الدرر في شرح المختصر: الشرح الصغير علی مختصر خليل في الفقه المالكي

الدرر في شرح المختصر
پدیدآوران	دمیري، بهرام بن عبدالله (نويسنده) ج‍ن‍دی‌، خ‍ل‍ی‍ل ‌‌ب‍ن‌ اس‍ح‍اق‌ (نويسنده) خیر، حافظ عبدالرحمن محمد (محقق) نجیب، احمد عبد الکریم (محقق) ابن‌ غازی، محمد بن‌ احمد (شارح)
عنوان‌های دیگر	الشرح الصغیر علی مختصر خلیل في الفقه المالکي ** المختصر. شرح ** شفاء العلیل في حل مقفل خلیل
سال نشر	1435ق - 2014م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الدرر في شرح المختصر: الشرح الصغير علی مختصر خليل في الفقه المالكي، توضیحاتی مزجی است که قاضی‌القضات مصر و فقیه مالکی قرن هشتم و نهم هجری قمری، ابوالبقاء تاج‌الدین بهرام بن عبدالله دمیری (734-803 یا 805ق)، بر کتاب المختصر استادش خلیل‌ بن اسحاق در فقه مالکی نوشته است. گفتنی است که دمیری سه شرح بر کتاب مذکور، به نام‌های الشرح الكبير، الشرح الأوسط و الشرح الصغير تألیف کرده و اثر حاضر، سومی است که حجم کمتری دارد. در این کتاب، یک دوره فقه استدلالی برطبق فقه مالکیان از باب طهارت تا وصیت و ارث مطرح شده است. حافظ بن عبدالرحمن خیر و احمد بن عبدالکریم نجیب، کتاب حاضر را تحقیق کرده و برای آن مقدمه نوشته‌اند. در حاشیه این اثر، شرحی دیگر به نام «شفاء العليل في حلّ مقفل خليل» نوشته ادیب،‌ مورخ و فقیه‌ مالکى، محمد بن‌ احمد بن غازی عثمانى‌ مکناسى‌ (858-919ق‌) آمده است.

هدف و روش

• حافظ بن عبدالرحمن خیر، یکی از عوامل اهمیت اثر حاضر را عبارت از آشنایی کامل شارح با نویسنده اصلی دانسته؛ زیرا دمیری در نزد خلیل‌ بن اسحاق شاگردی کرده و از اندیشوران مذهب مالکی است و دیگر اندیشمندان این شرح صغیر را ستوده‌اند.
• دمیری گاهی آرای سایر مذاهب فقهی (شافعی، حنبلی و حنفی) را نیز در برخی مسائل مانند تعیین شب قدر و زمان پرداخت جزیه و مقصود از «قرء» ذکر کرده است.

امتیاز ویژه

• از ویژگی‌های اختصاصی شرح دمیری این است که به‌خاطر ارتباط نزدیک با استادش خلیل‌ بن اسحاق مطالبی را از او نقل می‌کند که در متن نیامده است و بسیاری از شارحان به کتاب حاضر به‌عنوان شرح اصلی نگریسته و بعد در مواردی مطالبی را بر آن افزوده یا توضیحاتی داده‌اند.

ساختار و محتوا

این اثر، به‌ترتیب ذیل سامان یافته است:

1. جلد اول: باب‌های طهارت، صلات و زکات.
2. جلد دوم: باب‌های صیام، اعتکاف، حجّ، ذکات (ذبح شرعی)، طعام مباح، قربانی و عقیقه، یمین، جهاد، احکام مسابقه، خصائص پیامبر(ص) و نکاح.
3. جلد سوم: باب‌های ایلاء، ظهار، لعان، عده، احکام رضاع، نفقه (نکاح، ملک و قرابت).
4. جلد چهارم: باب‌های حواله، ضمان، شرکت، مزارعه، وکالت، اقرار، ایداع، عاریه، غصب، استحقاق، شفعه، قراض، اجاره، جعل، احیای موات و وقف.
5. جلد پنجم: باب‌های وصیت، فرائض و مناسخات.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.