مرعشیان در تاریخ ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ب شناسی' به 'ب‌شناسی') |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR17031J1.jpg | |||
| عنوان =مرعشیان در تاریخ ایران | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[مجد، مصطفی]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =CS 1419 /م42* | |||
| | | موضوع = | ||
مرعشی (خاندان) - تاریخ | |||
| ناشر = | |||
رسانش | |||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
|زبان | | سال نشر = 1380 ش | ||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17031AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =17031 | |||
| کتابخوان همراه نور =17031 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''مرعشيان در تاريخ ايران''' اثر دكتر مصطفى مجد كتابى با موضوع بررسى تاريخ مرعشيان در ايران، از زمان تشكيل تا انقراض مى‌باشد كه به زبان فارسى و در سال 1380ش نوشته شده است. | |||
مطالعه نقش خاندان‌هاى ايرانى در شكل‌گيرى حكومت‌هاى پيش از اسلام و موضوع حكومت‌هاى محلى نيمه مستقل در ايران پس از اسلام و عوامل گوناگون مؤثر در شكل‌گيرى آن‌ها، همواره مورد علاقه مؤلف بوده و اين امر، انگيزه تأليف اثر حاضر شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/14|مقدمه، ص14]]</ref> | |||
==ساختار== | |||
كتاب با مشتمل بر پيشگفتار، خلاصه پژوهش، مقدمه نویسنده و مطالب در شش فصل است. | |||
مؤلف در اين مطالعه با گزينش روش گردآورى اطلاعات و بهره‌گيرى از برخى آثار خطى و منتشر نشده و نقل‌قول‌هاى صاحب‌نظران و معمرين مرعشى، سعى در تجزيه و تحليل علّى آن‌ها داشته است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/14|همان]]</ref> | |||
مؤلف در اين مطالعه با گزينش روش گردآورى اطلاعات و بهره‌گيرى از برخى آثار خطى و منتشر نشده و نقل‌قول‌هاى صاحب‌نظران و معمرين مرعشى، سعى در تجزيه و تحليل علّى آن‌ها داشته است <ref>همان</ref> | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
نویسنده در مباحث مقدماتى كتاب ضمن ارائه خلاصه‌اى از محتواى پژوهش، به انگيزه تأليف، سؤالاتى كه نویسنده در خلال بحث به دنبال يافتن پاسخ آن‌ها مى‌باشد و نيز پاسخ‌هاى احتمالى آن‌ها، اشاره نموده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/11|خلاصه پژوهش و مقدمه، ص11]]-[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/17|17]]</ref> | |||
مقصود اصلى نگارنده از پژوهش حاضر، دستيابى به پاسخ پرسش‌هاى زير بوده است: | مقصود اصلى نگارنده از پژوهش حاضر، دستيابى به پاسخ پرسش‌هاى زير بوده است: | ||
الف: اگر بپذيريم نقش خاندان‌هاى با نفوذ در ايران پيش از اسلام توانست خود را به عرصه‌هاى گوناگون حيات اجتماعى و فرهنگى و سياسى ايرانيان پس از اسلام برساند، آيا مرعشيان مى‌توانند يكى از مظاهر آن باشند؟ در صورتى كه پاسخ مثبت باشد، زمينه‌هاى مؤثر در بروز و ظهور حكومت سادات مرعشى چه بوده است <ref>مقدمه، ص16</ref> | الف: اگر بپذيريم نقش خاندان‌هاى با نفوذ در ايران پيش از اسلام توانست خود را به عرصه‌هاى گوناگون حيات اجتماعى و فرهنگى و سياسى ايرانيان پس از اسلام برساند، آيا مرعشيان مى‌توانند يكى از مظاهر آن باشند؟ در صورتى كه پاسخ مثبت باشد، زمينه‌هاى مؤثر در بروز و ظهور حكومت سادات مرعشى چه بوده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/16|مقدمه، ص16]]</ref> | ||
نویسنده در اين زمينه معتقد است كه تأسيس حكومت مرعشيان مازندران، نمونه‌اى است بسيار آشكار از استمرار و تكرار نوعى از حكومت‌هاى خاندانى در ايران پس از اسلام، كه بنا به مقتضيات زمان و مكان در گستره تاريخ ايران عينيت يافت و برآيند برجسته‌اى است از تفكرات شيعى منطقه كه نمى‌توان در آن تصوف و در آميختن آن با تشيع را ناديده گرفت و قبض و بسط آن را در گذشت ايام مورد ملاحظه قرار نداد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/16|همان]]</ref> | |||
