تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '== وضعيت كتاب == ' به '== وضعيت كتاب == ')
    جز (جایگزینی متن - ' مى ش' به ' می‌ش')
     
    (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۴: خط ۴:
    | عنوان‌های دیگر =شامل حوادث چهل ساله گیلان از 880 تا 920 قمری
    | عنوان‌های دیگر =شامل حوادث چهل ساله گیلان از 880 تا 920 قمری
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[لاهیجی، علی بن شمس‌الدین]] (نويسنده)
    [[لاهیجی، علی بن شمس‌الدین]] (نویسنده)


    [[ستوده، منوچهر]] (محقق)
    [[ستوده، منوچهر]] (محقق)
    خط ۱۸: خط ۱۸:
    گیلان - شاهان و فرمان روایان
    گیلان - شاهان و فرمان روایان
    | ناشر =  
    | ناشر =  
    بنياد فرهنگ ايران
    بنياد فرهنگ ایران
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | سال نشر = 1352 ش  
    | سال نشر = 1352 ش  
    خط ۲۴: خط ۲۴:
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11521AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11521AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =11521
    | کتابخوان همراه نور =11521
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
    '''تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان''' كتابى تاريخى است كه به فارسى توسط على بن شمس‌الدين لاهيجى در سده دهم، مشتمل بر چهل سال تاريخ گيلان (از 880 تا 920) تألیف يافته است. از مؤلف كتاب اطلاعى در دست نيست جز آنكه كتاب خود را به فرمان سلطان خان احمدخان گيلانى (حك: 911-943) نوشته است.
    {{اشتباه نشود|تحفه خانی}}


    == ساختار ==
    تاريخ خانى مشتمل است بر يك مقدمه و سه باب. باب اول در 44 فصل درباره حوادث سالهاى 880 تا 909 است، يعنى اواخر حكومت سلطان محمد (851 -883)، فوت او و جانشينى كاركيا ميرزاعلى، جنگ منجيله دشت، فتح قلعه طارم و حوادث ديگر. باب دوم در شش فصل درباره سلطنت سلطان حسن (910-911) و عزل و قتل ميرزاعلى و كشته شدن سلطان حسن است. باب سوم شرح سلطنت سلطان خان احمدخان گيلانى است.


    == گزارش محتوا ==
    سلطان احمدخان بر تأليف اين اثر، نظارت مستقيم داشته، زيرا در متن تصحيحاتى انجام داده است. تاريخ خانى درباره تاريخ گيلان در زمان سلاطين كيايى گيلان، و ظاهراً دنباله كتاب تاريخ گيلان و ديلمستان، تأليف ظهيرالدين مرعشى است. تاريخ گيلان و ديلمستان تا پايان حوادث 894 را دربر دارد. كتاب مرعشى و تاريخ خانى در چهارده سال تداخل زمانى دارند، اما مطالب راجع به اين چهارده سال در دو كتاب متفاوت است.


    تأليف تاريخ خانى در سال 921 ه.ق آغاز شده و در 922 به پايان رسيده است.
    '''تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان''' کتابى تاریخى است که به فارسی توسط [[لاهیجی، علی بن شمس‌الدین|على بن شمس‌الدین لاهیجى]] در سده دهم، مشتمل بر چهل سال تاریخ گیلان (از 880 تا 920) تألیف یافته است. از مؤلف کتاب اطلاعى در دست نیست جز آنکه کتاب خود را به فرمان سلطان خان احمدخان گیلانى (حک: 911-943) نوشته است.


    نثر كتاب پيچيده و مصنوع، و آميخته با اشعار فارسى و عربى و آيات قرآن كريم است. اضافه استعارى در اين كتاب زياد به چشم مى خورد. لغات مغولى مانند «توشمال» و «ايلغار»، تركيبات گيلكى مانند «عموپسر» و «زن پسر»، واژه‌هاى عاميانه مانند «اِجْدِها» و اصطلاحات ويژه خود مؤلف -- مانند «من اينست كه سوار مى شوم» به معناى «دارم سوار مى شوم» -- نيز در كتاب به كار رفته است كه از ديگر خصوصيات نثر آن به شمار مى‌آيد.
    ==ساختار==
    تاریخ خانى مشتمل است بر یک مقدمه و سه باب. باب اول در 44 فصل درباره حوادث سالهاى 880 تا 909 است، یعنى اواخر حکومت سلطان محمد (851 -883)، فوت او و جانشینى کارکیا میرزاعلى، جنگ منجیله دشت، فتح قلعه طارم و حوادث دیگر. باب دوم در شش فصل درباره سلطنت سلطان حسن (910-911) و عزل و قتل میرزاعلى و کشته شدن سلطان حسن است. باب سوم شرح سلطنت سلطان خان احمدخان گیلانى است.


