ابن برذعی، محمد بن یحیی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | عنوان = ابن برذعی، محمد بن یحیی | تصویر = NUR00000.jpg | اندازه تصویر = | توضیح تصویر = | نام کامل = ابن بَرْذَعى، ابوعبدالله محمد بن یحیى بن هشام انصاری خزرجى | نام‌های دیگر = | لقب = | تخلص = | نسب = | نام پدر = یحیى‌ب...» ایجاد کرد) |
جز (جایگزینی متن - '| کد مؤلف = AUTHORCODE' به '| کد مؤلف =AUTHORCODE') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| مشایخ = | | مشایخ = | ||
| معاصرین = | | معاصرین = | ||
| شاگردان = | | شاگردان = ابن ابار قضاعى | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| درجه علمی = | | درجه علمی = | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE | | کد مؤلف =AUTHORCODE.....AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
'''ابن بَرْذَعى، ابوعبدالله محمد بن یحیى بن هشام انصاری خزرجى'''، نحوی اندلسى (ح 575 -646ق/1179- 1248م)، مشهور به ابن هشام خضراوی (منسوب به جزیره خضرا). | '''ابن بَرْذَعى، ابوعبدالله محمد بن یحیى بن هشام انصاری خزرجى'''، نحوی اندلسى (ح 575 -646ق/1179- 1248م)، مشهور به ابن هشام خضراوی (منسوب به جزیره خضرا). | ||
وی منسوب به برذعه (مركز قدیم اران) است كه بردعه نیز خوانده مى‌شود و به همین جهت برخى وی را ابن بردعى خوانده‌اند. | وی منسوب به برذعه (مركز قدیم اران) است كه بردعه نیز خوانده مى‌شود و به همین جهت برخى وی را ابن بردعى خوانده‌اند. | ||
== | ==اساتید، شاگردان== | ||
ابن برذعى نخست حدیث و قرائت را نزد پدر و دیگران آموخت و سپس صرف و نحو عربى را نزد نحویان بزرگ اندلس به‌ویژه ابن خروف (524 - 609ق/1130-1212م) فرا گرفت و در كار تألیف و تدریس نیز به صرف و نحو همت گماشت و سرآمد معاصران گردید. چنان‌كه ابن ابار (595 - 658ق/1199-1260م) در حق او گوید: ابوعلى عمر بن محمد شلوبین (652 - 645ق/1167-1247م) - كه ابن برذعى نزد او چندی نحو مى‌آموخته‌است - در مقام ریاست مسلم علوم عربیت در اندلس، دانش وی را مى‌ستود و به نقش وی در پى‌ریزی مبانى دستور زبان عربى اذعان داشت. برخى از نویسندگان مرجع ضمیر را در سخن ابن‌ابار، درست درنیافته، ابوعلى شلوبین را شاگرد ابن برذعى پنداشته‌اند. ابن برذعى با بزرگان علم و ادب آن روزگار، از جمله اصحاب محیى‌الدین ابن عربى (560 - 638ق/ 1165-1240م) معاشر بود و از بیشتر آنان «اجازه» یافت. | ابن برذعى نخست حدیث و قرائت را نزد پدر و دیگران آموخت و سپس صرف و نحو عربى را نزد نحویان بزرگ اندلس به‌ویژه [[ابن خروف]] (524 - 609ق/1130-1212م) فرا گرفت و در كار تألیف و تدریس نیز به صرف و نحو همت گماشت و سرآمد معاصران گردید. چنان‌كه ابن ابار (595 - 658ق/1199-1260م) در حق او گوید: [[ابوعلى عمر بن محمد شلوبین]] (652 - 645ق/1167-1247م) - كه ابن برذعى نزد او چندی نحو مى‌آموخته‌است - در مقام ریاست مسلم علوم عربیت در اندلس، دانش وی را مى‌ستود و به نقش وی در پى‌ریزی مبانى دستور زبان عربى اذعان داشت. برخى از نویسندگان مرجع ضمیر را در سخن ابن‌ابار، درست درنیافته، ابوعلى شلوبین را شاگرد ابن برذعى پنداشته‌اند. ابن برذعى با بزرگان علم و ادب آن روزگار، از جمله اصحاب [[ابن عربی، محمد بن علی|محیى‌الدین ابن عربى]] (560 - 638ق/ 1165-1240م) معاشر بود و از بیشتر آنان «اجازه» یافت. | ||
