۱۱۸٬۶۸۵
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' مى ش' به ' میش') |
|||
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" |علی | | data-type="authorfatherName" |علی بن میثم | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
برخى لقب او را مفيدالدين آوردهاند. از زندگى او آگاهى اندكى در دست است. | برخى لقب او را مفيدالدين آوردهاند. از زندگى او آگاهى اندكى در دست است. | ||
همین قدر گفتهاند كه در | همین قدر گفتهاند كه در 636ق/1239م، زاده شد. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
وی نزد ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانى و كمالالدين على بن سليمان بحرانى دانش آموخت. اگرچه در منابع اشارتى به محل تحصيلات او نشده، ولى محتملاً در عراق و در مراكز تجمع شیعیان مانند حله به تحصيل علم پرداخت. اما ظاهراً پس از آن به بحرين بازگشت و گوشۀ عزلت برگزيد تا آنكه دانشمندان عراق، خاصه اهل حله كه او را مردى دانشمند | وی نزد ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانى و كمالالدين على بن سليمان بحرانى دانش آموخت. اگرچه در منابع اشارتى به محل تحصيلات او نشده، ولى محتملاً در عراق و در مراكز تجمع شیعیان مانند حله به تحصيل علم پرداخت. اما ظاهراً پس از آن به بحرين بازگشت و گوشۀ عزلت برگزيد تا آنكه دانشمندان عراق، خاصه اهل حله كه او را مردى دانشمند میشمردند، از او خواستند كه به تربيت شاگردان و تأليف و تصنيف بپردازد. ابن میثم در آغاز از سفر تن زد، اما سپس به عراق رفت و به احتمال قوى در حله اقامت گزيد. كسانى كه از او روايت كردهاند مانند سيد عبدالكريم بن طاووس حلى و [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] اهل حله هستند. وى با [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] معاصر بود و گفتهاند كه خواجه نزد او فقه مى خواند و ابن میثم در كلام شاگرد خواجه بودهاست. در واقع شهرت عمدۀ ابن میثم در كلام است و حتى در شرحى كه بر نهجالبلاغة نوشته، روش كلامى و فلسفى در پيش گرفتهاست. | ||
وى در طرح مسائل و سبک استدلال به روش خواجه نصيرالدين در تجريد الاعتقاد نظر داشته و مستند استدلالهاى او، برخلاف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، بيشتر عقل است نه نقل: اگرچه از نظر چيرگى بر همۀ آراء و عقايد گونون متكلمان از [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] ضعيف تر مى نمايد. | وى در طرح مسائل و سبک استدلال به روش خواجه نصيرالدين در تجريد الاعتقاد نظر داشته و مستند استدلالهاى او، برخلاف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، بيشتر عقل است نه نقل: اگرچه از نظر چيرگى بر همۀ آراء و عقايد گونون متكلمان از [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] ضعيف تر مى نمايد. | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
===الف- چاپى=== | ===الف- چاپى=== | ||
اختيار مصباح السالكين (شرح نهجالبلاغة الوسيط)، خلاصۀ شرح بزرگ نهجالبلاغة وى است كه آن را به اشاره عطاملك جوینى برای دو فرزند او نظامالدين محمد و مظفرالدين على تأليف كرد. این کتاب به ویرايش [[امینی، محمدهادی|محمد هادى امینى]] به چاپ رسيدهاست؛ شرح المائة كلمة لنهجالبلاغة كه كنتورى نام اصلى آن را منهاج العارفين ذكر كرده و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] از نسخههاى آن در کتابهاى اهدايى مشكوة و کتابخانۀ كاشف الغطا ياد كرده. این کتاب در 1390ق به كوشش [[محدث، سید جلالالدین|محدث ارموى]] در قم چاپ و منتشر شدهاست؛ قواعد المرام في علم الكلام، كه آن را به اشارۀ عزالدين ابوالمظفر عبدالعزيز بن جعفر نيشابورى نوشت. این کتاب به كوشش [[حسینی اشکوری، احمد|سيد احمد حسینى]] در قم(1398ق) چاپ شدهاست. نام ديگر آن القواعد الالهية في الكلام و الحكمة است؛ مصباح السالكين يا شرح بزرگ نهجالبلاغة كه در 1276ق به اهتمام آخوند ملامحمدباقردر تهران چاپ سنگى شد و بار ديگر در 1404ق در تهران به كوشش جمعى از محققان به نام شرح نهجالبلاغة به چاپ رسيد. ابن میثم خود در مقدمه آورده كه این شرح را به تشویق و برای عطاملك جوینى نوشتهاست. | # اختيار مصباح السالكين (شرح نهجالبلاغة الوسيط)، خلاصۀ شرح بزرگ نهجالبلاغة وى است كه آن را به اشاره عطاملك جوینى برای دو فرزند او نظامالدين محمد و مظفرالدين على تأليف كرد. این کتاب به ویرايش [[امینی، محمدهادی|محمد هادى امینى]] به چاپ رسيدهاست؛ | ||