    تاريخ خانى يكى از منابع مهم تاريخ گيلان در اين دوره است. بنا به گفته مصحح كتاب به نقل از محمد قزوينى، اين كتاب مطالبى درباره مدت اقامت شاه اسماعيل صفوى در گيلان دارد كه در هيچ كتاب ديگرى نيامده است؛ با توجه به هم زمانى تأليف اين كتاب با آغاز دوره صفوى، اين اطلاعات بسيار مهم است. همچنين كتاب حاوى اطلاعات مفيدى است درباره آداب جنگ و لشكركشى و سلاحها، هدايا و پيشكشها، آداب و رسوم مانند نقاره زدن، كشتى گرفتن، مجازات سركشان و طاغيان، و انواع ماليات با عناوين زَنه زَر، مَرد سوارنه، سره زر و گاوه زر.
    ==گزارش محتوا==
    سلطان احمدخان بر تألیف این اثر، نظارت مستقیم داشته، زیرا در متن تصحیحاتى انجام داده است. تاریخ خانى درباره تاریخ گیلان در زمان سلاطین کیایى گیلان، و ظاهراً دنباله کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان، تألیف ظهیرالدین مرعشى است. تاریخ گیلان و دیلمستان تا پایان حوادث 894 را دربر دارد. کتاب مرعشى و تاریخ خانى در چهارده سال تداخل زمانى دارند، اما مطالب راجع به این چهارده سال در دو کتاب متفاوت است.


    در اين كتاب به مناصب اين دوره نيز اشاره شده است، از جمله خبرچى گرى و ركاب بندى. اشتباهاتى در ذكر تاريخ برخى حوادث وجود دارد كه احتمالاً از جانب كاتب نسخه بوده است.  
    تألیف تاریخ خانى در سال 921 ه.ق آغاز شده و در 922 به پایان رسیده است.


    برخى اعلامِ اشخاص و مكانها در متن به صورتهاى گوناگون ضبط شده است، ازين رو خواننده ممكن است آنها را چند تن يا چند جا بپندارد مانند تولم حسام‌الدين، حسام‌الدين تولم، حسام‌الدين تولمى، حسام‌الدين تولم جلال‌الدين و تولم جلال‌الدين حسام‌الدين، و بيه پسيه و بيه پَسيان.
    نثر کتاب پیچیده و مصنوع، و آمیخته با اشعار فارسی و عربى و آیات قرآن کریم است. اضافه استعارى در این کتاب زیاد به چشم مى خورد. لغات مغولى مانند «توشمال» و «ایلغار»، ترکیبات گیلکى مانند «عموپسر» و «زن پسر»، واژه‌هاى عامیانه مانند «اِجْدِها» و اصطلاحات ویژه خود مؤلف -- مانند «من اینست که سوار می‌شوم» به معناى «دارم سوار می‌شوم» -- نیز در کتاب به کار رفته است که از دیگر خصوصیات نثر آن به شمار مى‌آید.


    شمس‌الدين لاهيجى در اين كتاب درباره رسم و رسومات گيلانيها با زنان خود بيان مى دراد كه، از ديگر رسمى كه سده‌ها بر سر زنان شمالى به‌ويژه زنان گيلانى سنگينى مى‌كرده رسم «زن زر» بوده است. كه هرگاه دخترى مى‌خواست عروسى كند خانواده‌ى او بايد از بابت ازدواج پولى به حاكم مى‌دادند. البته در بعضى از مكان‌ها توقع حاكم فراتر از ماديات بود كه قلم نوشتن آن شرم مى‌كند كه اين رسم تا زمان سلطان احمدخان (912-940) ادامه پيدا مى‌كند و در زمان او اين رسم از بين مى‌رود.
    تاریخ خانى یکى از منابع مهم تاریخ گیلان در این دوره است. بنا به گفته مصحح کتاب به نقل از محمد قزوینى، این کتاب مطالبى درباره مدت اقامت شاه اسماعیل صفوى در گیلان دارد که در هیچ کتاب دیگرى نیامده است؛ با توجه به هم زمانى تألیف این کتاب با آغاز دوره صفوى، این اطلاعات بسیار مهم است. همچنین کتاب حاوى اطلاعات مفیدى است درباره آداب جنگ و لشکرکشى و سلاحها، هدایا و پیشکشها، آداب و رسوم مانند نقاره زدن، کشتى گرفتن، مجازات سرکشان و طاغیان، و انواع مالیات با عناوین زَنه زَر، مَرد سوارنه، سره زر و گاوه زر.