در منابع موجود سخنى از همسر و فرزندان ابن برذعى به میان نیامده است، و بعید نیست كه مانند استادش ابن خروف نحوی، همه عمر را مجرد زیسته باشد. وی در سال‌های آخر عمر به تونس مهاجرت كرد و در آن‌جا مصاحبت ابن ابار قضاعى را - كه در تنهایى و انزوا به سر مى‌برد - اختیار كرد و سرانجام در همان شهر بدرود حیات گفت و بدون تشریفات در مصلای بیرون شهر به خاك سپرده شد. ابن ابار را، با توجه به اجازات لفظى و كتبى متعددی كه از ابن برذعى دریافت كرده است، باید وارث علم او دانست، و قاعدتاً دور نیست كه دست‌نوشته‌ها و كتاب‌هایش را پیش از وفات به او سپرده باشد، و شاید همان پایان رقت‌انگیز زندگانى ابن ابار و سوزانیدن كتاب‌های او بر روی جسدش، موجب از میان رفتن عمده آثار ابن برذعى بوده باشد. | در منابع موجود سخنى از همسر و فرزندان ابن برذعى به میان نیامده است، و بعید نیست كه مانند استادش ابن خروف نحوی، همه عمر را مجرد زیسته باشد. وی در سال‌های آخر عمر به تونس مهاجرت كرد و در آن‌جا مصاحبت ابن ابار قضاعى را - كه در تنهایى و انزوا به سر مى‌برد - اختیار كرد و سرانجام در همان شهر بدرود حیات گفت و بدون تشریفات در مصلای بیرون شهر به خاك سپرده شد. ابن ابار را، با توجه به اجازات لفظى و كتبى متعددی كه از ابن برذعى دریافت كرده است، باید وارث علم او دانست، و قاعدتاً دور نیست كه دست‌نوشته‌ها و كتاب‌هایش را پیش از وفات به او سپرده باشد، و شاید همان پایان رقت‌انگیز زندگانى ابن ابار و سوزانیدن كتاب‌های او بر روی جسدش، موجب از میان رفتن عمده آثار ابن برذعى بوده باشد. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
وی با ابن عصفور (ابوالحسن على بن | وی با [[ابن عصفور، علی بن مؤمن|ابن عصفور]] ([[ابن عصفور، علی بن مؤمن|ابوالحسن على بن مؤمن]]، 597 - 669ق/1201-1271م) معاصر بود و كتاب پرآوازه او - الممتع در علم صرف - را سخت مورد انتقاد قرار داد و النقض على الممتع را در رد آن نوشت. [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|بغدادی]] نام این كتاب را التنقید على الممتع ذكر كرده است. | ||
دیگر آثار او كه همگى كتب و رسایل درسى و آموزشى هستند، عبارتند: | دیگر آثار او كه همگى كتب و رسایل درسى و آموزشى هستند، عبارتند: | ||
#الإفصاح بفوائد الإیضاح. كه شرحى است بر ایضاح ابوعلى فارسى (288-377ق/901-987م). یك نسخه از این كتاب با عنوان الإفصاح شرح الإیضاح در دارالكتب المصریة نگهداری مى‌شود. بروكلمان نیز از وجود نسخه دیگر این كتاب با عنوان الإفصاح عن كتاب الإیضاح در قاهره یاد كرده است. | #الإفصاح بفوائد الإیضاح. كه شرحى است بر ایضاح [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلى فارسى]] (288-377ق/901-987م). یك نسخه از این كتاب با عنوان الإفصاح شرح الإیضاح در دارالكتب المصریة نگهداری مى‌شود. بروكلمان نیز از وجود نسخه دیگر این كتاب با عنوان الإفصاح عن كتاب الإیضاح در قاهره یاد كرده است. | ||