ب: آن‌چه كه صفويان به عنوان حكومتى يكپارچه و با اقتدار سياسى- مذهبى در ايران بنيان نهادند، تا چه حدّ از سوابق شيعى خاندان‌هايى چون سادات مرعشى و يا سادات آل كيا متأثر بوده است؟ و آن‌چه كه اين خاندان‌ها به عنوان آميزه‌هاى صوفيانه با خود داشتند تا كجا مورد بهره‌گيرى صفويان قرار گرفت <ref>همان</ref> | ب: آن‌چه كه صفويان به عنوان حكومتى يكپارچه و با اقتدار سياسى- مذهبى در ايران بنيان نهادند، تا چه حدّ از سوابق شيعى خاندان‌هايى چون سادات مرعشى و يا سادات آل كيا متأثر بوده است؟ و آن‌چه كه اين خاندان‌ها به عنوان آميزه‌هاى صوفيانه با خود داشتند تا كجا مورد بهره‌گيرى صفويان قرار گرفت<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/16|همان]]</ref> | ||
به اعتقاد | به اعتقاد نویسنده استقرار دولت صفويان بى‌شك از انديشه‌هاى سياسى- اجتماعى تشيع و نقش خاندان‌ها و دولت‌هاى شيعى پيش از خود متأثر بود، چنان‌كه مى‌توان از جمله برجسته‌ترين آنان مرعشيان را نام برد<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/17|همان، ص17]]</ref> | ||
ج: چگونه زمانى كه حكومت مرعشيان منقرض شد، رجال اين خاندان از حكومت دور ماندند و اقتدار سياسى خود را از دست دادند، نفوذ قابل ملاحظه آنان در عرصه‌هاى گوناگون سياسى، فرهنگى صفويان و دولت‌هاى پس از آن استمرار يافت <ref>همان، ص16</ref> | ج: چگونه زمانى كه حكومت مرعشيان منقرض شد، رجال اين خاندان از حكومت دور ماندند و اقتدار سياسى خود را از دست دادند، نفوذ قابل ملاحظه آنان در عرصه‌هاى گوناگون سياسى، فرهنگى صفويان و دولت‌هاى پس از آن استمرار يافت<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/16|همان، ص16]]</ref> | ||
در پاسخ به اين سؤال، | در پاسخ به اين سؤال، نویسنده بر اين باور است كه انقراض حكومت سادات مرعشى و در آميختن آن با صفويان نيز از ابعاد گوناگون- فرهنگى، اقتصادى و سياسى- قابل ملاحظه است. چنان‌كه حضور رجال مذهبى، سياسى و نظامى از اين خاندان در دوران‌هاى گوناگون تاريخ ايران بيان‌گر آن است كه سادات مرعشى به دليل آن‌كه خود را در محدوده جغرافياى طبيعى و سياسى خاصى محصور نكرده بودند، توانستند قرن‌ها پس از انقراض حكومت منسوب به خود، به حيات فرهنگى و اجتماعى خويش ادامه دهند<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/17|همان، ص17]]</ref> | ||
از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است <ref>همان ص15</ref> | از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/15|همان ص15]]</ref> | ||
نویسنده در فصل اول كتاب، منابع مورد استفاده خويش را به سه دسته منابع اصلى، فرعى و معاصر تقسيم كرده و به معرفى و تحليل منابع و بيان محسنات و كاستى‌هاى آن‌ها پرداخته است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/21|متن كتاب، ص21]]</ref> | |||
در فصل دوم، تاريخ ايارن از ورود اسلام تا روزگار تأسيس سلسله سادات مرعشى در مازندران، مورد بحث و بررسى قرار گرفته <ref>همان، ص45</ref> و در فصل سوم، اصل و نسب، زندگانى، عقايد و تعاليم سيد | در فصل دوم، تاريخ ايارن از ورود اسلام تا روزگار تأسيس سلسله سادات مرعشى در مازندران، مورد بحث و بررسى قرار گرفته<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/45|همان، ص45]]</ref>و در فصل سوم، اصل و نسب، زندگانى، عقايد و تعاليم سيد قوام‌الدين و عوامل شكل‌گيرى حكومت مرعشيان، تبيين شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/70|همان، ص70]]</ref> | ||