    شمس‌الدين لاهيجى در انتقام گرفتن بيستون به خاطر كشته شدن اقوام خود، مى‌نويسد: «در اين اثنا ملك‌زاده محضه كه شوهر و كسان او را ملك بيستون به ناواجب به تيغ سياست استيصال كرده بود و ملكه را در حباله درآورده و از اين جهت شقاوت ملك در دل عورت جاى گرفته منتهز فرصت بود و فرجه‌ى انتقام مى‌جست. شمشير دولت اعلاى خانى كه در قضا و مضا بر مفارق اعدا يد بيضا داشت در دست نامحرمى كارگر نبود قضا به حصول اين مدعا موافقت كرد و امضاى آن در دست حرم ملكت بيستون مقدر گردانيد و ملكه محضه در محل خواب به جامه‌ى خواب فرصت يافت و به شمشير غدر، دغدغه‌ى ملك و ملك آخر كرد.  
    در این کتاب به مناصب این دوره نیز اشاره شده است، از جمله خبرچى گرى و رکاب بندى. اشتباهاتى در ذکر تاریخ برخى حوادث وجود دارد که احتمالاً از جانب کاتب نسخه بوده است.  


    در رابطه با ويژگى‌هاى ملك بيستون بايد گفت كه او حتا با زن پدر خود (ملك جهانگير) كه كنيزكى بيش نبود ازدواج مى‌كند، لاهيجى می‌نويسد: «او حتا با زن پدر خود ملك جهانگير كه كنيزكى بيش نبود بر وجه زنا و مصاحفه به زنى استماع مى‌يافت و از او دو فرزند به‌وجود آمد.»
    برخى اعلامِ اشخاص و مکانها در متن به صورتهاى گوناگون ضبط شده است، ازین رو خواننده ممکن است آنها را چند تن یا چند جا بپندارد مانند تولم حسام‌الدین، حسام‌الدین تولم، حسام‌الدین تولمى، حسام‌الدین تولم جلال‌الدین و تولم جلال‌الدین حسام‌الدین، و بیه پسیه و بیه پَسیان.


    لاهيجى، در كتاب اشاره اى به تغيير مذهب خان احمد اول ندارد، ولى مطلبى آورده است كه احتمال داده مى شود، خان احمد تا سال 914ق 1508/م هنوز به آيين زيدى گرايش داشته است، وى می‌نويسد كه سلطان احمدكيا در سال914 به زيارت بقعه ابوالحسين مؤيد از رهبران بزرگ زيديه رفت و امنيت زيارت مزار او را برقرار كرد و «انواع خيرات و صدقات بدان بقعه مباركه را واجب شمرد.
    [[لاهیجی، علی بن شمس‌الدین|شمس‌الدین لاهیجى]] در این کتاب درباره رسم و رسومات گیلانیها با زنان خود بیان مى دراد که، از دیگر رسمى که سده‌ها بر سر زنان شمالى به‌ویژه زنان گیلانى سنگینى مى‌کرده رسم «زن زر» بوده است. که هرگاه دخترى مى‌خواست عروسى کند خانواده‌ى او باید از بابت ازدواج پولى به حاکم مى‌دادند. البته در بعضى از مکان‌ها توقع حاکم فراتر از مادیات بود که قلم نوشتن آن شرم مى‌کند که این رسم تا زمان سلطان احمدخان (912-940) ادامه پیدا مى‌کند و در زمان او این رسم از بین مى‌رود.