#الاقتراح في تلخیص الإیضاح و تتبعه بالشرح و التتمیم و الإصلاح، سیوطى ظاهراً از عنوان این كتاب چنین برداشت كرده است كه مؤلف ابتدا كتاب الاقتراح را تألیف و سپس آن را شرح كرده است. | #الاقتراح في تلخیص الإیضاح و تتبعه بالشرح و التتمیم و الإصلاح، [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطى]] ظاهراً از عنوان این كتاب چنین برداشت كرده است كه مؤلف ابتدا كتاب الاقتراح را تألیف و سپس آن را شرح كرده است. | ||
#فصل المقال في أبنیة الأفعال. ابن ابار نام این كتاب را فصل المقال في تلخیص أبنیة الأفعال آورده است. | #فصل المقال في أبنیة الأفعال. [[ابن ابار، محمد بن عبدالله|ابن ابار]] نام این كتاب را فصل المقال في تلخیص أبنیة الأفعال آورده است. | ||
#غرّة الإصباح في شرح أبیات الإیضاح، برخى نام این كتاب را غرر الإصباح و برخى دیگر غرر الصباح آورده‌اند. | #غرّة الإصباح في شرح أبیات الإیضاح، برخى نام این كتاب را غرر الإصباح و برخى دیگر غرر الصباح آورده‌اند. | ||
#النخب، مجموعة مسائل مختلف كه چندین مجلد بوده است؛ صفدی و سیوطى نام این کتاب را المسائل النخب آورده‌اند. | #النخب، مجموعة مسائل مختلف كه چندین مجلد بوده است؛ [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدی]] و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطى]] نام این کتاب را المسائل النخب آورده‌اند. | ||
#شرح ألفیة ابن معط، كه شرحى است بر الفیة مشهور ابوالحسین یحیى بن عبدالمعطى (564 - 628ق/ 1169-1231م). <ref>ر.ک: | #شرح ألفیة ابن معط، كه شرحى است بر الفیة مشهور ابوالحسین یحیى بن عبدالمعطى (564 - 628ق/ 1169-1231م). <ref>ر.ک: لسانى فشاركى، محمدعلى، ج3، ص100-101 </ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
لسانى فشاركى، محمدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374. | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:فاقد کد پدیدآور]] | [[رده:فاقد کد پدیدآور]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 اردیبهشت 1403]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۵
| ابن برذعی، محمد بن یحیی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن بَرْذَعى، ابوعبدالله محمد بن یحیى بن هشام انصاری خزرجى |
| نام پدر | یحیى‌بن‌هشام |
| ولادت | ح 575ق |
| محل تولد | اندلس، اندلس |
| محل زندگی | اندلس، تونس |
| رحلت | 646ق |
| مدفن | تونس |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | پدرش یحیى‌بن‌هشام، ابن خروف، ابوعلى عمر بن محمد شلوبین |
| شاگردان | ابن ابار قضاعى |
| برخی آثار | الإفصاح بفوائد الإیضاح، فصل المقال في أبنیة الأفعال، النخب، مجموعة مسائل مختلف |
ابن بَرْذَعى، ابوعبدالله محمد بن یحیى بن هشام انصاری خزرجى، نحوی اندلسى (ح 575 -646ق/1179- 1248م)، مشهور به ابن هشام خضراوی (منسوب به جزیره خضرا).
وی منسوب به برذعه (مركز قدیم اران) است كه بردعه نیز خوانده مى‌شود و به همین جهت برخى وی را ابن بردعى خوانده‌اند.
