نبرد زردشت با اهریمن

نبرد زردشت با اهریمن
پدیدآوران	طایفه قشقایی، مریم (نویسنده) پورجوادی، نصرالله (محقق)
ناشر	برسم
مکان نشر	تهران
سال نشر	1402
شابک	‎1ـ35ـ7138ـ622ـ978
موضوع	اوستا‌. وندیداد. فردگرد نوزدهم‌ - ترجمه‌ها‌,اوستا‌. وندیداد. فردگرد نوزدهم‌ - مطا‌لعا‌ت‌ تطبیقی‌,اوستا‌. وندیداد. فردگرد نوزدهم‌ - واژه‌نا‌مه‌ها‌ - فا‌رسی‌,زبا‌ن‌ اوستا‌یی‌ - واژه‌نا‌مه‌ها‌ - فا‌رسی‌,زبا‌ن‌ اوستا‌یی‌ - صرف‌
کد کنگره	‏PIR ۱۲۷۷/ط۲ن۲ ۱۴۰۲

نبرد زردشت با اهریمن: ترجمۀ فرگرد نوزدهم ویدیوداد (وندیداد) و مقایسۀ متن اوستایی با ترجمۀ پارسی میانۀ آن تألیف مریم طایفه قشقایی با مقدمۀ دکتر نصرالله پورجوادی، این دفتر پژوهشی است دربارۀ فرگرد نوزدهم از کتاب «ویدیوداد» (وندیداد) در اوستا. فرگرد نوزدهم از ویدیوداد خود دارای 47 بند است که موضوع آن نبرد انگره‌مینو با زردشت و تلاش انگره‌مینو و دیگر دیوان برای فریفتن زردشت است؛ تلاشی که به نتیجه نرسید و پاسخ‌های کوبندۀ زردشت سبب ناامیدی دیوان می‌شود و سرانجام تصمیم به کشتن وی می‌گیرند.

ساختار

کتاب در شش بخش به نگارش درآمده است.

گزارش کتاب

این دفتر پژوهشی است دربارۀ فرگرد نوزدهم از کتاب «ویدیوداد» (وندیداد) در اوستا. فرگرد نوزدهم از ویدیوداد خود دارای 47 بند است که موضوع آن نبرد انگره‌مینو با زردشت و تلاش انگره‌مینو و دیگر دیوان برای فریفتن زردشت است؛ تلاشی که به نتیجه نرسید و پاسخ‌های کوبندۀ زردشت سبب ناامیدی دیوان می‌شود و سرانجام تصمیم به کشتن وی می‌گیرند. این تصمیم دیوان منجر به شکست خودشان می‌شود و در نهایت روانۀ دوزخ می‌شوند. افزون بر این در میان این نبرد و هیاهوهای حماسی، بندهایی از این فرگرد به رواج دین مزدیسنا و تطهیر مزداپرستان، همچنین چگونگی پرستش اهورامزدا و سرنوشت روان پس از مرگ اختصاص داده شده که به صورت پرسش و پاسخ از زبان زردشت و اهورامزدا بیان می‌شود.

فرگرد نوزدهم که مشتمل بر 47 بند است، به شیوه‌ای متفاوت به تولد زردشت و حوادثی که پس از آن رخ می‌دهد می‌پردازد و در آخر به نتیجه و اثر وجود زردشت در دنیای مادی اشاره می‌کند. در ضمن این داستان و حوادث آن، مطالبی در خصوص تطهیر تبلیغ دین مزدیسنا و معاد ذکر شده است. به طور کلی این فرگرد را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد.

بخش نخست (بندهای 1 تا 11): لحنی کاملاً حماسی دارد؛ بدین‌ترتیب که زردشت و انگره‌مینو در تقابل با یکدیگر قرار می‌گیرند. ابتدا زردشت با خواندن دعای یتا اهونه ویریه دیو دروج را از خود دور می‌کند، سپس متوجه می‌شود که اهریمن و دستیارانش قصد کشتن وی را دارند. پس در این لحظه بانگ برمی‌آورد که تا ظهور سوشیانس با دشمنانش انگره‌مینو و گروه دیوان نبرد خواهد کرد.