    == وضعيت كتاب ==
    [[لاهیجی، علی بن شمس‌الدین|شمس‌الدین لاهیجى]] در انتقام گرفتن بیستون به خاطر کشته شدن اقوام خود، مى‌نویسد: «در این اثنا ملک‌زاده محضه که شوهر و کسان او را ملک بیستون به ناواجب به تیغ سیاست استیصال کرده بود و ملکه را در حباله درآورده و از این جهت شقاوت ملک در دل عورت جاى گرفته منتهز فرصت بود و فرجه‌ى انتقام مى‌جست. شمشیر دولت اعلاى خانى که در قضا و مضا بر مفارق اعدا ید بیضا داشت در دست نامحرمى کارگر نبود قضا به حصول این مدعا موافقت کرد و امضاى آن در دست حرم ملکت بیستون مقدر گردانید و ملکه محضه در محل خواب به جامه‌ى خواب فرصت یافت و به شمشیر غدر، دغدغه‌ى ملک و ملک آخر کرد.  
    تاريخ خانى را نخستين بار برنهارد دورن در /1274 1857 از روى نسخه خطى نيكولا خانيكوف در پطرزبورگ منتشر كرد. چاپ ديگر كتاب از روى همان نسخه كه در انستيتوى كتب آسيايىِ لنينگراد نگهدارى مى شود، با تصحيح و مقدمه و تعليقات [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] در 1352‌ش در تهران منتشر شده است.  


    تعليقات و اضافات و تصحيحاتى در پايان كتاب ذكر شده است.
    در رابطه با ویژگى‌هاى ملک بیستون باید گفت که او حتا با زن پدر خود (ملک جهانگیر) که کنیزکى بیش نبود ازدواج مى‌کند، لاهیجى می‌نویسد: «او حتا با زن پدر خود ملک جهانگیر که کنیزکى بیش نبود بر وجه زنا و مصاحفه به زنى استماع مى‌یافت و از او دو فرزند به‌وجود آمد.»


    تصحيح و تحشيه كتاب توسط دكتر [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] انجام گرفته است.
    لاهیجى، در کتاب اشاره‌اى به تغییر مذهب خان احمد اول ندارد، ولى مطلبى آورده است که احتمال داده می‌شود، خان احمد تا سال 914ق 1508/م هنوز به آیین زیدى گرایش داشته است، وى می‌نویسد که سلطان احمدکیا در سال914 به زیارت بقعه ابوالحسین مؤید از رهبران بزرگ زیدیه رفت و امنیت زیارت مزار او را برقرار کرد و «انواع خیرات و صدقات بدان بقعه مبارکه را واجب شمرد.


    فهرستهاى كتاب شامل: نامهاى كسان، جايها، نانمهاى تيره‌ها، خاندانها می‌باشد.
    == وضعیت کتاب ==
    تاریخ خانى را نخستین بار برنهارد دورن در /1274 1857 از روى نسخه خطى نیکولا خانیکوف در پطرزبورگ منتشر کرد. چاپ دیگر کتاب از روى همان نسخه که در انستیتوى کتب آسیایىِ لنینگراد نگهدارى می‌شود، با تصحیح و مقدمه و تعلیقات [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] در 1352‌ش در تهران منتشر شده است.  


    == منابع مقاله ==
    تعلیقات و اضافات و تصحیحاتى در پایان کتاب ذکر شده است.
    #متن و مقدمه كتاب
     
    #[[:noormags:167352|مجله چيستا» اسفند 1383 و فروردين 1384 - شماره 216 و 217. عنوان مقاله: نقش زن در تاريخ گيلان و مازندران از گذشته تا كنون. نويسنده: عبداللهى]].
    تصحیح و تحشیه کتاب توسط دکتر [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] انجام گرفته است.
     
    فهرستهاى کتاب شامل: نامهاى کسان، جایها، نانمهاى تیره‌ها، خاندانها می‌باشد.
     
    ==منابع مقاله==
    #متن و مقدمه کتاب
    #[[:noormags:167352|مجله چیستا» اسفند 1383 و فروردین 1384 - شماره 216 و 217. عنوان مقاله: نقش زن در تاریخ گیلان و مازندران از گذشته تا کنون. نویسنده: عبداللهى]].


