ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '| کد مؤلف = AUTHORCODE' به '| کد مؤلف =AUTHORCODE'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '| کد مؤلف = AUTHORCODE' به '| کد مؤلف =AUTHORCODE')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
| عنوان         = یعقوب بن اسحاق اهوازی
| عنوان = یعقوب بن اسحاق اهوازی
| تصویر         = NUR0003.jpg
| تصویر = NUR14948.jpg
| اندازه تصویر =  
| اندازه تصویر =  
| توضیح تصویر   =  
| توضیح تصویر =  
|سرشناسی       =  
|سرشناسی =  
|نام کامل       = بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
|نام کامل = بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
|نام‌های دیگر   =  
|نام‌های دیگر =  
|لقب           =  
|لقب =  
|نسب           =  
|نسب =  
|تخلص           =  
|تخلص =  
|نام پدر       = اسحاق
|نام پدر = اسحاق
|ولادت           = 186ق
|ولادت = 186ق
|محل تولد       = دورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان
|محل تولد = دورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان
|کشور تولد     = ایران
|کشور تولد = ایران
|محل زندگی     = {{پرچم ایران}} ایران{{سخ}}{{پرچم عراق}} بغداد
|محل زندگی = {{فهرست جعبه افقی | {{پرچم ایران}} ایران | {{پرچم عراق}} بغداد}}
|رحلت           =  
|رحلت =  
|شهادت         = پنجم رجب سال 224ق
|شهادت = پنجم رجب سال 244ق
|مدفن           =  
|مدفن =  
|طول عمر       =58سال  
|طول عمر =58سال  
|نام همسر       =  
|نام همسر =  
|فرزندان       =  
|فرزندان =  
|خویشاوند سرشناس =  
|خویشاوند سرشناس =  
|دین           = اسلام  
|دین = اسلام  
|مذهب           = تشیع  
|مذهب = تشیع  
|پیشه           =  
|پیشه =  
|درجه علمی     =
|درجه علمی =
|دانشگاه       =  
|دانشگاه =  
|علایق پژوهشی   =
|علایق پژوهشی =
|کد پدیدآور     =
|کد پدیدآور =
|منصب           =  
|منصب =  
|پس از         =  
|پس از =  
|پیش از         =  
|پیش از =  
|اساتید         = [[ابوعمرو شیبانی‌]]{{سخ}}[[فرّاء]]{{سخ}} [[ابن‌ اعرابی‌]]{{سخ}}[[اثرم‌]]
|اساتید = {{فهرست جعبه افقی | [[ابوعمرو شیبانی‌]] | [[فرّاء]] | [[ابن‌ اعرابی‌]] | [[اثرم‌]]}}
|مشایخ         =
|مشایخ =
|معاصرین       =
|معاصرین =
|شاگردان       =  
|شاگردان =  
|اجازه اجتهاد از =
|اجازه اجتهاد از =
|آثار           = [[اصلاح المنطق]]
|آثار = [[اصلاح المنطق]]
|سبک نوشتاری   =
|سبک نوشتاری =
|وبگاه رسمی     =  
|وبگاه رسمی =  
|امضا           =  
|امضا =  
| کد مؤلف =AUTHORCODE14948AUTHORCODE
}}
}}


'''بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ ـ ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(علیهماالسلام) و نویسندۀ «[[اصلاح المنطق]]»
'''ابویوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «[[إصلاح المنطق]]».


==ولادت==
ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او ‌دانسته‌اند<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص127</ref>.


== ولادت ==
==تحصیلات==
نام او را «یعقوب» و کنیه‌اش را ابویوسف نهادند. پدرش اسحاق نام داشت. مردی صالح که در فنون ادبیات عرب، به‌ویژه لغت و شعر، استاد شمرده می‌شد.
ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم و ادب آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
محل ولادت او «دورق اهواز» بود. دورق(شادگان امروزی) یکی از مراکز علمی و فرهنگی کهن ایران اسلامی است و علماء، خطباء و شعرای شهیری از این منطقه برخاستند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص127</ref> البته برخی بغداد را محل ولادت این شخصیت بزرگ شیعی می‌دانند.
وی مدتی‌ را نیز به‌‌منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ بازنایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌‌عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص696</ref>.
ابن‌ سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، ص44</ref>.


