التحفة البهية و الطرفة الشهیة

التحفة البهية و الطرفة الشهیة
پدیدآوران	ابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده) سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی (نويسنده) ابن طولونی، حسن بن حسین (نويسنده) ح‍ات‍م‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ (نويسنده) رحبی، محمد بن علی (نويسنده) عبدالواسع (نويسنده) عسکری، حسن بن عبد الله (نويسنده) ابن عربی، محمد بن علی (نويسنده) ثعالبی، عبدالملک بن محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	کتاب التحفة البهية و الطرفة الشهیة: مجموعة مختارة من عیون الأدب العربي تشتمل علی أمثال إبن سلام،...
ناشر	دار الآفاق الجديدة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1401ق - 1981م
چاپ	1
موضوع	نثر عربی - مجموعه‌ها - ادبیات عربی - مجموعه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PJ‎‌7601‎/‎‌الف‎‌2‎‌ت‎‌3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

التحفة البهية و الطرفة الشهية، مجموعه 18 رساله ادبی به زبان عربی از نویسندگان گوناگون است. گفته شده است که این مجموعه از یادگارهایی است که چاپخانه «جوائب» در دولت عثمانی از خود به یادگار گذشته است.

کیفیت چاپ و نشر

کتاب حاضر از جهت کیفیت عرضه، خواستنی و پذیرفتنی نیست و متأسفانه آن را بدون تصحیح، چاپ و منتشر کرده‌اند. البته انتشاری قدیمی است که در سال 1302ق، در قسطنطنیه با اهتمام «مطبعة الجوائب» به ‌شکل چاپ سنگی یا‌ حروف‌چینی ماشینی ابتدایی، انجام شده است و البته با توجه به اوضاع آن زمان چندان انتظاری نیست، ولی درهرصورت، این عرضه بدون تحقیق و تصحیح علمی است و در دوران ما ارزشمند نیست و باید از نو به‌ شکل علمی منتشر شود. رساله‌های مذکور عبارتند از:

امثال ابن سلام

مثل‌های ابوعبید قاسم بن سلام، به‌ترتیب الفبایی است؛ از جمله: «أخوك من صدقك»؛ یعنی برادرت کسی است که به تو راست بگوید.

الدر المنظم في الوعظ و الحكم

سخنانی پندآمیز (اولش: توبه و آخرش: بازگشت) از نگارنده‌ای ناشناس است.

في كلمات و أشعار حكمية مختارة

جملاتی عبرت‌آموز در قالب نظم و نثر (اولش: حمد خدا و آخرش: مرگ و مجازات قاضی فاسق) است و پدیدآورنده‌اش معلوم نیست؛ مثال: «الحمد مفتاح المواهب»؛ یعنی: ستایش خدا، کلید دستیابی به نعمت‌ها است.

سبب وضع علم العربية

نوشته جلال‌الدین سیوطی، روایاتی در آن جمع شده است که زمینه‌ها و عوامل پیدایش دانش نحو و صرف عربی را بیان می‌کند.

في علم الخطّ

نوشته جلال‌الدین سیوطی، چگونگی نگارش حروف کلمات را از نظر وصل و فصل و... توضیح می‌دهد.

تنبيه النائم الغمر علی مواسم العمر

نوشته ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزی، کتابی موعظه‌ای است که مراحل پنج‌گانه زندگی و رشد انسان را از نظر تربیتی - اخلاقی توضیح می‌دهد و برای هر مرحله، سفارش‌هایی دارد.

رصف اللآل في وصف الهلال

نوشته جلال‌الدین سیوطی، مطالبی منظوم است که ویژگی‌های هلال ماه نو را ادیبانه بیان می‌کند.

زهر الربيع في المثل البديع

نوشته نویسنده‌ای ناشناس که ضرب‌المثل‌های رایج را به‌‌ترتیب الفبایی بیان می‌کند.

أمثال سيدنا علی(ع)

مثل‌هایی الفبایی منسوب به امام(ع) است و گردآورنده‌اش مشخص نیست؛ مثال: «حیاء المرء ستره»؛ یعنی: عفاف و حیای آدمی، او را می‌پوشاند و از آفات می‌رهاند.

النزهة السنية في ذكر الخلفاء و الملوك المصرية

نوشته بدری حسن طولونی یک دوره تاریخ اسلام را از اول تا سال 926ق، بیان می‌کند.

الرسالة الحاتمية

تألیف ابوعلی محمد بن حسن بن مظفر حاتمی در مورد هماهنگی برخی از اشعار متنبی با سخنان ارسطو است.

الأرجوزة الرحبية في الفرائض

نوشته موفق‌الدین ابوعبدالله محمد بن علی بن محمد رحبی اشعاری است که به بیان ارث و عوامل و موانع آن و فرض‌های گوناگونش می‌پردازد.

رسالة عبدالواسع في تقلب الزمان و تبدل الأحباب

شکوائیه‌ای ادبی با نثری مسجع از دگرگونی روزگاران و بی‌وفایی دوستان و سرشار از شواهد قرآنی و سروده‌هایی (از خود این نگارنده گمنام «عبدالواسع») است.

روايات لطيفة و حكايات منتخبة ظريفة

مجموعه‌ای از روایات و حکایات ادبی و شگفت و عامه‌پسند و بدون منبع است جز آنچه از کتاب الفصول المهمة نوشته ابن صباغ مالکی نقل می‌کند.

في الألغاز

تألیف شمس نواجی است و چیستان‌ها و معماهایی را به زبان شعر می‌گوید و پرسش و پاسخ‌هایی این‌چنین را از کسانی دیگر نقل می‌کند.

في التفضيل بين بلاغتي العرب و العجم

نوشته ابواحمد حسن بن عبدالله بن سعید عسکری است که مثال‌هایی از سخنان بلیغ می‌آورد، ولی آیا نویسنده مقایسه‌ای بین بلاغت عربی و فارسی انجام داده است؟ با مرور اجمالی چنین مطلبی نیافتم. نگارنده مثلا از جاحظ به نقل از امام علی(ع) روایت کرده است که 6 سخن است که کسی قبل از آن حضرت نگفته و هم‌وزن هزار سخن است؛ از جمله «قيمة كلّ امرئٍ ما يُحسنه»؛ یعنی: ارزش هر انسانی، به اندازه همان چیزی است که به‌خوبی آن را مى‌داند و با اتقان به انجامش می‌رساند.

الأمر المحكم المربوط في ما يلزم أهل طريق الله من المشروط

تألیف عارف‌ و صوفی‌ جنجالی جهان اسلام، ابن عربی، فضیلت سیر و سلوک عرفانی و شرائطش را برطبق نظر خودش مطرح می‌کند و نیاز به بررسی دارد و برخی از آن، لغزش‌گاه است.

كتاب من غاب عنه المطرب

از آثار ابومنصور ثعالبی درباره مباحث متعدد (از جمله بلاغت و خطّ و مانند آن، بهار و آثارش و فصول سال، اوصاف شب و روز و غزل و مشابهش و خمریات و برادرانه‌ها) است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.