    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    [[كتاب گیلان]]
    [[كتاب گیلان|کتاب گیلان]]


    [[تاریخ گیلان]]
    [[تاریخ گیلان]]


    [[ولايات دارالمرز ايران، گيلان]]
    [[ولايات دارالمرز ايران، گيلان|ولایات دارالمرز ایران، گیلان]]


    [[حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان]]
    [[حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان]]
    خط ۸۲: خط ۹۰:
    [[تاریخ گیلان و دیلمستان]]
    [[تاریخ گیلان و دیلمستان]]


    [[تاريخ طبرستان]]
    [[تاريخ طبرستان|تاریخ طبرستان]]
     
     
     


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    خط ۹۲: خط ۹۷:


    [[رده:تاریخ ایران]]
    [[رده:تاریخ ایران]]
    [[رده:قدیم 25 مرداد الی 24 شهریور]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۱۲

    تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان
    تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان
    پدیدآورانلاهیجی، علی بن شمس‌الدین (نویسنده) ستوده، منوچهر (محقق)
    عنوان‌های دیگرشامل حوادث چهل ساله گیلان از 880 تا 920 قمری
    ناشربنياد فرهنگ ایران
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1352 ش
    چاپ1
    موضوعایران - تاریخ - کیائیان، 880 - 1001ق.

    گیلان - تاریخ - قرن 10ق.

    گیلان - تاریخ - قرن 9ق.

    گیلان - شاهان و فرمان روایان
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏DSR‎‏ ‎‏2049‎‏ ‎‏/‎‏ی‎‏825‎‏ ‎‏ل‎‏2
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان کتابى تاریخى است که به فارسی توسط على بن شمس‌الدین لاهیجى در سده دهم، مشتمل بر چهل سال تاریخ گیلان (از 880 تا 920) تألیف یافته است. از مؤلف کتاب اطلاعى در دست نیست جز آنکه کتاب خود را به فرمان سلطان خان احمدخان گیلانى (حک: 911-943) نوشته است.

    ساختار

    تاریخ خانى مشتمل است بر یک مقدمه و سه باب. باب اول در 44 فصل درباره حوادث سالهاى 880 تا 909 است، یعنى اواخر حکومت سلطان محمد (851 -883)، فوت او و جانشینى کارکیا میرزاعلى، جنگ منجیله دشت، فتح قلعه طارم و حوادث دیگر. باب دوم در شش فصل درباره سلطنت سلطان حسن (910-911) و عزل و قتل میرزاعلى و کشته شدن سلطان حسن است. باب سوم شرح سلطنت سلطان خان احمدخان گیلانى است.

    گزارش محتوا

    سلطان احمدخان بر تألیف این اثر، نظارت مستقیم داشته، زیرا در متن تصحیحاتى انجام داده است. تاریخ خانى درباره تاریخ گیلان در زمان سلاطین کیایى گیلان، و ظاهراً دنباله کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان، تألیف ظهیرالدین مرعشى است. تاریخ گیلان و دیلمستان تا پایان حوادث 894 را دربر دارد. کتاب مرعشى و تاریخ خانى در چهارده سال تداخل زمانى دارند، اما مطالب راجع به این چهارده سال در دو کتاب متفاوت است.

    تألیف تاریخ خانى در سال 921 ه.ق آغاز شده و در 922 به پایان رسیده است.

    نثر کتاب پیچیده و مصنوع، و آمیخته با اشعار فارسی و عربى و آیات قرآن کریم است. اضافه استعارى در این کتاب زیاد به چشم مى خورد. لغات مغولى مانند «توشمال» و «ایلغار»، ترکیبات گیلکى مانند «عموپسر» و «زن پسر»، واژه‌هاى عامیانه مانند «اِجْدِها» و اصطلاحات ویژه خود مؤلف -- مانند «من اینست که سوار می‌شوم» به معناى «دارم سوار می‌شوم» -- نیز در کتاب به کار رفته است که از دیگر خصوصیات نثر آن به شمار مى‌آید.

    تاریخ خانى یکى از منابع مهم تاریخ گیلان در این دوره است. بنا به گفته مصحح کتاب به نقل از محمد قزوینى، این کتاب مطالبى درباره مدت اقامت شاه اسماعیل صفوى در گیلان دارد که در هیچ کتاب دیگرى نیامده است؛ با توجه به هم زمانى تألیف این کتاب با آغاز دوره صفوى، این اطلاعات بسیار مهم است. همچنین کتاب حاوى اطلاعات مفیدى است درباره آداب جنگ و لشکرکشى و سلاحها، هدایا و پیشکشها، آداب و رسوم مانند نقاره زدن، کشتى گرفتن، مجازات سرکشان و طاغیان، و انواع مالیات با عناوین زَنه زَر، مَرد سوارنه، سره زر و گاوه زر.

