هجرت زنان مسلمان در عصر پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

| کد کنگره =‏BP ۲۳۰/۱۷۲/ع۲هـ۳

هجرت در لغت به معنای مفارقت و جدایی می‌باشد و برای هجرت می‌توان دو معنای اصطلاحی قائل شد: یکی اصطلاح عام که ترک دیار و رفتن از یک منطقه به منطقه جغرافیایی دیگر است و دیگری اصطلاح خاص که با انگیزه دینی توأم است و به همین سبب مسلمانان از سرزمینی به سرزمین دیگر هجرت می‌کردند و مراد از واژه هجرت در صدر اسلام بیرون رفتن اصحاب پیامبر(ص) از مکه به حبشه و نیز مهاجرت از مکه به مدینه است. هجرت از قوانین جاودانه حیات و عامل تکامل و توفیق ملت‌ها و اقوام بشری بوده است و در زندگی بشر موجب پیشرفت و توسعه علوم شده و در به وجود آوردن تمدن‌ها نقش تعیین کننده‌ای داشته است. مسئله هجرت یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در تاریخ صدر اسلام اساسی‌ترین سهم را در پیروزی حکومت اسلامی ایفا کرد تا جایی که مبدأ تاریخ مسلمانان و زیربنای حوادث سیاسی و اجتماعی آن قرار گرفت بنابراین هجرت از مفاهیم اساسی فرهنگ سیاسی اسلام و از حوادث مهم و تأثیرگذار تاریخ صدر اسلام بوده است. اسلام به عنوان آخرین دین الهی مسئله هجرت را در جنبه‌های گوناگون مطرح کرده و بر آن اصرار ورزیده است و در واقع هجرت یک دستور سازنده اسلامی است که در تعدادی از آیات قرآن کریم به آن اشاره شده است. با توجه به آیات قرآن، هجرت برای مسلمانان وظیفه‌ای دینی بوده است زیرا هرگاه غلبه با عصیان کاران باشد مردم رفته رفته تحت تأثیر روح حاکم بر جامعه قرار می‌گیرند و بر همین اساس خداوند متعال برای این که مسلمانان راه خود را به سوی هدایت به دلیل زیست در جامعه کفر گم نکنند و یا تحت فشار ستمکاران قرار نگیرند آن‌ها را به هجرت امر می‌نماید و البته هجرت همواره آمیخته با سختی و رنج بوده است به همین دلیل مقام مهاجران در اسلام بسیار رفیع است و خداوند این گروه را لایق رحمت واسعه خود دانسته است. در زمینه هجرت در اسلام مطالب بسیاری بیان شده است اما درباره حضور زنان در این فراز سخت و شکوهمند کمتر سخن به میان آمده است. ظهور اسلام، فضای گفتمانی نو ظهوری را ایجاد نمود که در پرتو آن زنان نیز مورد اعتنا قرار گرفتند. با در نظر داشتن شرایط حاکم بر سرزمین حجاز و بی توجهی برخی از قبایل به جایگاه و حقوق زنان، طبیعی بود که ظهور اسلام سعی در دگرگون کردن شرایط مذکور و از جمله احقاق حقوق زنان داشته باشد. بر همین اساس پیامبر (ص) زنان را مورد توجه قرار داد و نوعی رویکرد تساوی طلبانه با می‌توان از سلوک وی نسبت به زنان استنباط کرد. از نمودهای این تساوی طلبی را می‌توان در جریان تکوین دین جدید و اهتمام به زنان در عرصه‌های مختلف از جمله هجرت دید که پژوهش حاضر سعی در بررسی آن کرده است. پژوهش حاضر با در نظر داشتن این سؤال مهم که هجرت زنان در گسترش شریعت اسلامی چه اثری داشته است سعی بر آن کرده است که با بررسی جایگاه زن در جاهلیت و نیز در دوران اسلامی میزان مشارکت زنان در هجرت به حبشه و مدینه و اهمیت آن در گسترش دین اسلام را مورد ارزیابی قرار دهد. دستاورد پژوهش حاکی از این است که پیامبر(ص) با اعتبار قائل شدن برای زنان و توصیه و تشویق آن‌ها به مهاجرت در کنار مردان، فضای محدودی که چندان جایگاهی برای زنان قائل نبود را در هم شکسته و موجبات رشد و تعالی مقام و منزلت زنان را در جامعه نوظهور اسلامی فراهم کرده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2124 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>