== تحصیلات ==
==شهادت==
ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم ‌ و ادب ‌ آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص129</ref>.
وی مدتی‌ را نیز به‌ منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح ‌ و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌ طاهر و متوکل ‌ خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی ‌ می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ باز نایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد.<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>
ابن‌سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز به شمار می‌رفت که بیش‌تر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند. استفاده فقهی از مضامین لغوی ابن‌سکّیت در میان فقهای مشهور شایع است.<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، ص44</ref>


== شهادت ==
==آثار==
سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، به دست متوکل ملعون به شهادت رسید. درباره چگونگی شهادتش  روایت مشهوری وجود دارد که اکثر منابع آن را تأیید کرده‌اند.
# القلب و الإبدال؛
متوکل عباسی از او خواست بین فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) و فرزندان حضرت علی(ع) (حسنین) مقایسه کند. او گفت: قنبر غلام علی(ع) برتر از تو و فرزندانت است. متوکل از صراحت لهجه او عصبانی شد و به غلامانش دستور داد زبان او را از پشت سرش بیرون آورند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص129</ref> و در پنجم رجب سال 224ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد.
# إصلاح المنطق؛
# الأضداد؛
# الألفاظ؛
# شرح ديوان الخنساء؛
# شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
# المقصور و الممدود؛
# شرح‌ ديوان‌ الحطيئة؛
# منطق الطير و منطق الرياحين؛
و...<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص697-698</ref>.


==پانویس==
<references/>


== آثار ==
==منابع مقاله==
# القلب و الابدال
# [[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- ‌شماره 72 (‎12 صفحه- ‌از 123 تا 134)]].
# اصلاح المنطق
# [[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- ‌شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - ‌از 39 تا 60)]].
# الاضداد
# فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
# الالفاظ
 
# شرح دیوان الخنساء
 
# القلب و الابدال
==وابسته‌ها==
# شرح دیوان نابغه ذبیانی
{{وابسته‌ها}}
# المقصور و الممدود
 
#شرح‌ ديوان‌ الحطيئة
[[تهذیب اصلاح المنطق]]
#ديوان‌ طرفة بن‌ عبد به‌ روايت‌ ابن‌ سكيت‌
 
#شرح‌ ديوان‌ مزرّد
[[الإبدال (ابن سکيت)]]
# منطق الطیر و منطق الریاحین<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>
 
[[المقصور و الممدود (ابن سکیت)]]
 
[[اصلاح المنطق]]
 
[[الأضداد (اصمعی)]]


==پانويس ==
[[ثلاثة كتب في الحروف]]
<references />


[[شرح أبيات إصلاح المنطق]]


==منابع مقاله==
[[الألفاظ: أقدم معجم في المعاني]]
#[[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، جرعه نوشان اقیانوس امام هادی علیه‌السلام، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386 - شماره 72 (‎12 صفحه - از 123 تا 134)]].
 
#[[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه شناسی تابستان 1399 - شماره 70 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (‎22 صفحه - از 39 تا 60)]].
[[مختصر تهذيب الألفاظ]]
#فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
 
[[کنز الحفاظ في کتاب تهذیب الألفاظ]]
 
[[ديوان الحطيئة]]
 
[[ديوان الحطيئة]]
 
[[الحروف التي يتكلم بها في غير موضعها]]
 
[[ديوان عروة بن الورد]]
 
[[الأضداد (ابن سکیت)]]
 
[[جوامع كتاب إصلاح المنطق]]
 
[[شعر عروة بن الورد العبسي]]


[[شرح ديوان عروة بن الورد العبسي]]


==وابسته‌ها==
[[مجموع مشتمل علی خمسة دواوین من اشعار العرب]]
{{وابسته‌ها}}


[[ثلاثة كتب في الحروف]]




خط ۹۴: خط ۱۲۷:
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
[[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
[[رده:مقالات بازبینی شده مهر 01]]


[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مهرماه 1401]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مهرماه 1401]]
[[رده:مقالات کامل مهرماه باقی زاده]]