۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ب شناسی' به 'ب‌شناسی'
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ب شناسی' به 'ب‌شناسی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
کتاب التلخیص فی معرفه الاشیاء | کتاب التلخیص فی معرفه الاشیاء | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عسکری، حسن بن عبدالله]] ( | [[عسکری، حسن بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
[[عزه، حسن]] (محقق) | [[عزه، حسن]] (محقق) | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| کد کنگره =CS 2970 /ع4ع5 | | کد کنگره =CS 2970 /ع4ع5 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
زبان عربی - | زبان عربی - ریشه‌شناسی - نامها | ||
نامهای عربی - | نامهای عربی - واژهنامهها | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
دار صادر | دار صادر | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10185 | ||
| کتابخوان همراه نور =10185 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''التلخيص في معرفة اسماء الاشياء''' يا'''التلخيص في اللغة'''، كتابى است به زبان عربى، تأليف [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسكرى]]، متوفاى بعد از 395ق، در موضوع معانى و صفات چيزها. | |||
اهميت اين كتاب، براى فارسی‌زبانان در دو نكته است: | |||
نخست، آنكه ابوهلال از همه كلمات بيگانه‌اى كه زبان عربى از زبان‌هاى ديگر، به‌ويژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پيش از او ريشه‌اى براى آنها يافته، يا ساخته بودند، آگاهى داشت؛ بدين‌سان، تقريبا همه كلمات «مُعرّب» كه مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجرى و بيش از همه، ابن دُريد(در جمهره) بود، در «التلخيص» گرد آمد. همين پشتوانه عظيم بود كه يك قرن بعد، كتاب مهم «المعرب» جواليقى را به وجود آورد. | |||
ديگر آنكه ابوهلال، گاهى، پس از ذكر كلمه و معناى آن، مى‌افزايد كه: «آن را به فارسی چنين گويند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانى در ديگر نقاط ایران پراكنده نشده بود و ناچار ابوهلال به زبان فارسی خوزستانى خود سخن مى‌گفت؛ همين امر، بر اهميت كلماتى كه ابوهلال آورده، سخت مى‌افزايد. | |||
==ساختار== | |||
== ساختار == | |||
كتاب، مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم محقق، مقدمه‌اى به خامه مؤلف و 40 باب است. | كتاب، مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم محقق، مقدمه‌اى به خامه مؤلف و 40 باب است. | ||
روش ابوهلال، در اين كتاب، همان روش علماى علم لغت پيش از خود است؛ يعنى به معرفى واژگانى مى‌پردازد كه در سخن، براى رساندن معنايى از معناها، در حالت‌هاى مختلف به كار مى‌رود. وى، هم‌چنين به يادكرد واژگان مترادف و | روش ابوهلال، در اين كتاب، همان روش علماى علم لغت پيش از خود است؛ يعنى به معرفى واژگانى مى‌پردازد كه در سخن، براى رساندن معنايى از معناها، در حالت‌هاى مختلف به كار مى‌رود. وى، هم‌چنين به يادكرد واژگان مترادف و تفاوت‌هایى كه بين آنها از جهت معنايى وجود دارد، پرداخته و در اين باره از شواهد قرآنى و احاديث نبوى و نيز اقوال فصحاى عرب و ابيات شعرى قديم كه به صحت و نيز به دقت ضبط آنها اطمينان وجود دارد، در جهت توثيق درستى واژگانى كه به كار مى‌برد، سود مى‌جويد. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
اين كتاب، اثر سودمندى است كه بر حسب دايره واژگانى يك موضوع، يا بر حسب رسته‌هاى اشياء موجود در جهان، تقسيم‌بندى شده است. اين كتاب، در واقع، جامع آن كتاب‌هاى تك‌موضوعى كهن‌ترى است كه از ديرباز تأليف مى‌يافت(مثلاًخلق الانسان، يا اندام‌هاى گوناگون انسان و هر چه به آنها مربوط است كه بارها پيش از ابوهلال تأليف شده است). | اين كتاب، اثر سودمندى است كه بر حسب دايره واژگانى يك موضوع، يا بر حسب رسته‌هاى اشياء موجود در جهان، تقسيم‌بندى شده است. اين كتاب، در واقع، جامع آن كتاب‌هاى تك‌موضوعى كهن‌ترى است كه از ديرباز تأليف مى‌يافت(مثلاًخلق الانسان، يا اندام‌هاى گوناگون انسان و هر چه به آنها مربوط است كه بارها پيش از ابوهلال تأليف شده است). | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
سپس ابوهلال، به موضوع آسمان و نجوم و زمان‌ها پرداخته و درباره باد و باران و ساير مظاهر طبيعت، ضمن پنج باب مطالبى بيان نموده است. | سپس ابوهلال، به موضوع آسمان و نجوم و زمان‌ها پرداخته و درباره باد و باران و ساير مظاهر طبيعت، ضمن پنج باب مطالبى بيان نموده است. | ||
به اسامى | به اسامى گیاهان و درختان و ميوه‌ها و نيز كشاورزى و آلات آن و... ضمن چهار باب، پرداخته شده است. | ||
در ادامه، به معرفى جمادات و نيز اسامى و صفات زمين و كوه‌ها و ريگ‌زارها و غيره، طى يك باب پرداخته شده است. | در ادامه، به معرفى جمادات و نيز اسامى و صفات زمين و كوه‌ها و ريگ‌زارها و غيره، طى يك باب پرداخته شده است. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
اسامى صناعات، ادويه، كتاب‌ها و ادوات كتابت، بازى‌ها و سرگرمى‌ها نيز طى چهار باب، بيان گرديده است. | اسامى صناعات، ادويه، كتاب‌ها و ادوات كتابت، بازى‌ها و سرگرمى‌ها نيز طى چهار باب، بيان گرديده است. | ||
كتاب، با يادكرد نام اشياء مختلف ديگرى كه در هيچ‌يك از ابواب سابق الذكر نمى‌گنجد | كتاب، با يادكرد نام اشياء مختلف ديگرى كه در هيچ‌يك از ابواب سابق الذكر نمى‌گنجد پایان يافته است. | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
#[[آذرنوش، آذرتاش]]، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص406؛ | #[[آذرنوش، آذرتاش]]، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص406؛ | ||
#مقدمه مؤلف؛ | #مقدمه مؤلف؛ | ||
#مقدمه محقق. | #مقدمه محقق. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:علوم کمکی تاریخ]] | |||
[[رده:نسب‌شناسی]] | |||