فصل چهارم، به مرحله دوم حكومت سادات مرعشى، از بازماندگان سيد | فصل چهارم، به مرحله دوم حكومت سادات مرعشى، از بازماندگان سيد قوام‌الدين تا يورش تيمور و برانداختن حكومت سادات مازندران 795-781ق اختصاص يافته است. اين دوره از تاريخ مرعشيان كه حدود سيزده سال به طول انجاميد، شامل سه واقعه مهم در دو بخش شرقى و غربى قلمرو جانشينان سيد قوام‌الدين است. دو واقعه كه توأم با پيروزى بوده و يك حادثه كه سبب انقراض حكومت نسل اول سادات مرعشى و پايان حكومت آنان بوده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/108|همان، ص 108]]-[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/109|109]]</ref> | ||
در فصل پنجم، دوره سوم حكومت سادات مرعشى در مازندران، از عصر سلطنت شاهرخ تيمورى تا برآمدن صفويان 906-807ق بررسى شده است <ref>همان، ص130</ref> | در فصل پنجم، دوره سوم حكومت سادات مرعشى در مازندران، از عصر سلطنت شاهرخ تيمورى تا برآمدن صفويان 906-807ق بررسى شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/130|همان، ص130]]</ref> | ||
نویسنده در آخرين فصل، با عنوان «مرعشيان در عصر صفويان» بى آن‌كه بخواهد در بروز و ظهور نوع ديگرى از تصوّف عوامل مؤثرى چون آشفتگى‌هاى سياسى- اجتماعى و صدمات و لطمات اقتصادى و بيم و هراس حاكم بر مردم در روزگار مغولان و پس از آن را ناديده بگيرد، بر اين نكته تأكيد دارد كه شركت صوفيان در فعالیت‌های اجتماعى و سياسى آن روزگار، به عنوان انعكاس و عكس العمل رفتار ايرانيان و در عين حال «زيركى و هوشمندى ملتى كه شمشيرش» در برابر سرنيزه نيروهاى جائر و قاهر شكسته بود، از اهميت فوق‌العاده‌اى برخوردار بوده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/167|همان، ص167]]</ref> | |||
از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است <ref>مقدمه، ص15</ref> | از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16960/1/15|مقدمه، ص15]]</ref> | ||
در پايان كتاب، جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى مناسبى از مطالب، صورت گرفته است. | در پايان كتاب، جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى مناسبى از مطالب، صورت گرفته است. | ||
| خط ۹۰: | خط ۷۱: | ||
فهرست مطالب در ابتدا و پيوست‌ها و نمايه نام‌ها، مكان‌ها و كتاب‌هاى مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است. | فهرست مطالب در ابتدا و پيوست‌ها و نمايه نام‌ها، مكان‌ها و كتاب‌هاى مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۹۸: | خط ۷۹: | ||
== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:علوم کمکی تاریخ]] | |||
[[رده:نسب‌شناسی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۴
| مرعشیان در تاریخ ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجد، مصطفی (نویسنده) |
| ناشر | رسانش |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1380 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مرعشی (خاندان) - تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | CS 1419 /م42* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مرعشيان در تاريخ ايران اثر دكتر مصطفى مجد كتابى با موضوع بررسى تاريخ مرعشيان در ايران، از زمان تشكيل تا انقراض مى‌باشد كه به زبان فارسى و در سال 1380ش نوشته شده است. مطالعه نقش خاندان‌هاى ايرانى در شكل‌گيرى حكومت‌هاى پيش از اسلام و موضوع حكومت‌هاى محلى نيمه مستقل در ايران پس از اسلام و عوامل گوناگون مؤثر در شكل‌گيرى آن‌ها، همواره مورد علاقه مؤلف بوده و اين امر، انگيزه تأليف اثر حاضر شده است[۱]
ساختار
كتاب با مشتمل بر پيشگفتار، خلاصه پژوهش، مقدمه نویسنده و مطالب در شش فصل است.
