خندمین‌تر افسانه، جلوه‌های طنز در مثنوی معنوی

خندمین‌تر افسانه، جلوه‌های طنز در مثنوی معنوی
پدیدآوران	امینی، اسماعیل (نویسنده)
ناشر	انتشارات سورۀ مهر
مکان نشر	تهران
سال نشر	1385
چاپ	اول
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق- تاريخ و نقد مولوی , جلال‌الدين محمدبن محمد, 672 - 604ق مثنوی- نقد و تفسير
کد کنگره	‏

خندمین‌تر افسانه، جلوه‌های طنز در مثنوی معنوی تألیف اسماعیل امینی، این کتاب، جلوه‌های طنز در مثنوی را مورد تحقیق و بررسی قرار داده و درصدد پاسخگویی به این پرسش است که طنز و انواع آن چه کارکرد در مثنوی دارد و تا چه اندازه در جهت اهداف غایی مولانا از انشای مثنوی هست؟ نگارنده، ماحصل کوشش و پژوهش خود را در یک پیش‌گفتار و شش فصل تدوین کرده است که عبارتند از:

فصل نخست، مروری بر ملاحظات نظری دربارۀ طنز و شوخ طبعی و شاخه‌های آن که دو گونه طبقه‌بندی معطوف به چرایی و چگونگی انواع طنز را بررسی می‌کند و به ارزیابی تعریف‌ها و روش‌های طبقه‌بندی گونه‌های طنز می‌پردازد.

در فصل دوم، کتاب تلخند(بررسی طنز در داستان‌های مثنوی) از مهدی برهانی به عنوان نمونه‌ای از مطالعات پیشین در موضوع رساله، نقد و بررسی شده است.

فصل سوم، با عنوان طنز و اهداف عالی آن در مثنوی، بحثی است دربارۀ حکایت‌های بی‌پروا، هزل‌آمیز و گاه شنیع و مستهجن در مثنوی که با مروری بر نقش طنز در آثار صوفیانه آغاز می‌شود و در نهایت به چگونگی همنشینی گونه‌های هزل‌آمیز و رکیک شوخ طبعی با مباحث کلامی و الهیات و معارف دینی در مثنوی می‌پردازد.

در فصل چهارم، روش طبقه‌بندی طنز و شوخ طبعی در مثنوی و ویژگی‌های آن مطرح می‌شود.

فصل پنجم، خلاصه‌ای از حکایت‌های طنزآمیز مثنوی را به ترتیب دفترها و شمارۀ ابیات در بردارد و در پایان هر حکایت به شگردهای مطالبه در آن حکایت اشاره شده است.

فصل ششم، به طبقه‌بندی حکایت‌های طنز مثنوی بر اساس گروه‌های مورد تهاجم اختصاص دارد. در این فصل چهار گروه اصلی به عنوان اهداف مورد تهاجم در حکایت‌های طنزآمیز و شوخ طبعانه مطرح شده است که عبارت است از: مسائل جنسی بر قبایح افعال و اسافل اعضا؛ باورهای مذهبی ظاهر بینان؛ روش استدلال و مباحثه اهل فلسفه و منطق؛ خصلت‌های نکوهیدۀ انسان.

در پایان منابع و مآخذ هر فصل در آخر همان فصل ذکر شده و سپس فهرست همۀ منابع در پایان کتاب درج شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.