‌ و در اصفهان موجود است‌ كه‌ نسخه الثاقب‌ را با تردید یا بدون‌ تردید به‌ ابوجعفر محمد بن‌ على‌ گرگانى‌ نسبت‌ داده‌اند؛  
به‌ هر حال‌ شواهد زمانى‌ موجود در متن‌ الثاقب‌ نشان‌ مى‌دهد كه‌ مؤلف‌ آن‌ حدود نیم‌ قرن‌ نسبت‌ به‌ صاحب‌ وسیله‌ تأخر داشته‌ است‌، روایت‌ مؤلف‌ از شوهانى كه‌ از مشایخ‌ معلوم‌ عبدالله‌ بن‌ حمزة‌ است‌، این‌ اطمینان‌ را به‌ وجود مى‌آورد كه‌ انتساب‌ آن‌ به‌ صاحب‌ وسیله‌ نمى‌تواند صحیح‌ باشد. از این‌ اثر چندین‌ نسخه خطى‌ در كتابخانه‌های‌ گوهرشاد، مرعشى‌ و در اصفهان موجود است‌ كه‌ نسخه الثاقب‌ را با تردید یا بدون‌ تردید به‌ ابوجعفر محمد بن‌ على‌ گرگانى‌ نسبت‌ داده‌اند؛  


خط ۷۰: خط ۷۰:


در اجازات‌ بدون‌ ذكر عنوان‌، تصنیفات‌ و روایاتى‌ به‌ ابن‌ حمزة‌ نسبت‌ داده‌ شده‌ است‌. <ref> پاكتچى، احمد، ج3، ص370-371</ref>
در اجازات‌ بدون‌ ذكر عنوان‌، تصنیفات‌ و روایاتى‌ به‌ ابن‌ حمزة‌ نسبت‌ داده‌ شده‌ است‌. <ref> پاكتچى، احمد، ج3، ص370-371</ref>
==پانویس==
==پانویس==
<references/>
<references/>
۱٬۱۲۴

ویرایش