مؤلف در اين مطالعه با گزينش روش گردآورى اطلاعات و بهره‌گيرى از برخى آثار خطى و منتشر نشده و نقل‌قول‌هاى صاحب‌نظران و معمرين مرعشى، سعى در تجزيه و تحليل علّى آن‌ها داشته است[۲]
گزارش محتوا
نویسنده در مباحث مقدماتى كتاب ضمن ارائه خلاصه‌اى از محتواى پژوهش، به انگيزه تأليف، سؤالاتى كه نویسنده در خلال بحث به دنبال يافتن پاسخ آن‌ها مى‌باشد و نيز پاسخ‌هاى احتمالى آن‌ها، اشاره نموده است[۳]
مقصود اصلى نگارنده از پژوهش حاضر، دستيابى به پاسخ پرسش‌هاى زير بوده است:
الف: اگر بپذيريم نقش خاندان‌هاى با نفوذ در ايران پيش از اسلام توانست خود را به عرصه‌هاى گوناگون حيات اجتماعى و فرهنگى و سياسى ايرانيان پس از اسلام برساند، آيا مرعشيان مى‌توانند يكى از مظاهر آن باشند؟ در صورتى كه پاسخ مثبت باشد، زمينه‌هاى مؤثر در بروز و ظهور حكومت سادات مرعشى چه بوده است[۴]
نویسنده در اين زمينه معتقد است كه تأسيس حكومت مرعشيان مازندران، نمونه‌اى است بسيار آشكار از استمرار و تكرار نوعى از حكومت‌هاى خاندانى در ايران پس از اسلام، كه بنا به مقتضيات زمان و مكان در گستره تاريخ ايران عينيت يافت و برآيند برجسته‌اى است از تفكرات شيعى منطقه كه نمى‌توان در آن تصوف و در آميختن آن با تشيع را ناديده گرفت و قبض و بسط آن را در گذشت ايام مورد ملاحظه قرار نداد[۵]
ب: آن‌چه كه صفويان به عنوان حكومتى يكپارچه و با اقتدار سياسى- مذهبى در ايران بنيان نهادند، تا چه حدّ از سوابق شيعى خاندان‌هايى چون سادات مرعشى و يا سادات آل كيا متأثر بوده است؟ و آن‌چه كه اين خاندان‌ها به عنوان آميزه‌هاى صوفيانه با خود داشتند تا كجا مورد بهره‌گيرى صفويان قرار گرفت[۶]
به اعتقاد نویسنده استقرار دولت صفويان بى‌شك از انديشه‌هاى سياسى- اجتماعى تشيع و نقش خاندان‌ها و دولت‌هاى شيعى پيش از خود متأثر بود، چنان‌كه مى‌توان از جمله برجسته‌ترين آنان مرعشيان را نام برد[۷]
ج: چگونه زمانى كه حكومت مرعشيان منقرض شد، رجال اين خاندان از حكومت دور ماندند و اقتدار سياسى خود را از دست دادند، نفوذ قابل ملاحظه آنان در عرصه‌هاى گوناگون سياسى، فرهنگى صفويان و دولت‌هاى پس از آن استمرار يافت[۸]
در پاسخ به اين سؤال، نویسنده بر اين باور است كه انقراض حكومت سادات مرعشى و در آميختن آن با صفويان نيز از ابعاد گوناگون- فرهنگى، اقتصادى و سياسى- قابل ملاحظه است. چنان‌كه حضور رجال مذهبى، سياسى و نظامى از اين خاندان در دوران‌هاى گوناگون تاريخ ايران بيان‌گر آن است كه سادات مرعشى به دليل آن‌كه خود را در محدوده جغرافياى طبيعى و سياسى خاصى محصور نكرده بودند، توانستند قرن‌ها پس از انقراض حكومت منسوب به خود، به حيات فرهنگى و اجتماعى خويش ادامه دهند[۹]