اساتید، شاگردان
ابن برذعى نخست حدیث و قرائت را نزد پدر و دیگران آموخت و سپس صرف و نحو عربى را نزد نحویان بزرگ اندلس به‌ویژه ابن خروف (524 - 609ق/1130-1212م) فرا گرفت و در كار تألیف و تدریس نیز به صرف و نحو همت گماشت و سرآمد معاصران گردید. چنان‌كه ابن ابار (595 - 658ق/1199-1260م) در حق او گوید: ابوعلى عمر بن محمد شلوبین (652 - 645ق/1167-1247م) - كه ابن برذعى نزد او چندی نحو مى‌آموخته‌است - در مقام ریاست مسلم علوم عربیت در اندلس، دانش وی را مى‌ستود و به نقش وی در پى‌ریزی مبانى دستور زبان عربى اذعان داشت. برخى از نویسندگان مرجع ضمیر را در سخن ابن‌ابار، درست درنیافته، ابوعلى شلوبین را شاگرد ابن برذعى پنداشته‌اند. ابن برذعى با بزرگان علم و ادب آن روزگار، از جمله اصحاب محیى‌الدین ابن عربى (560 - 638ق/ 1165-1240م) معاشر بود و از بیشتر آنان «اجازه» یافت.
در منابع موجود سخنى از همسر و فرزندان ابن برذعى به میان نیامده است، و بعید نیست كه مانند استادش ابن خروف نحوی، همه عمر را مجرد زیسته باشد. وی در سال‌های آخر عمر به تونس مهاجرت كرد و در آن‌جا مصاحبت ابن ابار قضاعى را - كه در تنهایى و انزوا به سر مى‌برد - اختیار كرد و سرانجام در همان شهر بدرود حیات گفت و بدون تشریفات در مصلای بیرون شهر به خاك سپرده شد. ابن ابار را، با توجه به اجازات لفظى و كتبى متعددی كه از ابن برذعى دریافت كرده است، باید وارث علم او دانست، و قاعدتاً دور نیست كه دست‌نوشته‌ها و كتاب‌هایش را پیش از وفات به او سپرده باشد، و شاید همان پایان رقت‌انگیز زندگانى ابن ابار و سوزانیدن كتاب‌های او بر روی جسدش، موجب از میان رفتن عمده آثار ابن برذعى بوده باشد.
آثار
وی با ابن عصفور (ابوالحسن على بن مؤمن، 597 - 669ق/1201-1271م) معاصر بود و كتاب پرآوازه او - الممتع در علم صرف - را سخت مورد انتقاد قرار داد و النقض على الممتع را در رد آن نوشت. بغدادی نام این كتاب را التنقید على الممتع ذكر كرده است.
دیگر آثار او كه همگى كتب و رسایل درسى و آموزشى هستند، عبارتند:
- الإفصاح بفوائد الإیضاح. كه شرحى است بر ایضاح ابوعلى فارسى (288-377ق/901-987م). یك نسخه از این كتاب با عنوان الإفصاح شرح الإیضاح در دارالكتب المصریة نگهداری مى‌شود. بروكلمان نیز از وجود نسخه دیگر این كتاب با عنوان الإفصاح عن كتاب الإیضاح در قاهره یاد كرده است.
- الاقتراح في تلخیص الإیضاح و تتبعه بالشرح و التتمیم و الإصلاح، سیوطى ظاهراً از عنوان این كتاب چنین برداشت كرده است كه مؤلف ابتدا كتاب الاقتراح را تألیف و سپس آن را شرح كرده است.
- فصل المقال في أبنیة الأفعال. ابن ابار نام این كتاب را فصل المقال في تلخیص أبنیة الأفعال آورده است.
- غرّة الإصباح في شرح أبیات الإیضاح، برخى نام این كتاب را غرر الإصباح و برخى دیگر غرر الصباح آورده‌اند.
- النخب، مجموعة مسائل مختلف كه چندین مجلد بوده است؛ صفدی و سیوطى نام این کتاب را المسائل النخب آورده‌اند.
- شرح ألفیة ابن معط، كه شرحى است بر الفیة مشهور ابوالحسین یحیى بن عبدالمعطى (564 - 628ق/ 1169-1231م). [۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: لسانى فشاركى، محمدعلى، ج3، ص100-101
منابع مقاله
لسانى فشاركى، محمدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.