# شرح المائة كلمة لنهجالبلاغة كه كنتورى نام اصلى آن را منهاج العارفين ذكر كرده و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] از نسخههاى آن در کتابهاى اهدايى مشكوة و کتابخانۀ كاشف الغطا ياد كرده. این کتاب در 1390ق به كوشش [[محدث، سید جلالالدین|محدث ارموى]] در قم چاپ و منتشر شدهاست؛ | |||
# قواعد المرام في علم الكلام، كه آن را به اشارۀ عزالدين ابوالمظفر عبدالعزيز بن جعفر نيشابورى نوشت. این کتاب به كوشش [[حسینی اشکوری، احمد|سيد احمد حسینى]] در قم(1398ق) چاپ شدهاست. نام ديگر آن القواعد الالهية في الكلام و الحكمة است؛ | |||
# مصباح السالكين يا شرح بزرگ نهجالبلاغة كه در 1276ق به اهتمام آخوند ملامحمدباقردر تهران چاپ سنگى شد و بار ديگر در 1404ق در تهران به كوشش جمعى از محققان به نام شرح نهجالبلاغة به چاپ رسيد. ابن میثم خود در مقدمه آورده كه این شرح را به تشویق و برای عطاملك جوینى نوشتهاست. | |||
===ب- خطى و آثار يافت نشده=== | ===ب- خطى و آثار يافت نشده=== | ||
رسالة في آداب البحث؛ | # رسالة في آداب البحث؛ | ||
# الاستغاثة في بدع الثلاثة كه [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] آن را از تصنيفات شريف ابوالقاسم على بن احمد كوفى (متوفای 352ق) دانسته و كنتورى پس از تأييد این مطلب، نام اصلى آن را البدع المحدثة ذكر كردهاست؛ | |||
# استقصاء النظر في امامة ائمة الاثنیعشر كه افندى اصفهانى در صحت انتساب آن به ابن میثم ترديد كردهاست؛ | |||
# اصول البلاغة، كه آن را برای نظامالدين منصور پسر عطاملك جوینى نوشت. این کتاب به تجريد البلاغة نيز نامبردار است و دو نسخه از آن یکى در کتابخانۀ سپهسالار و ديگرى در کتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى شمارۀ 2 موجود است. به نظر مى رسد كه کتاب تجريد الاصول في علم البلاغة كه به ابن میثم منسوب است و نسخهاى از آن در جامع كبير صنعا وجود دارد. همین اصول البلاغة باشد؛ | |||
# رسالة في الامامة؛ | |||
# بحرالخضم در الهيات؛ | |||
# جواب رسالۀ نصيرالدين، كه نسخهاى از آن در کتابخانۀ حكيم در نجف موجود است؛ | |||
# شرح الاشارات في الحكمة النظرية، شرحى است بر اثر استادش على بن سليمان بحرانى در كلام و حكمت؛ | |||
# شرح حديث «الناس نيام»، كه نسخهاى از آن در نجف هست؛ شرح رسالۀ العلم اثر [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، كه محتملاً همان کتابى است كه به نام رسالۀ في العلم به او نسبت داده شدهاست و نسخهاى از آن در دانشگاه استانبول نگهدارى میشود؛ | |||
# شرح صغير نهجالبلاغة، كه به گفتۀ [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] احتمالاً همان شرح المائة كلمة لنهجالبلاغة است؛ | |||
# غاية النظر در علم كلام؛ | |||
# القواعد في اصولالدين؛ | |||
# المراسلة، نامههایى است كه به [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] نوشتهاست؛ | |||
# المعراج السماوى؛ | |||
# مقاصد الكلام، كه گویا همان قواعد المرام اوست؛ | |||
# النجاة في القيامة في تحقيق امرالامامة، كه نسخهاى از آن در آستان قدس هست؛ | |||
# رسالة في الوحى و الالهام، يا الوحى و الالهام و الفرق بينهما و الاشراق. | |||
برای ديگر نسخ خطى او مى توان به بروكلمان مراجعه كرد.<ref>سجادی، سید جعفر، ج4، ص717-716</ref> | |||
برای ديگر نسخ خطى او مى توان به بروكلمان مراجعه كرد. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۸۲: | خط ۹۹: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | سجادی، سید جعفر، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | ||
{{الگو:فیلسوفان شیعه}} | {{الگو:فیلسوفان شیعه}} |