از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است[۱۰]
نویسنده در فصل اول كتاب، منابع مورد استفاده خويش را به سه دسته منابع اصلى، فرعى و معاصر تقسيم كرده و به معرفى و تحليل منابع و بيان محسنات و كاستى‌هاى آن‌ها پرداخته است[۱۱]
در فصل دوم، تاريخ ايارن از ورود اسلام تا روزگار تأسيس سلسله سادات مرعشى در مازندران، مورد بحث و بررسى قرار گرفته[۱۲]و در فصل سوم، اصل و نسب، زندگانى، عقايد و تعاليم سيد قوام‌الدين و عوامل شكل‌گيرى حكومت مرعشيان، تبيين شده است[۱۳]
فصل چهارم، به مرحله دوم حكومت سادات مرعشى، از بازماندگان سيد قوام‌الدين تا يورش تيمور و برانداختن حكومت سادات مازندران 795-781ق اختصاص يافته است. اين دوره از تاريخ مرعشيان كه حدود سيزده سال به طول انجاميد، شامل سه واقعه مهم در دو بخش شرقى و غربى قلمرو جانشينان سيد قوام‌الدين است. دو واقعه كه توأم با پيروزى بوده و يك حادثه كه سبب انقراض حكومت نسل اول سادات مرعشى و پايان حكومت آنان بوده است[۱۴]
در فصل پنجم، دوره سوم حكومت سادات مرعشى در مازندران، از عصر سلطنت شاهرخ تيمورى تا برآمدن صفويان 906-807ق بررسى شده است[۱۵]
نویسنده در آخرين فصل، با عنوان «مرعشيان در عصر صفويان» بى آن‌كه بخواهد در بروز و ظهور نوع ديگرى از تصوّف عوامل مؤثرى چون آشفتگى‌هاى سياسى- اجتماعى و صدمات و لطمات اقتصادى و بيم و هراس حاكم بر مردم در روزگار مغولان و پس از آن را ناديده بگيرد، بر اين نكته تأكيد دارد كه شركت صوفيان در فعالیت‌های اجتماعى و سياسى آن روزگار، به عنوان انعكاس و عكس العمل رفتار ايرانيان و در عين حال «زيركى و هوشمندى ملتى كه شمشيرش» در برابر سرنيزه نيروهاى جائر و قاهر شكسته بود، از اهميت فوق‌العاده‌اى برخوردار بوده است[۱۶]
از ويژگى‌هاى كتاب حاضر، مطالعه و بررسى چگونگى درآميختن مرعشيان و صفويان با هم و استمرار نقش پوياى رجالى از آن خاندان در دوران‌هاى ديگر تاريخ ايران است[۱۷]
در پايان كتاب، جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى مناسبى از مطالب، صورت گرفته است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتدا و پيوست‌ها و نمايه نام‌ها، مكان‌ها و كتاب‌هاى مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.