    در این کتاب به مناصب این دوره نیز اشاره شده است، از جمله خبرچى گرى و رکاب بندى. اشتباهاتى در ذکر تاریخ برخى حوادث وجود دارد که احتمالاً از جانب کاتب نسخه بوده است.

    برخى اعلامِ اشخاص و مکانها در متن به صورتهاى گوناگون ضبط شده است، ازین رو خواننده ممکن است آنها را چند تن یا چند جا بپندارد مانند تولم حسام‌الدین، حسام‌الدین تولم، حسام‌الدین تولمى، حسام‌الدین تولم جلال‌الدین و تولم جلال‌الدین حسام‌الدین، و بیه پسیه و بیه پَسیان.

    شمس‌الدین لاهیجى در این کتاب درباره رسم و رسومات گیلانیها با زنان خود بیان مى دراد که، از دیگر رسمى که سده‌ها بر سر زنان شمالى به‌ویژه زنان گیلانى سنگینى مى‌کرده رسم «زن زر» بوده است. که هرگاه دخترى مى‌خواست عروسى کند خانواده‌ى او باید از بابت ازدواج پولى به حاکم مى‌دادند. البته در بعضى از مکان‌ها توقع حاکم فراتر از مادیات بود که قلم نوشتن آن شرم مى‌کند که این رسم تا زمان سلطان احمدخان (912-940) ادامه پیدا مى‌کند و در زمان او این رسم از بین مى‌رود.

    شمس‌الدین لاهیجى در انتقام گرفتن بیستون به خاطر کشته شدن اقوام خود، مى‌نویسد: «در این اثنا ملک‌زاده محضه که شوهر و کسان او را ملک بیستون به ناواجب به تیغ سیاست استیصال کرده بود و ملکه را در حباله درآورده و از این جهت شقاوت ملک در دل عورت جاى گرفته منتهز فرصت بود و فرجه‌ى انتقام مى‌جست. شمشیر دولت اعلاى خانى که در قضا و مضا بر مفارق اعدا ید بیضا داشت در دست نامحرمى کارگر نبود قضا به حصول این مدعا موافقت کرد و امضاى آن در دست حرم ملکت بیستون مقدر گردانید و ملکه محضه در محل خواب به جامه‌ى خواب فرصت یافت و به شمشیر غدر، دغدغه‌ى ملک و ملک آخر کرد.

    در رابطه با ویژگى‌هاى ملک بیستون باید گفت که او حتا با زن پدر خود (ملک جهانگیر) که کنیزکى بیش نبود ازدواج مى‌کند، لاهیجى می‌نویسد: «او حتا با زن پدر خود ملک جهانگیر که کنیزکى بیش نبود بر وجه زنا و مصاحفه به زنى استماع مى‌یافت و از او دو فرزند به‌وجود آمد.»

    لاهیجى، در کتاب اشاره‌اى به تغییر مذهب خان احمد اول ندارد، ولى مطلبى آورده است که احتمال داده می‌شود، خان احمد تا سال 914ق 1508/م هنوز به آیین زیدى گرایش داشته است، وى می‌نویسد که سلطان احمدکیا در سال914 به زیارت بقعه ابوالحسین مؤید از رهبران بزرگ زیدیه رفت و امنیت زیارت مزار او را برقرار کرد و «انواع خیرات و صدقات بدان بقعه مبارکه را واجب شمرد.

    وضعیت کتاب

    تاریخ خانى را نخستین بار برنهارد دورن در /1274 1857 از روى نسخه خطى نیکولا خانیکوف در پطرزبورگ منتشر کرد. چاپ دیگر کتاب از روى همان نسخه که در انستیتوى کتب آسیایىِ لنینگراد نگهدارى می‌شود، با تصحیح و مقدمه و تعلیقات منوچهر ستوده در 1352‌ش در تهران منتشر شده است.

    تعلیقات و اضافات و تصحیحاتى در پایان کتاب ذکر شده است.

    تصحیح و تحشیه کتاب توسط دکتر منوچهر ستوده انجام گرفته است.

    فهرستهاى کتاب شامل: نامهاى کسان، جایها، نانمهاى تیره‌ها، خاندانها می‌باشد.

    منابع مقاله

    1. متن و مقدمه کتاب
    2. مجله چیستا» اسفند 1383 و فروردین 1384 - شماره 216 و 217. عنوان مقاله: نقش زن در تاریخ گیلان و مازندران از گذشته تا کنون. نویسنده: عبداللهى.

    وابسته‌ها