بخش دوم (بندهای 11 تا 17): با نیایش تضرع‌آمیز زردشت به درگاه اهورامزدا در کنار رود درجا، نزدیک خانۀ پدری و زادگاه زردشت آغاز می‌شود؛ سپس پرسش‌های وی از اهورامزدا دربارۀ دورکردن دیوان از اشونان و چگونگی تطهیر آنان است و پاسخ اهورامزدا که او را به ستایش فره و آفریده‌هایش نیز ستایش شریعت ضددیوان می‌کند و زردشت می‌پذیرد و شروع به ستایش می‌کند.

بخش سوم (بندهای 17 تا 26): پرسش زردشت از اهورامزدا دربارۀ روش ستودن وی و پاسخ اهورامزدا که آیین ستایش و تطهیر را به زردشت می‌آموزد. بخش چهارم (بندهای 26 تا 35): سؤالات زردشت دربارۀ دعوت به دین مزدیسناست و اینکه آیا دیوپرستان را نیز به این دین دعوت کند یا نه؟ همچنین دربارۀ نتیجۀ اعمال نیکی که آدمی در دنیای مادی انجام داده می‌پرسد؛ در چاسخ مسئلۀ سرنوشت روان و اعمال انسان پس از مرگ، ظاهرشدن دئنا یا دوشیزه‌ای که همان کردار آدمی است؛ نیز جایگاه روان پرهیزکاران و بدکاران پس از مرگ مطرح می‌شود.

بخش پنجم (بندهای 35 تا 43): دربارۀ ستودن اهورامزدا و آفریده‌های او و نیز ستودن بخش‌های مختلف گاثاها توسط زردشت است. بخش ششم (بندهای 43 تا 47): دربارۀ خشم و ناامیدی دیوان از اینکه در برابر زردشت شکست خوردند و به طور کلی افسوس‌خوردن آنها به سبب زاده‌شدن زردشت است که باعث نابودی دیوان می‌شود.

در این پژوهش ابتدا متن اوستایی فرگرد نوزده از اوستای گلدنر به روش بارتلمه آوانویسی و با کمک واژه‌نامۀ ایرانی باستان وی، بارتولومه و کانگا ترجمه شده و برای بررسی نکات دستوری، گرامر اوستایی جکسن مورد استفاده قرار گرفته است. متن زند از روی نسخۀ دادار دستور پشوتن سنجانا آوانویسی شده و در ترجمۀ متن زند از ترجمۀ انگلیسی انکلسریا و نیز متن اوستایی و ترجمۀ پهلوی وندیداد از دستور هوشنگ جاماسب و نیز ترجمۀ انگلیسی مهناز معظمی و فرهنگ‌های پهلوی مکنزی و نیبرگ و منصوری استفاده شده است.

تفاوت‌هایی که در متن اوستایی با متن زند وجود داشته، در واژه‌نامۀ اوستایی ـ پارسی میانه در پایان واژۀ موردنظر نوشته شده است. مترجم در واژه‌نامۀ تحلیلی اوستایی ـ پارسی میانه، روبروی واژه، معنا، توضیحات دستوری و سپس ماده و ریشۀ آن نوشته شده است.

متن اوستایی در این پژوهش، اوستای کارل فردریش گلدنر است که مطابق با شیوۀ بارتولومه آوانویسی شده است. در ترجمۀ متن اساس کار بر واژه‌نامۀ بارتولومه بوده و به ترجمه‌های دیگر چون ترجمۀ جیمز دارمستتر، فریتز ولف، اکتور شروو، جلیل دوستخواه و هاشمی رضی نیز مراجعه شده است. برای متن پارسی میانه، از نسخۀ دادار دستور پشوتن سنجانا استفاده شده و آوانویسی بر اساس شیوۀ مکنزی صورت گرفته است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات